Οι εσωκομματικές αναταράξεις που τρομάζουν το ΠΑΣΟΚ

Στο ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ γνωρίζουν πολύ καλά πως αυτή τη στιγμή η ευκαιρία που τους δίνεται είναι ίσως η μεγαλύτερη που είχαν τα τελευταία δέκα χρόνια: εκμεταλλευόμενοι το κενό ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, θέλουν τους ερχόμενους μήνες να δώσουν ξεκάθαρο ιδεολογικό στίγμα, ώστε στο τέλος του εκλογικού κύκλου και μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών να θεωρούνται εκείνοι η βασική εναλλακτική επιλογή στη ΝΔ – έχοντας κερδίσει και τη μάχη της κεντροαριστερής ηγεμονίας απέναντι στη σημερινή, αποδυναμωμένη εκλογικά αξιωματική αντιπολίτευση.

Ποιο θα μπορούσε να είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο σ’ αυτήν την προσπάθεια, που ξεκίνησε την Πέμπτη και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο; Οι τριγμοί που εμφανίστηκαν έπειτα από δύο περιπτώσεις πρώην υπουργών που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, έδειξαν την αποδοκιμασία τους προς την κατεύθυνση που έχει χαράξει η Χαριλάου Τρικούπη: μετά τον Χάρη Καστανίδη και τη συζήτηση που ξεκίνησε η επιλογή του Νίκου Ανδρουλάκη να κρατήσει την έδρα της Α’ Θεσσαλονίκης, η αποχώρηση του Ανδρέα Λοβέρδου για «αμιγώς πολιτικούς λόγους» δημιούργησε ανησυχία – ακόμα κι αν αυτή δεν τη συμμερίζονται όλα τα κεντροαριστερά στελέχη – για την πιθανότητα αποσυσπείρωσης δυνάμεων που ενδεχομένως εκφράζονταν από τα πιο κεντρώα στελέχη του κόμματος, όπως ο πρώην υπουργός.

Το στίγμα του κόμματος

Η πρώτη κουβέντα που έχει ξεκινήσει είναι κυρίως πολιτική και αφορά το στίγμα του κόμματος. Ποιο είναι το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ από εδώ και πέρα; Στην επιλογή Ανδρουλάκη για την έδρα της Α’ Θεσσαλονίκης από τον ΣΥΡΙΖΑ είδαν την επιβεβαίωση μιας «εύκολης αντιπολίτευσης» από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ προς τη ΝΔ. Με την αποχώρηση Λοβέρδου αυτό το επιχείρημα, ωστόσο, αδυνατίζει – καθώς στηριζόταν σ’ αυτό που οι αντίπαλοι του ΠΑΣΟΚ περιέγραφαν ως «ανοχή» της Χαριλάου Τρικούπη στις διαφοροποιήσεις του πρώην υπουργού, που είχε μια πιο κεντρώα πλατφόρμα. Ο ίδιος ο Ανδρουλάκης περιέγραψε τον στόχο της επόμενης περιόδου στην πρώτη του παρέμβαση στη Βουλή, δίνοντας σοσιαλδημοκρατικό πρόσημο στις αλλαγές που πρέπει να γίνουν. «Οι καθημερινές μας μάχες θα είναι το στερεό έδαφος πάνω στο οποίο θα αναγεννηθεί και θα μεγαλώσει η δημοκρατική προοδευτική παράταξη. Για να αποκτήσει ξανά η χώρα μια πραγματικά προοδευτική πρόταση διακυβέρνησης», ανέφερε χαρακτηριστικά κατά την πρώτη του παρουσία στο βήμα της Ολομέλειας.

Στο ΠΑΣΟΚ μιλούν για ένα είδος αντιπολίτευσης που θα είναι δυναμική και τεκμηριωμένη – ενδεικτικά, στις προγραμματικές δηλώσεις ο πρόεδρος του κόμματος έκανε αυστηρή κριτική για ζητήματα θεσμών και διαφάνειας (με ειδική αναφορά στην ενδεχόμενη συγχώνευση των δύο ανεξάρτητων Αρχών που ασχολήθηκαν με τις υποκλοπές), αλλά και για τη διαχείριση της οικονομίας και της δημόσιας υγείας (η πρώτη επερώτηση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας θα αφορά τα προβλήματα του ΕΚΑΒ), ενώ άφησε ανοιχτή, υπό όρους, την πιθανότητα το ΠΑΣΟΚ να στηρίξει την αναθεώρηση του άρθρου 16 εφόσον αυτή περιλαμβάνει την παράλληλη αναβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου. Ενα από τα στοιχήματα είναι η διαχείριση της αλλαγής του πασοκικού σώματος ψηφοφόρων, με δεδομένο πως αυτό έχει αλλάξει δραστικά από το 2019 έως το 2023 – έτσι ερμηνεύονται και οι επιλογές τους σε επίπεδο σταυρών, που άφησαν εκτός Βουλής στελέχη «πολιτογραφημένα» ως πιο κεντρώα ανά την Ελλάδα, με χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις το αποτέλεσμα στη Δράμα, στην Αιτωλοακαρνανία, αλλά και στον Βόρειο Τομέα της Αθήνας. Ο Δημήτρης Κωνσταντόπουλος, πάντως, με ανάρτησή του ξεκαθάρισε πως τάσσεται με το ΠΑΣΟΚ «σταθερά και αταλάντευτα».

