Σε ύψη ρεκόρ το χρέος: Ο πλανήτης χρωστά 92 τρισ. δολάρια – Σε κίνδυνο 3,3 δισ. άνθρωποι

Σε ιστορικά υψηλά, στα 92 τρισεκατομμύρια δολάρια εκτινάχθηκε το παγκόσμιο δημόσιο χρέος αυξήθηκε το 2022, καθώς οι κυβερνήσεις δανείστηκαν μαζικά για να αντιμετωπίσουν κρίσεις, όπως η πανδημία COVID-19 και ο πληθωρισμός, αναφέρει έκθεση των Ηνωμένων Εθνών.

Όπως υπογραμμίζει η σχετική έκθεση, το δημόσιο χρέος σε όλο τον κόσμο παρουσιάζει άνοδο τις τελευταίες δεκαετίες. Οι διαδοχικές κρίσεις τα τελευταία χρόνια προκάλεσαν μια απότομη επιτάχυνση αυτής της τάσης. Ως αποτέλεσμα, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος έχει υπερπενταπλασιαστεί από το 2000, ξεπερνώντας σαφώς τον ρυθμό της παγκόσμιας ανάπτυξης, η οποία τριπλασιάστηκε κατά την ίδια περίοδο.

Το 2022, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος – που περιλαμβάνει το εσωτερικό και το εξωτερικό χρέος της γενικής κυβέρνησης – έφτασε το ρεκόρ των 92 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι αναπτυσσόμενες χώρες οφείλουν σχεδόν το 30% του συνόλου, εκ των οποίων περίπου το 70% χρεώνεται στην Κίνα, την Ινδία και τη Βραζιλία.

Ωστόσο, το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί ταχύτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες σε σύγκριση με τις ανεπτυγμένες χώρες την τελευταία δεκαετία. Η αύξηση του χρέους στον αναπτυσσόμενο κόσμο οφείλεται κυρίως στις αυξανόμενες αναπτυξιακές ανάγκες χρηματοδότησης – που επιδεινώθηκαν από την πανδημία COVID-19, την κρίση κόστους ζωής και την κλιματική αλλαγή – και από περιορισμένες εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης.

Κατά συνέπεια, ο αριθμός των χωρών που αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα χρέους έχει αυξηθεί απότομα από μόνο 22 χώρες το 2011 σε 59 χώρες το 2022.

Ο δανεισμός από ξένους πιστωτές αυξάνει την έκθεση σε εξωτερικούς κραδασμούς

Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ, το συνολικό δημόσιο χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών αυξήθηκε από 35% του ΑΕΠ το 2010 σε 60% το 2021. Ομοίως, το εξωτερικό δημόσιο χρέος, το μέρος του χρέους μιας κυβέρνησης που οφείλει σε ξένους πιστωτές, αυξήθηκε από 19% του ΑΕΠ σε 29% του ΑΕΠ το 2021 .

Οι αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν πρόσθετες σημαντικές προκλήσεις λόγω των υψηλών επιπέδων εξωτερικού δημόσιου χρέους, που τις καθιστούν πιο ευάλωτες σε εξωτερικούς κραδασμούς. Όταν οι παγκόσμιες χρηματοοικονομικές συνθήκες αλλάζουν ή οι διεθνείς επενδυτές αποστρέφονται περισσότερο τον κίνδυνο, το κόστος δανεισμού μπορεί να αυξηθεί ξαφνικά. Ομοίως, όταν το νόμισμα μιας χώρας υποτιμάται, οι πληρωμές του χρέους σε ξένο νόμισμα μπορεί να εκτοξευθούν στα ύψη, αφήνοντας λιγότερα χρήματα για αναπτυξιακές δαπάνες.

Μεγαλύτερος ο λογαριασμός

Όταν οι αναπτυσσόμενες χώρες δανείζονται χρήματα, πρέπει να πληρώνουν πολύ υψηλότερα επιτόκια σε σύγκριση με τις ανεπτυγμένες χώρες, ακόμη και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το κόστος των διακυμάνσεων των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Οι χώρες στην Αφρική δανείζονται κατά μέσο όρο με επιτόκια που είναι τέσσερις φορές υψηλότερα από αυτά των Ηνωμένων Πολιτειών και ακόμη και οκτώ φορές υψηλότερα από αυτά της Γερμανίας. Το υψηλό κόστος δανεισμού δυσκολεύει τις αναπτυσσόμενες χώρες να χρηματοδοτήσουν σημαντικές επενδύσεις, γεγονός που με τη σειρά του υπονομεύει περαιτέρω τη βιωσιμότητα του χρέους και την πρόοδο προς τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Σε κίνδυνο

Ο ΟΗΕ υπογραμμίζει ότι ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών βρίσκονται παγιδευμένες σε μια κατάσταση όπου τόσο η ανάπτυξή τους όσο και η ικανότητά τους να διαχειρίζονται το χρέος είναι σε κίνδυνο. Επί του παρόντος, τουλάχιστον 19 αναπτυσσόμενες χώρες ξοδεύουν περισσότερα για τόκους παρά για εκπαίδευση και 45 ξοδεύουν περισσότερα για τόκους παρά για υγεία. Συνολικά, 48 χώρες φιλοξενούν 3,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους, των οποίων οι ζωές επηρεάζονται άμεσα από τις ανεπαρκείς επενδύσεις στην εκπαίδευση ή την υγεία λόγω των μεγάλων επιβαρύνσεων καταβολής τόκων.