Κυκλική βιοοικονομία, με στόχο τη βιωσιμότητα

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βοργιάς*

Αναζητώντας λύσεις στα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας, ο Οργανισμός Ηνωμένων εθνών (ΟΗΕ) συγκάλεσε το 1992 στο Ρίο ντε Τζανέιρο τη «Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη», γνωστή και ως «Διάσκεψη Κορυφής της Γης». Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες στην ιστορία διακυβερνητικές διασκέψεις όπου συμμετείχαν ηγέτες 100 και πλέον χωρών.

Το 2000, ο ΟΗΕ πραγματοποίησε τη «Σύνοδο Κορυφής της Χιλιετίας», η οποία κατέληξε στην υιοθέτηση της Διακήρυξης της Χιλιετίας του ΟΗΕ, ένα «κείμενο ορόσημο» για τον 21ο αιώνα το οποίο ψηφίστηκε από 189 κράτη-μέλη και στο οποίο συνοψίζονται τόσο οι θεμελιώδεις αξίες που είναι ουσιώδεις στις διεθνείς σχέσεις όσο και οι πυλώνες δράσης του ΟΗΕ. Εκεί διατυπώθηκαν οι οκτώ «Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας» και τα κράτη-μέλη δεσμεύτηκαν για την εκπλήρωσή τους μέχρι το 2015. Οι στόχοι αυτοί αφορούσαν: την εξάλειψη της ακραίας φτώχειας, την παροχή καθολικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων, τη μείωση της παιδικής θνησιμότητας, τη βελτίωση της μητρικής υγείας, την καταπολέμηση του ιού HIV, τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και την οικοδόμηση μιας παγκόσμιας συνεργασίας για την ανάπτυξη. Το 2002, ο ΟΗΕ δημοσίευσε ένα σχέδιο δράσης για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων.

Το 2012 διοργανώθηκε η Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (Ρίο+20). Η διάσκεψη αυτή συγκέντρωσε αρχηγούς κρατών και πλήθος εκπροσώπων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και ανανέωσε την παγκόσμια δέσμευση για τη βιωσιμότητα.

Το 2013, δύο χρόνια πριν από την καταληκτική ημερομηνία (2015) για την επίτευξη των «Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας», ο ΟΗΕ συγκάλεσε σύνοδο κορυφής για τον απολογισμό των προσπαθειών επίτευξης των στόχων. Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών παρουσίασε στα κράτη-μέλη την έκθεσή του με τίτλο «Μια αξιοπρεπής ζωή για όλους», στην οποία περιγράφονταν τα μέχρι τότε επιτεύγματα και τονιζόταν η ανάγκη να υιοθετηθεί ένα νέο πλαίσιο δράσης μετά το 2015.

Το νέο πλαίσιο αποφασίστηκε να βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα, στα δικαιώματα των γυναικών, των νέων και των περιθωριοποιημένων ομάδων, να στοχεύει στην προστασία των πόρων του πλανήτη, να προωθεί τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή και να υποστηρίζει δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Τα κράτη-μέλη δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν να εργάζονται συστηματικά για την επίτευξη των στόχων έως το 2015 και να διοργανώσουν Σύνοδο Κορυφής τον Σεπτέμβριο του 2015, για την έγκριση μιας νέας δέσμης στόχων. Σε αυτή τη «Σύνοδο Κορυφής για την Ανάπτυξη», τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ υιοθέτησαν με απόλυτη ομοφωνία τη νέα Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.

Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι η μέτρηση της ανάπτυξης και του πλούτου μόνο μέσω του ΑΕΠ δεν είναι επαρκής, καθώς το ΑΕΠ δεν μπορεί να μετρήσει την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα σύνολο στόχων βιώσιμης ανάπτυξης με βάση τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας και ταυτόχρονα μια επέκταση και εμβάθυνση της αναδιάρθρωσης των υφιστάμενων αναπτυξιακών πολιτικών σε επτά τομείς: 1. Τη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας. 2. Την ενέργεια. 3. Τις βιώσιμες πόλεις. 4. Την επισιτιστική ασφάλεια και τη βιώσιμη γεωργία. 5. Το νερό. 6. Τους ωκεανούς. 7. Την ετοιμότητα για πιθανές καταστροφές. Οι στόχοι ενσωματώθηκαν στο κείμενο που υιοθετήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής με τίτλο «Το Μέλλον που Επιθυμούμε», το οποίο προβλέπει την έγκριση ενός ολοκληρωμένου Πλαισίου Δράσης για την περίοδο μετά το 2015, συμφωνώντας έτσι στους γνωστούς πλέον 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ).

*O κ. Κωνσταντίνος Βοργιάς είναι καθηγητής Βιοχημείας – Βιοτεχνολογίας – Κυκλικής Οικονομίας, Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Έντυπη έκδοση Το Βήμα