Μέτρα στήριξης: Οι αλλαγές που έρχονται στα εισοδήματα

Διευκρινίσεις για τα νέα μέτρα στήριξης που ανακοίνωσε το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης δίνει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Ειδικότερα, μέσω ενημερωτικού σημειώματος με 14 ερωτήσεις και απαντήσεις, επεξηγούνται οι αλλαγές που εμπεριέχονται εντός του σχεδίου νόμου, το οποίο δόθηκε χθες στη δημοσιότητα.

Οι 14 ερωτήσεις και απαντήσεις είναι οι εξής:

1. Ποια είναι τα βασικά μέτρα που περιλαμβάνονται στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών;

Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών περιλαμβάνει μέτρα ενίσχυσης του εισοδήματος των πολιτών της τάξεως των 4,4 δισ. ευρώ και καλύπτουν το σύνολο της τετραετίας. Όσα περιλαμβάνονται σε αυτό είχαν προαναγγελθεί και υλοποιούνται άμεσα. Ουσιαστικά καλύπτουν το 50% περίπου των προεκλογικών δεσμεύσεων της Νέας Δημοκρατίας. Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν εστιάζουν στην ενίσχυση του εισοδήματος τόσο των μισθωτών, δηλαδή των δημοσίων και των ιδιωτικών υπαλλήλων, όσο και των νέων και συνολικά των ελληνικών οικογενειών.

Συγκεκριμένα:

Οι παρεμβάσεις που αφορούν τις απολαβές των δημοσίων υπαλλήλων συνοψίζονται ως εξής:

• Οριζόντια αύξηση κατά 70 ευρώ τον μήνα για όλους τους δημοσίους υπαλλήλους τόσο του Ενιαίου όσο και των Ειδικών Μισθολογίων.
• Αύξηση της οικογενειακής παροχής κατά 20-50 ευρώ το μήνα, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών.
• Αύξηση κατά 30% του επιδόματος θέσης ευθύνης.
• Αύξηση των επιδομάτων παραμεθορίου, ιδιαίτερων συνθηκών εργασίας για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, καθώς και των εξόδων διανυκτέρευσης και χιλιομετρικής αποζημίωσης για όλους τους υπαλλήλους.
• Επιπλέον των παραπάνω, αυξήσεις στις αποδοχές των Πανεπιστημιακών κατ΄ εφαρμογή σχετικών αποφάσεων του ΣτΕ και μέσω της θέσπισης επιδόματος βιβλιοθήκης.

Πέραν αυτών, με το ίδιο νομοσχέδιο:

1) Αυξάνεται το αφορολόγητο για τους φορολογούμενους με εξαρτώμενα τέκνα.
2) Παρατείνεται έως τον Οκτώβριο το «market pass».
3) Θεσπίζεται από εφέτος το «youth pass» ύψους 150 ευρώ για 200.000 νέους.
4) Απαλλάσσονται μόνιμα από τη συμμετοχή στη δαπάνη αγοράς φαρμάκων οι πρώην δικαιούχοι του ΕΚΑΣ.
5) Μειώνεται κατά 10% ο ΕΝΦΙΑ για τις κατοικίες που ασφαλίζονται για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρες.
6) Τίθεται πλαφόν 3 % στις αυξήσεις των ενοικίων που καταβάλλει το Δημόσιο για τη στέγαση υπηρεσιών του.
7) Θεσμοθετείται η ποσοτικοποίηση των προγραμμάτων των πολιτικών κομμάτων από το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο.
8) Όλα τα παραπάνω δεν θέτουν σε κίνδυνο τη δημοσιονομική πορεία της χώρας η οποία – όπως έδειξε και η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας – αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη. Εξαντλούμε τα περιθώρια, μένοντας όμως πιστοί στις βασικές αρχές για σοβαρή δημοσιονομική και συνολικότερα οικονομική πολιτική.