Ο φόβος της αποσυσπείρωσης

Η ανησυχία μετά την κίνηση Λοβέρδου δεν έχει να κάνει τόσο με το ίδιο το πρόσωπο του πρώην υπουργού: οι παγωμένες σχέσεις του με τη Χαριλάου Τρικούπη ήταν κοινό μυστικό για τους γνωρίζοντες τα τεκταινόμενα στο κεντροαριστερό στρατόπεδο και τα γεγονότα της προηγούμενης εβδομάδας εκλήφθηκαν ως το χρονικό ενός προαναγγελθέντος διαζυγίου – από την πλευρά Λοβέρδου είχαν προηγηθεί προεκλογικές διαφωνίες με τη βασική γραμμή που αφορούσε το πρόσωπο του πρωθυπουργού και μετεκλογικά «συγχαρητήρια» στην κυβέρνηση. Γι’ αυτό και το ΠΑΣΟΚ απέφυγε τις ηχηρές δηλώσεις για τον πρώην υπουργό, μένοντας σε ένα ήπιο σχόλιο πως «ο καθένας κρίνεται για τις επιλογές του», κρατώντας χαμηλούς τους τόνους.

Η όποια ανησυχία έχει εκδηλωθεί έχει να κάνει με την πιθανότητα αποσυσπείρωσης που μπορεί να προκύψει και το ενδεχόμενο η παραίτηση Λοβέρδου να μην αποτελεί μεμονωμένη περίπτωση – παρότι τα κεντροαριστερά στελέχη ξεκαθαρίζουν πως η κριτική για απώλεια του Κέντρου δεν επιβεβαιώνεται από τα δεδομένα του exit poll. Οσο ο ίδιος ο Λοβέρδος δεν αποκαλύπτει τις επόμενες κινήσεις του, το τοπίο παραμένει θολό, ενώ θεωρείται πως η όποια προσέγγισή του από τη ΝΔ, ακόμα και μια μη αμιγώς πολιτική θέση, θα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την προϋπόθεση της πολιτικής αυτονομίας που θέτει η Χαριλάου Τρικούπη, κάνοντας την αποχώρηση να γυρίσει μπούμερανγκ στον αποχωρήσαντα. Κανείς ωστόσο δεν αποκλείει και την πιθανότητα ο πρώην υπουργός να ακολουθήσει άλλα σχέδια, με στόχο την κάλυψη του χώρου που ο ίδιος θεωρεί πως έχει χάσει το ΠΑΣΟΚ.

Η διαδικασία της ανανέωσης

Το άλλο ερώτημα που έχει προκύψει αφορά τη διαδικασία της ανανέωσης του κόμματος – τόσο ο Λοβέρδος όσο και ο Καστανίδης αποτελούν στελέχη με κοινοβουλευτική αλλά και κυβερνητική εμπειρία, τα οποία με τον έναν ή τον άλλο τρόπο βρέθηκαν στα μετόπισθεν για χάρη της νέας γενιάς του κόμματος, η οποία έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου τη βιτρίνα του κόμματος. Η εικόνα αυτή δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα – μπορεί μεν οι θέσεις ευθύνης να καταλαμβάνονται από νεότερα ηλικιακά πρόσωπα, τόσο στο κόμμα όσο και στην Κοινοβουλευτική Ομάδα, όμως στο παρασκήνιο υπάρχουν και πρώην βουλευτές και υπουργοί έτοιμοι να συμβάλουν στην προσπάθεια. Χαρακτηριστικό είναι πως η επιτροπή Αυτοδιοίκησης, που θα αναλάβει να δώσει τα σχετικά χρίσματα, έχει συντονιστή τον Κώστα Σκανδαλίδη, ενώ ο ίδιος ο Νίκος Ανδρουλάκης στον κύκλο των επαφών του έχει πολύ γνωστά πρόσωπα του χώρου που συχνά πυκνά περνούν την πόρτα της Χαριλάου Τρικούπη. Το σκεπτικό είναι ότι δεν χρειάζεται να είναι κανείς βουλευτής ή υπουργός για να συνεισφέρει στη δημόσια ζωή, με επιτελικά στελέχη να διατείνονται πως στόχος του ΠΑΣΟΚ είναι να κάνει τους πολίτες να εμπιστευτούν το πολιτικό πρόγραμμά του και όχι η απλή «συσπείρωση στελεχών».

«Ανοιχτές» πόρτες

Εχοντας το μυαλό τους στο δεύτερο μισό του εκλογικού κύκλου, δηλαδή στους σταθμούς των αυτοδιοικητικών και των ευρωεκλογών, στη Χαριλάου Τρικούπη συνεχίζουν τον διμέτωπο, γνωρίζοντας πως με την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν αποκλείεται να χτυπήσουν την πόρτα τους και πασοκογενή στελέχη που δείχνουν διάθεση επιστροφής στο παλιό τους σπίτι. Παρότι οι πόρτες του ΠΑΣΟΚ είναι καθαρά ανοιχτές για τους προοδευτικούς ψηφοφόρους που ενδεχομένως επιλέξουν το παλιό τους κομματικό σπίτι στις ερχόμενες κάλπες, για τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που μεταγράφηκαν για την (κατά Ανδρουλάκη) «καρέκλα της εξουσίας» τα πράγματα δεν είναι το ίδιο απλά – η ρευστότητα του πολιτικού σκηνικού δεν φαίνεται να τους περιλαμβάνει, με τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ προεκλογικά ήδη να έχει ξεκαθαρίσει πως δύσκολα θα υπάρξουν ηχηρές «επιστροφές αεροδρομίου», οι οποίες θα δυσκόλευαν και τους πασόκους που «έμειναν στα δύσκολα» χωρίς να μετακομίσουν σε ένα μεγαλύτερο κόμμα εξουσίας.