Ριγμένοι στον μύθο

Από μια συγκυρία, το τρίτο κατά σειρά μυθιστόρημα του Κόρμακ ΜακΚάρθι, με τίτλο «Τέκνο του Θεού» και χρονιά έκδοσης το 1973, κυκλοφορεί στα ελληνικά περίπου έναν μήνα μετά τον θάνατό του, στις 13 Ιουνίου (από τις εκδ. Gutenberg, σε μετάφραση και κατατοπιστική εισαγωγή του Παναγιώτη Κεχαγιά). Το απολωλός τέκνο του τίτλου είναι ο Λέστερ Μπάλαρντ από το Τενεσί, αλλά ο συγγραφέας προλαβαίνει να κλείσει το μάτι στους αναγνώστες ήδη στη δεύτερη σελίδα: «Ενα τέκνο του Θεού μάλλον όπως κι εσείς».

Η γενεαλογία της βίας δεν αφορά ένα άτομο ή έναν μυθιστορηματικό χαρακτήρα. Είναι η συλλογική σύμβαση θαμμένη στο έδαφος της Αμερικής, των μεσοδυτικών Πολιτειών και της «βαθιάς» ηπείρου, την οποία ο συγγραφέας θα αποκαλύψει με τον επικό τρόπο του Μέλβιλ στον «Ματωμένο μεσημβρινό» (1985). Ο Μπάλαρντ είναι ο απόκληρος αντιήρωας, ριγμένος μέσα στον κόσμο χωρίς λογική και εξήγηση. Αποδιωγμένος απ’ το σπίτι που του υφαρπάζουν, δαρμένος απ’ την τύχη που επιφυλάσσεται για όλους τους κατατρεγμένους χωρίς θέση στο όνειρο. Ανήκει στους «περιθωριακούς» τους οποίους εκκρίνει η κοινότητα και καταλήγει στην τυφλή εκδίκηση παραβιάζοντας τα πανανθρώπινα ταμπού (το μυθιστόρημα έχει μείνει στην εργογραφία του ΜακΚάρθι για τις σκηνές νεκροφιλίας). Η βία είναι κινητήρια δύναμη της Ιστορίας σε ένα μυθιστόρημα ασφυκτικό, όπου ο συγγραφέας κινείται πέρα από τις ηθικές κατηγορίες. Το Κακό απλώς υπάρχει και διαμορφώνει τον ιστορικό χρόνο:

«Ανέβηκε ξανά στην επιφάνεια χτυπώντας τα χέρια του και φτύνοντας νερά κι άρχισε να κολυμπάει άγαρμπα προς μια συστάδα από ιτιές που έδειχναν πού ήταν η βυθισμένη όχθη. Δεν ήξερε να κολυμπάει, αλλά πώς να τον πνίξεις; Λες κι έπαιρνε δύναμη από την οργή του. Εδώ υπάρχει κάποιο λάθος στη σειρά των πραγμάτων. Δείτε τον. Θα μπορούσατε να πείτε ότι τον στηρίζουν οι συνάνθρωποί του, όπως κι εσάς. Τους έχει στήσει στην όχθη να του φωνάζουν. Μια φυλή ανθρώπων που θηλάζουν τους σακάτηδες και τους τρελούς, που θέλουν το σκάρτο αίμα τους μέρος της ιστορίας τους και θα το έχουν. Αλλά θέλουν να του πάρουν τη ζωή. Τους έχει ακούσει μέσα στη νύχτα να τον αναζητούν με φανάρια και κατάρες. Πώς καταφέρνει λοιπόν και κολυμπάει; Ή μάλλον, γιατί δεν τον παίρνουν ετούτα τα νερά;» (σελ. 179).

Χάρη σε μια άλλη συγκυρία, η λογοτεχνία του ΜακΚάρθι αναλύεται σε έναν άλλο τίτλο που μόλις κυκλοφόρησε και αφορά τον δεύτερο κορυφαίο της τριάδας την οποία συμπληρώνει ο Ντον ΝτεΛίλο. «Για τον Pynchon», λοιπόν (εκδ. Πόλις): η προσωπική αναζήτηση στις ρίζες του πιντσονικού έργου από τον δημοσιογράφο και ραδιοφωνικό παραγωγό Θανάση Μήνα. Εκεί, ανάμεσα στις άλλες συγκριτικές αναγνώσεις – με τον Τζακ Κέρουακ, τους μπίτνικ, τον Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας – υπάρχει και το κεφάλαιο «Ματωμένος μεσημβρινός: το μεταμοντέρνο γουέστερν στο Ενάντια στη μέρα», όπου διαβάζουμε: «Ο Pynchon δεν επιχειρεί να απομυθοποιήσει την Αγρια Δύση. Δεν υπάρχει τίποτα το μπρεχτικό στη συλλογιστική του. Αντίθετα, ενισχύει σε τέτοιο βαθμό τον μύθο ώστε αυτός να φαντάζει εξωπραγματικός, καρτουνίστικος.

Στα δικά του μυθιστορήματα, και ιδίως στον «Ματωμένο μεσημβρινό», ο Cormac McCarthy επίσης ενισχύει τον μύθο που ενυπάρχει στον πυρήνα της «επίσημης αφήγησης» της Κατάκτησης της Δύσης (για την ακρίβεια, των νοτιοδυτικών περιοχών, αφού ο McCarthy είναι ένας «συγγραφέας των συνόρων»), αποβλέποντας, όμως, ταυτόχρονα στην απογύμνωση του μύθου από οτιδήποτε ηρωικό». Ανάμεσα στις δύο εκδόσεις αναπτύσσεται ένας λοξός «διάλογος» για δύο κορυφαίους συγγραφείς, η απήχηση των οποίων πάντως στο ελληνικό κοινό αναζητείται ακόμη.