Βίλνιους: Τι κέρδισε τελικά η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ – Η ώρα του απολογισμού

Τέσσερα χρόνια μετά από εκείνη την απόφαση του Ποροσένκο, ο σημερινός πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιχείρησε στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, στις 12 Ιουλίου στη Βίλνιους, να υλοποιήσει την συνταγματικά κατοχυρωμένη ενταξιακή πολιτική της χώρας του.

Η Ουκρανία όχι μόνο δεν πήρε ένα ξεκάθαρο χρονοδιάγραμμα για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά άκουσε ένα εξαιρετικά αόριστο ανακοινωθέν εκ μέρους των χαμογελαστών νατοϊκών ηγετών: «Θα είμαστε σε θέση να απευθύνουμε πρόσκληση στην Ουκρανία για ένταξη στη Συμμαχία όταν συμφωνήσουν οι σύμμαχοι και εκπληρωθούν οι όροι».

Ωστόσο, ας ξεκινήσουμε πρώτα από τα καλά νέα για το Κίεβο. Δηλαδή με τι έφυγε ο Ζελένσκι από τη Σύνοδο.

Πως χρύσωσαν οι νατοϊκοί το χάπι

Οι Σύμμαχοι καθησύχασαν την Ουκρανία ότι θα διπλασιάσουν την υποστήριξη της χώρας στον πόλεμο μέσω μιας σειράς συγκεκριμένων ρυθμίσεων ασφαλείας και νέων αμυντικών συμφωνιών.

Με κοινή δήλωσή τους την Τετάρτη 12 Ιουλίου οι ηγέτες της Ομάδας των Επτά (G-7), ζητούν να συνεχιστεί η διεθνής ροή δισ. δολαρίων -υπο τη μορφή στρατιωτικής και διεθνούς βοήθειας- προς την Ουκρανία.

Δεσμεύτηκαν επίσης να συνεχίσουν να βοηθούν την τραυματισμένη αμυντική βιομηχανία της χώρας, να εκπαιδεύουν τις ουκρανικές δυνάμεις, να στέλνουν «ενισχυμένα» πακέτα βοήθειας για την ασφάλεια και να παρέχουν θεσμική υποστήριξη στο Κίεβο για να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες του στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Θα αναλάβουν να εκπαιδεύουν Ουκρανούς πιλότους σε μαχητικά αεροσκάφη F-16, σηματοδοτώντας ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν σύντομα να παραδώσουν τα προηγμένα δυτικά αεροσκάφη στην Ουκρανία.

Η Γαλλία υποσχέθηκε να μεταφέρει πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς SCALP-EG στην Ουκρανία, προσθέτοντας στο οπλοστάσιό της τη γαλλική έκδοση των βρετανικών πυραύλων κρουζ Storm Shadow.

Τέλος,  η ΕΕ έχει συντάξει ένα σχέδιο για να εδραιώσει μακροπρόθεσμα μια «παρατεταμένη» ροή όπλων προς την Ουκρανία, ενώ η Σουηδία, υπέγραψε συμφωνία για τη συνεργασία στις αμυντικές προμήθειες, ανοίγοντας το δρόμο για την Ουκρανία να αποκτήσει πρόσβαση σε μία από τις πιο προηγμένες αμυντικές βιομηχανικές βάσεις της Ευρώπης.

Ως εδώ, ας τελειώσει πρώτα ο πόλεμος

Τα καλά νέα όμως για την Ουκρανία σταματάνε εδώ.

Η ρωσική εισβολή και η αποφασιστικότητα του Κρεμλίνου για κλιμάκωση ως απάντηση στην νατοϊκή διεύρυνση, ανάγκασαν τους Δυτικούς να βάλουν φρένο στις παροχές προς την Ουκρανία, με μεγαλύτερη εκείνη της ένταξης.

Οι ΗΠΑ ειδικά φρέναραν την πρόσκληση για ένταξη στην Ουκρανία, κάτι που θα εκπληρωθεί μετά το τέλος του πολέμου, ανέφεραν στο Foreign Policy πολλοί αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ. Η αποδοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ «θα σήμαινε ότι το ΝΑΤΟ βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία», δήλωσε ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν σε διάσκεψη στο περιθώριο της συνόδου κορυφής.

Ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν αθόρυβα, επιφυλακτικά για την κλιμάκωση της σύγκρουσης ή υποσχόμενοι υπερβολικά την Ουκρανία ένα σαφές χρονοδιάγραμμα για την ένταξη που μπορεί να μην είναι σε θέση να προσφέρει στο τέλος. Ωστόσο, η απογοήτευση για τους υποστηρικτές της Ουκρανίας ήταν έκδηλη.

Η γραμμή των νατοϊκών εξόργισε τον Ζελένσκι: «Είναι πρωτοφανές και παράλογο όταν δεν ορίζεται χρονικό πλαίσιο ούτε για την πρόσκληση ούτε για την ένταξη της Ουκρανίας. Ενώ την ίδια στιγμή προστίθεται αόριστη διατύπωση σχετικά με «προϋποθέσεις» ακόμη και για την πρόσκληση της Ουκρανίας», έγραψε ο Ζελένσκι στο Twitter όταν διέρρευσαν αποσπάσματα του σχεδίου ανακοινωθέντος της συνόδου κορυφής.

