Οι «Πέρσες» στο προαύλιο του Κορυδαλλού

Πίσω από τα μεγάλα κάγκελα που οριοθετούν το προαύλιο, το μικρό γήπεδο ποδοσφαίρου έχει μετατραπεί σ’ ένα αυτοσχέδιο θέατρο. Μπροστά στο τέρμα απλώνονται χοντρά σκοινιά από όπου κρέμονται μπεζ και καφέ παραπετάσματα και πιο πέρα δεσπόζει μια στοίβα από πέτρες με ένα κράνος στην κορυφή της και μια ασπίδα.

Απέναντί τους οι πλαστικές καρέκλες, με το πρόγραμμα ακουμπισμένο πάνω τους, περιμένουν τον κόσμο όσο το τραγούδι του Γιάννη Αγγελάκα «Ο χαμένος τα παίρνει όλα» δίνει τον τόνο της βραδιάς. Οταν οι προβολείς σβήνουν, ο ήχος ενός τυμπάνου διαταράσσει τη σιωπή που έπεσε.

Ενας νέος εμφανίζεται κι αρχίζει να τρέχει γύρω από τα παραπετάσματα, ενώ άλλοι λευκοντυμένοι μπαίνουν στη σκηνή βαδίζοντας στον ρυθμό του τυμπάνου. Οταν σταματούν, υψώνουν τις γροθιές τους και φωνάζουν «Εμείς είμαστε οι πιστοί των Περσών», τη στιγμή που ο κορυφαίος προτάσσει το δόρυ, φανερώνοντας απευθείας την ταυτότητά τους.

Ολοι τους είναι μέλη του Χορού των «Περσών», της τραγωδίας του Αισχύλου, που το βράδυ της περασμένης Πέμπτης ανέβηκε στη «σκηνή» του Σωφρονιστικού Καταστήματος Κορυδαλλού Ι, από τη θεατρική ομάδα των κρατουμένων του, παρουσία της διευθύντριας της φυλακής Μαρίας Στέφη, του Κωνσταντίνου Κατσαφάδου, υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη, Κωνσταντίνου Παπαθανασίου, γενικού γραμματέα Αντιεγκληματικής Πολιτικής, εισαγγελέων και δικαστικών. Δεκαοκτώ άνδρες έγκλειστοι, που τη φετινή εκπαιδευτική περίοδο παρακολούθησαν το πρόγραμμα του εργαστηρίου, ύμνησαν μέσα από τους στίχους του Αισχύλου το θεμελιώδες δικαίωμα του ανθρώπου στην ελευθερία, παίρνοντας για λίγο μια ανάσα μακριά από τα κελιά τους. «Οι «Πέρσες» είναι ένα έργο που μπορεί να δημιουργήσει ταύτιση και αναλογίες με τη δική τους ζωή. Ηταν πολλά τα ερεθίσματα που προσφέρει για την επανένταξη, την αναμονή, την επιστροφή του Ξέρξη ως ηττημένου, πράγματα που μπορούν να τα νιώσουν για να μιλήσουν για τη δική τους ζωή», αναφέρει η Αικατερίνη Παπαγεωργίου που έκανε τη σκηνοθεσία της παράστασης.

Μαζί της συμφωνεί και ο Στρατής Πανούριος, ο οποίος συνυπογράφει τη σκηνοθεσία. «Η επιλογή των «Περσών» είχε να κάνει με το κομμάτι της επανένταξης του Ξέρξη στην κοινωνία. Ο Χορός πρέπει να τον αποδεχτεί και γίνεται αγωνιώδης προσπάθεια της μάνας και του πατέρα για να δώσουν δεύτερη ευκαιρία. Η φράση – κλειδί εδώ είναι η «αόρατη ποινή», η ποινή που εισπράττει ο κρατούμενος όταν βγει δηλαδή στην κοινωνία», υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης ο οποίος συνεργάζεται με το θεατρικό εργαστήριο στον Κορυδαλλό από το 2016 που δημιουργήθηκε υπό τον συντονισμό της κοινωνιολόγου της φυλακής Γιολάντας Κωνσταντινίδου. Εκτοτε, το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχουν παρακολουθήσει 200 περίπου κρατούμενοι, αποφυλακισμένοι πλέον με μηδενικό δείκτη υποτροπής.