2. Ποιες κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων θα δουν αυξήσεις στις αποδοχές τους;

Όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι, ανεξαρτήτως επιπέδου εκπαίδευσης, ετών προϋπηρεσίας και οικογενειακής κατάστασης, θα δουν οριζόντια αύξηση 70 ευρώ στις αποδοχές τους από 1/1/2024. Οι αυξήσεις εφαρμόζονται με τον ίδιο τρόπο τόσο στο Ενιαίο όσο και στα Ειδικά Μισθολόγια. Είναι μάλιστα οι πρώτες αυξήσεις που βλέπουν εδώ και 14 χρόνια. Ωστόσο, οι δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν θέσεις ευθύνης καθώς και εκείνοι με παιδιά θα δουν επιπλέον ενίσχυση του εισοδήματος τους λόγω της αύξησης κατά 30% του επιδόματος θέσης ευθύνης αλλά και των ποσών της οικογενειακής παροχής για κάθε παιδί (π.χ. αυξάνεται κατά 50 ευρώ τον μήνα η οικογενειακή παροχή όσων έχουν 2 παιδιά και φτάνει στα 120 ευρώ τον μήνα).

3. Τι ισχύει για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας;

Τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας θα δουν έως 5 διαφορετικές αυξήσεις. Συγκεκριμένα:
• Όλα τα στελέχη θα δουν την οριζόντια αύξηση των 70 ευρώ ασχέτως μισθολογικού κλιμακίου, προϋπηρεσίας και θέσης.
• Όπως όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι, θα λάβουν και αυτοί αυξημένη οικογενειακή παροχή για κάθε τέκνο.
• Όσα στελέχη κατέχουν θέση ευθύνης θα δουν και αυτοί να αυξάνεται κατά 30% το επίδομα ευθύνης.
• 21.200 στελέχη θα δουν αύξηση κατά 30% των επιδομάτων παραμεθορίου.
• 112.000 στελέχη έγγαμα ή με παιδιά θα δουν αύξηση κατά 15 ευρώ των επιδομάτων ιδιαίτερων συνθηκών εργασίας.

Με αυτόν τον τρόπο ένας π.χ. Αντισυνταγματάρχης του Στρατού Ξηράς με δύο παιδιά, θέση ευθύνης και ο οποίος υπηρετεί στην παραμεθόριο μπορεί να δει πενταπλή αύξηση στις αποδοχές του (οριζόντια αύξηση 70 ευρώ τον μήνα, αύξηση κατά 30% του επιδόματος θέσης ευθύνης, αύξηση της οικογενειακής παροχής για τα 2 παιδιά κατά 50 ευρώ τον μήνα, αύξηση του επιδόματος ιδιαιτέρων συνθηκών εργασίας και αύξηση κατά 30% του επιδόματος παραμεθορίου). Στο συνολικό όφελος θα πρέπει να συνυπολογιστεί και η αύξηση του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για κάθε παιδί που θα αποφέρει επιπλέον όφελος 220 ευρώ τον χρόνο.

4. Τι ισχύει με τις αυξήσεις στις απολαβές των μελών ΔΕΠ (Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό);

Αναφορικά με τα μέλη ΔΕΠ (καθηγητές πανεπιστημίων, ερευνητές), είναι τα πλέον ωφελημένα από τις αυξήσεις που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο καθώς πέραν των παραπάνω αυξήσεων θα δουν επιπλέον αυξήσεις που μεσοσταθμικά αγγίζουν το 10%. Συγκεκριμένα, αναπροσαρμόζεται, αναδρομικά από 07/10/2022, το μισθολόγιο των μελών ΔΕΠ (12.500 δικαιούχοι) σε συμμόρφωση με τις σχετικές αποφάσεις του ΣτΕ ενώ θεσπίζεται και ειδικό επίδομα βιβλιοθήκης της τάξεως των 100-200 ευρώ τον μήνα αναλόγως την εκπαιδευτική βαθμίδα. Έτσι, ένας λέκτορας με 2 παιδιά και με αποδοχές 1.889 ευρώ (μέχρι 31/12/2022) θα δει αύξηση του μισθού του στις 2.208 ευρώ λόγω:

• Tης επιπλέον αύξησης που θα λάβει κατ’ εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων του ΣτΕ
• Της θέσπισης του επιδόματος βιβλιοθήκης
• Της οριζόντιας αύξησης 70 ευρώ
• Την αύξησης της οικογενειακής παροχής για τα δυο παιδιά (επιπλέον 50 ευρώ).

Η συνολική αύξηση των αποδοχών του από όλα τα παραπάνω ξεπερνά το 16,8% και σε αυτήν δεν συνυπολογίζεται και η ωφέλεια που θα έχει από την αύξηση του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για κάθε παιδί που θα αποφέρει επιπλέον όφελος 220 ευρώ τον χρόνο.

5. Τα παραπάνω μέτρα είναι τα μόνα μέτρα για την ενίσχυση του εισοδήματος των δημοσίων υπαλλήλων;

Τα μέτρα που προαναφέρθηκαν είναι μέρος μιας συνολικής στρατηγικής ενίσχυσης του εισοδήματος των πολιτών μέσα από πολιτικές άμεσης εφαρμογής. Ήδη από τις αρχές του 2023 έχει ξεκινήσει η υλοποίηση μιας σειράς επιπλέον θετικών μέτρων για τους δημοσίους υπαλλήλους όπως:

– η κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης,
– η κατάργηση της ειδικής εισφοράς 1% υπέρ του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων,
– η διευθέτηση ειδικών μισθολογικών θεμάτων των Ενόπλων Δυνάμεων κ.λπ.

Έτσι, το μέσο ετήσιο όφελος για το κάθε δημόσιο υπάλληλο από τον συνδυασμό των παραπάνω αυξήσεων ανέρχεται σε επιπλέον 1.292 ευρώ μικτά ή 800 ευρώ καθαρά. Μάλιστα, το μέσο ετήσιο όφελος ανά υπάλληλο αυξάνεται σε 2.084 ευρώ μικτά ή 1.476 ευρώ καθαρά αν συνυπολογιστούν και οι επιπλέον αυξήσεις ή απαλλαγές που εφαρμόζονται από το 2023. Πρόκειται επομένως για μια μεσοσταθμική ετήσια ωφέλεια ενός –και παραπάνω- επιπλέον μισθού για τον κάθε δημόσιο υπάλληλο.

6. Οι αυξήσεις στους μισθούς του Δημοσίου αντιστοιχούν σε ένα τμήμα των περικοπών που έγιναν τα προηγούμενα 14 χρόνια, χωρίς να συνυπολογίζεται ο πληθωρισμός που μεσολάβησε. Τι απαντάτε σε αυτό;

Είναι προφανές ότι είναι αδύνατο να καλυφθούν οι απώλειες 14 ετών σε ένα χρόνο. Το τελικό κόστος ακόμη και αν υπήρχαν τα χρήματα για κάτι τέτοιο, θα ήταν πολύ μεγαλύτερο από το υποτιθέμενο όφελος των υπαλλήλων του Δημοσίου καθώς η χώρα θα έμπαινε και πάλι σε σπιράλ ελλειμμάτων, αποκλεισμού από τις αγορές, ύφεσης και τελικά περικοπών. Η κυβέρνηση δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να ρισκάρει τις βαριές θυσίες των Ελλήνων πολιτών που προηγήθηκαν, ούτε να διακινδυνεύσει την πορεία της χώρας προς την επενδυτική βαθμίδα και την ευρωπαϊκή κανονικότητα. Αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες των νοικοκυριών και ιδίως των εργαζόμενων στο Δημόσιο, οι μισθοί των οποίων παρέμειναν παγωμένοι τα προηγούμενα χρόνια και για το λόγο αυτό προχωρούμε τώρα, εξαντλώντας τα δημοσιονομικά περιθώρια σε αυξήσεις αποδοχών οι οποίες κινούνται στο μέτρο του εφικτού.

7. Πότε θα καταβληθεί το νέο market pass και με ποια διαδικασία;

Καταρχάς, το ύψος του επιδόματος και τα κριτήρια για την καταβολή του παραμένουν τα ίδια. Δηλαδή το ύψος της ενίσχυσης είναι 10% επί του μηνιαίου ύψους αγορών, που είναι 220 ευρώ για το μονομελές νοικοκυριό, συν 100 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος έως 1.000 ευρώ αγορών. Τα κριτήρια παραμένουν επίσης τα ίδια, εισοδηματικά (έως 16.000 ευρώ ο άγαμος, 24.000 ευρώ ο έγγαμος συν 5.000 ευρώ για κάθε παιδί μετά το πρώτο) και περιουσιακά (έως 250.000 ευρώ ο άγαμος, 400.000 ευρώ ο έγγαμος).