Πρόβες τριών μηνών

Την αλλαγή μέσω της θεατρικής πράξης βίωσε και ο Γρηγόρης Π., που στην παράταση κλέβει τις εντυπώσεις ως κορυφαίος του Χορού. «Ηξερα ότι είναι θεραπευτικό το θέατρο, αλλά δεν περίμενα ότι θα λειτουργούσε έτσι», παραδέχεται συμμετέχοντας τους τελευταίους τρεις μήνες στις πρόβες καθημερινά περιμένοντας την αποφυλάκισή του έπειτα από επτά χρόνια στον Κορυδαλλό.

Δύναμη για να επανεκκινήσει τη ζωή του μακριά από τη φυλακή βρήκε και ο Κώστας Μπ., υποδυόμενος τον Δαρείο στην παράσταση των «Περσών». «Οταν ξεκινήσαμε να μιλάμε για το έργο, είπαμε πράγματα και μπήκαμε μέσα στην αλαζονεία του Ξέρξη, την τρέλα του για να μπορέσει να αποκτήσει τα πάντα. Ζήσαμε σαν βασιλιάδες όλοι και ήρθε τελικά η καταστροφή μας, όπως σε εκείνον, από την αλαζονεία», λέει νιώθοντας τον ρόλο πολύ κοντά στην πορεία της ζωής του, που τον έφερε στη φυλακή για υποθέσεις ναρκωτικών και όπλων εδώ και 23 μήνες. «Οταν κάτι το έχεις βιώσει, είναι πιο εύκολο να το κάνεις στο θέατρο. Είναι ένα δράμα της ζωής», συνεχίζει ο ίδιος, παραδεχόμενος πως βρέθηκε στο εργαστήριο για να έχει ελαφρυντικά στο δικαστήριό του, αλλά διαπίστωσε ότι «η αξία του χαρτιού είναι μηδαμινή μπροστά σε αυτό που ζήσαμε».

Αυτή η θέρμη με την οποία αγκάλιασαν οι έγκλειστοι πρωταγωνιστές τους «Πέρσες» του Αισχύλου φάνηκε και στις ερμηνείες τους. Με τη βοήθεια των δύο ηθοποιών Ινώς Μενεγάκη και Γιώργου Πατεράκη ξετύλιξαν τον μίτο της τραγωδίας με ευαισθησία.

«Γνώθι σαυτόν»

Στις καλύτερες στιγμές της παράστασης, η επίκληση στον εκλιπόντα βασιλιά Δαρείο από τον Αδη με τις ιαχές «Ωχ, αλί στων Περσών τη στρατιά» που με τους μελωδικούς χτύπους του τυμπάνου και τον κυκλικό Χορό έμοιαζε σαν ψαλμός ή μοιρολόγι. Η εμφάνιση του Ξέρξη ως συντετριμμένου βασιλιά ήταν συγκινητική μαζί με τα αποφθέγματα ενδυνάμωσης και αποδοχής που συνόδευσαν την επάνοδό του στην κοινωνία των Περσών «δεύτερη ζωή δεν έχει», «επτά φορές να πέσεις, οκτώ να σηκωθείς», «ξέρουν το όνομά σου, όχι την ιστορία σου» και «το παρελθόν δεν αλλάζει, δεν χρειάζεται να χαλάσει το μέλλον απ’ αυτό». «Γνώθι σαυτόν» φώναξαν όλοι μαζί πριν σβήσουν τα φώτα και παραδοθούν στο δυνατό χειροκρότημα των θεατών. Τις επόμενες ημέρες τους περίμενε μεγαλύτερη φόρτιση παίζοντας μπροστά στους δικούς τους ανθρώπους και τους συγκρατούμενούς τους.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ «ΤΑ ΝΕΑ»