Η διαφορά είναι πως η αξιολόγηση θα γίνει με βάση τα εισοδήματα του 2022, δηλαδή τις δηλώσεις που υποβάλλονται εφέτος. Όσοι έλαβαν το market pass στο παρελθόν δεν χρειάζεται να υποβάλουν εκ νέου αίτηση και θα επαναξιολογηθούν με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματα του 2022. Όσοι δεν είχαν κάνει αίτηση κατά το παρελθόν, είτε γιατί δεν πληρούσαν τα κριτήρια είτε γιατί το αμέλησαν, θα πρέπει να υποβάλουν τώρα στην πλατφόρμα η οποία εκτιμάται πως θα ανοίξει στα τέλη Αυγούστου. Η παράταση του market pass αφορά τους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο και η καταβολή του επιδόματος εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί σε μία ή δύο δόσεις στις αρχές του φθινοπώρου.

8. Το Youth Pass θα καταβληθεί εφάπαξ ή αποτελεί μόνιμη παρέμβαση; Και ποιους αφορά;

Είναι μόνιμη παρέμβαση που ξεκινά να ισχύει από εφέτος. Δικαιούχοι είναι οι νέοι 18 και 19 ετών, συγκεκριμένα όσοι την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους έχουν συμπληρώσει το 18ο ή 19ο και δεν έχουν συμπληρώσει το 20ο έτος της ηλικίας τους. Σε αυτούς θα καταβάλλεται ενίσχυση 150 ευρώ σε ψηφιακή χρεωστική κάρτα, για την πραγματοποίηση αγορών ή τη λήψη υπηρεσιών από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς του πολιτισμού, του τουρισμού και των μεταφορών.

Η πρώτη καταβολή θα γίνει τον Σεπτέμβριο σε 200.000 νέους.

9. Σύμφωνα με την ρύθμιση που ανακοινώσατε, προϋπόθεση για να ισχύσει η μείωση του ΕΝΦΙΑ για τις κατοικίες κατά 10% είναι η ασφάλιση για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρες το προηγούμενο έτος. Αν κάποιος π.χ. ασφάλισε το σπίτι του την 1η Ιουλίου 2022, τι έκπτωση θα έχει;

Στην περίπτωση αυτή το όφελος θα προσδιορίζεται αναλογικά, σύμφωνα με το χρόνο ασφάλισης. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, δεδομένου ότι το ακίνητο ήταν ασφαλισμένο για τους 6 από τους 12 μήνες του χρόνου, ο ιδιοκτήτης θα επωφεληθεί το ήμισυ της μείωσης: 5% αντί για 10%. Όμως δεδομένου ότι το μέτρο ισχύει και τα επόμενα χρόνια, αν ο ίδιος ιδιοκτήτης συνεχίσει να ασφαλίζει το ακίνητό του σύμφωνα με τις προβλέψεις της ρύθμισης, τα επόμενα χρόνια θα έχει την πλήρη έκπτωση.

10. Τι προβλέπει η ρύθμιση για τους τόκους των ομολόγων και εντόκων γραμματίων του Δημοσίου;

Με τη ρύθμιση αυτή, η απαλλαγή από́ τον φόρο εισοδήματος των τόκων ομολογιακών δανείων και εντόκων γραμμάτιων του Δημοσίου που ισχύει για τα φυσικά πρόσωπα, επεκτείνεται σε όλα τα νομικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που δεν διατηρούν στην Ελλάδα μόνιμη εγκατάσταση.

Στόχος της ρύθμισης είναι αφενός η βελτίωση του πλαισίου για τις τοποθετήσεις επενδυτών σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου, αφετέρου η δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού προς τις τραπεζικές καταθέσεις προκειμένου να αυξηθούν τα επιτόκια σε αυτές και να κλείσει η “ψαλίδα” με τα επιτόκια χορηγήσεων.

Επιπλέον με την πλήρη απαλλαγή των τόκων από το φόρο εισοδήματος και τη συγκέντρωση όλων των σχετικών προβλέψεων σε μία διάταξη απλοποιείται το ισχύον πλαίσιο, τα ελληνικά κρατικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια καθίστανται ελκυστικότερα στο σύνολο των επενδυτών, ημεδαπών και αλλοδαπών, αυξάνεται η ζήτηση και η εμπορευσιμότητά τους και διευκολύνεται η διαδικασία έκδοσης και διάθεσής τους στους επενδυτές, στοιχεία που αναμένεται να οδηγήσουν σε περαιτέρω βελτίωση του κόστους δανεισμού του ελληνικού δημοσίου, ακόμα και πριν την έλευση της επενδυτικής βαθμίδας.

11. Για ποιο λόγο καταθέσατε συμπληρωματικό προϋπολογισμό για το 2023;

Ο συμπληρωματικός προϋπολογισμός χρειάζεται για να καλυφθούν οι πρόσθετες δαπάνες που σχετίζονται με τις ενισχύσεις οι οποίες περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο και θα καταβληθούν εφέτος (market pass, youth pass, αύξηση μισθολογίου μελών ΔΕΠ). Επίσης θα καλυφθούν έκτακτες δαπάνες που προέκυψαν λόγω των διπλών εκλογών Μαΐου και Ιουνίου, έκτακτες ανάγκες του Υπουργείου Υγείας, καθώς και επιβαρύνσεις φορέων του Δημοσίου – βασικά συγκοινωνιακών – που οφείλονται στην ενεργειακή κρίση. Σε κάθε περίπτωση οι δαπάνες αυτές δεν επηρεάζουν το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% στο τέλος της χρονιάς.

Αναλυτικά ο συμπληρωματικός προϋπολογισμός ύψους 700 εκατ. Ευρώ καλύπτει τα εξής:
• 251 εκατ. ευρώ για την επέκταση του Market Pass έως τον Οκτώβριο,
• 30 εκατ. ευρώ για το Youth Pass,
• 50 εκατ. ευρώ για την αύξηση του μισθολογίου των μελών ΔΕΠ από 07/10/2022,
• 100 εκατ. ευρώ για τη διεκπεραίωση των αυτοδιοικητικών εκλογών Α΄ και Β΄ βαθμού, σε συνέχεια των διπλών εκλογών τον Μάιο και τον Ιούνιο,
• 150 εκατ. ευρώ περίπου για την κάλυψη αναγκών του Υπουργείου Υγείας, αναφορικά με προμήθειες φαρμάκων, αμοιβές νοσηλευτικού προσωπικού ορισμένου χρόνου, του ΕΚΑΒ και λοιπές λειτουργικές δαπάνες,
• 120 εκατ. ευρώ περίπου για την κάλυψη δαπανών φορέων Γενικής Κυβέρνησης εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης και της συνεπακόλουθης αύξησης των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών.

12. Γιατί δεν περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο η σταδιακή μείωση του τέλους επιτηδεύματος;

Το νομοσχέδιο που τέθηκε σε διαβούλευση περιλαμβάνει τις προεκλογικές δεσμεύσεις της Νέας Δημοκρατίας για το επόμενο έτος (2024). Όπως είναι γνωστό, η ΝΔ δεσμεύθηκε για μείωση του τέλους κατά 20% το 2025, 30% το 2026 και κατάργηση έως το τέλος της τετραετίας το 2027, με ταυτόχρονη αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης. Συνεπώς το θέμα θα αντιμετωπιστεί όταν έρθει η ώρα.

13. Ποιοι δικαιούνται την μόνιμη απαλλαγή από τη συμμετοχή στη δαπάνη αγοράς φαρμάκων;

Είναι περίπου πρώην 200.000 δικαιούχοι του ΕΚΑΣ για τους οποίους η απαλλαγή ανανεωνόταν κάθε χρόνο προκειμένου να ισχύσει τον επόμενο. Με τη διάταξη που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο η απαλλαγή μονιμοποιείται από το 2024.

14. Γιατί επιβλήθηκε πλαφόν στις αυξήσεις των ενοικίων που καταβάλλει το Δημόσιο για τη στέγαση υπηρεσιών του;

Έως τώρα ίσχυε νομοθετικό «πάγωμα» των ενοικίων που καταβάλλει το Δημόσιο. Για το 2023 επιτρέπεται αύξηση έως 3 %, με την οποία ευθυγραμμίζεται το καθεστώς με το αντίστοιχο πλαφόν που ισχύει για τις επαγγελματικές μισθώσεις μεταξύ ιδιωτών.