Αόριστα μηνύματα

«Νομίζω ότι η γλώσσα του ανακοινωθέντος είναι λίγο γενική», είπε η Κάθριν Σεντάκ, συνεργάτης της δεξαμενής σκέψης Κέντρο Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής και πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου. «Ο τρόπος που σχεδιάστηκε δεν ήταν πολύ εμπνευσμένος, επαναλαμβάνοντας αμέσως το Βουκουρέστι 2008, που είναι ακριβώς αυτό που πολλοί δεν ήθελαν να συμβεί».

Υπενθυμίζεται ότι οι Ουκρανοί ήθελαν να αποφύγουν μια επανάληψη του φιάσκου της Συνόδου στο Βουκουρέστι το 2008, όπου πάλι πήραν αόριστα μηνύματα.

Η Σεντάκ είπε επίσης ότι ο γενικός όρος που τίθεται, δηλαδή να τελειώσει ο πόλεμος δίνει στη Ρωσία ένα κίνητρο να διατηρήσει τη σύγκρουση για να σταματήσει την επέκταση του ΝΑΤΟ. «Δίνεις στη Ρωσία ένα απεριόριστο χρονοδιάγραμμα, γνωρίζοντας ότι αυτή είναι η γραμμή στην άμμο».

Μπορεί το ουκρανικό κοινοβούλιο να προχωράει σε μεταρρυθμίσεις βάσει αυτών που ζητάνε οι Βρυξέλλες ώστε να ενταχτεί στην ΕΕ, αλλά οι Ουκρανοί βουλευτές δεν έχουν ιδέα τι πρέπει να κάνουν για την ένταξη στο ΝΑΤΟ. «Το 30% των νομοσχεδίων που εγκρίνει το κοινοβούλιο αυτή τη στιγμή αφορούν αυτό που απαιτεί η ΕΕ», δήλωσε η Ουκρανή βουλευτής Σάσα Ουστίνοβα. «Το ΝΑΤΟ δεν μας λέει ποια είναι τα κριτήρια για εμάς που πρέπει να εκπληρώσουμε. Μετά τη Φινλανδία και τη Σουηδία, όλοι κατάλαβαν ότι αυτή είναι μια καθαρά πολιτική απόφαση».

«Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μια δήλωση 31 ηγετών θα κατέληγε σε μια μπερδεμένη μορφή μηνυμάτων με χαμηλότερο κοινό παρονομαστή σχετικά με το αμφιλεγόμενο θέμα της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ» αναφέρει ανάλυση του περιοδικού Foreign Policy.

«Εν ολίγοις» λένε οι Jack Detsch και Robbie Gramer, «αν η δήλωση της Συνόδου του Βουκουρεστίου ήταν μια υπόσχεση στα χαρτιά, αλλά όχι στο πνεύμα ότι η Ουκρανία θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, η Σύνοδος Κορυφής του Βίλνιους δείχνει μια πιο ένθερμη υπόσχεση στο πνεύμα, και, με έναν ελαφρώς μπερδεμένο τρόπο, ακόμα στα χαρτιά».

Είπαμε ψέματα στους Ουκρανούς;

Οι εξελίξεις με το ΝΑΤΟ φέρνει στη μνήμη την αποκάλυψη που είχε κάνει το 2022 ο πρώην Αμερικανός πρέσβης και νυν καθηγητής Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ Μαικλ Μακφόλ.

Σε debate, που συμμετείχε με τον διακεκριμένο καθηγητή διεθνών σχέσεων στο Χάρβαρντ, Στίβεν Γουόλτ, είχε δηλώσει ότι οι «Αμερικανοί διπλωμάτες έλεγαν ψέματα όταν προσέφεραν στην Ουκρανία ένταξη στο ΝΑΤΟ».

Όταν ο Γουόλτ αμφισβήτησε την παρατήρηση του πρέσβη περί ψεμάτων, ρωτώντας αν ήταν «συνήθης πρακτική» για Αμερικανούς διπλωμάτες να λένε ψέματα, ο Αμερικανός πρέσβης καταφατικά «Αυτός είναι ο πραγματικός κόσμος». Ο ΜακΦόλ, με σπάνια ειλικρίνεια, ομολόγησε τον τρόπο που εργάζονται οι Αμερικανοί διπλωμάτες λέγοντας ότι λένε «ψέματα». «Ναι! Ναί! Αυτή είναι η πραγματική λέξη!» είπε με έμφαση ζωντανά στην εκπομπή.

Τελικά ο Ζελένσκι βγάζοντας φωτογραφίες χαρούμενος με ηγέτες που έσκαγαν στα γέλια –όπως ο Βρετανός πρωθυπουργός- αναγνώρισε ότι είναι απίθανο να μπει το Κίεβο στη στρατιωτική Συμμαχία πριν από το τέλος του πολέμου ή μια επ’ αόριστον κατάπαυση του πυρός, δεδομένου ότι καμία πλευρά δεν θέλει να κλιμακώσει τη σύγκρουση σε πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ.

Στο τέλος της Συνόδου, ο Ζελένσκι απευθυνόμενος σε ένα πηγαδάκι στο οποίο ήταν και ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, έριξε κάπως τα άρματα. «Νομίζω ότι μέχρι το τέλος της συνόδου κορυφής, έχουμε μεγάλη ενότητα από τους ηγέτες μας και τις εγγυήσεις ασφαλείας», είπε. «Αυτή είναι μια επιτυχία για αυτή τη σύνοδο κορυφής».

Ωστόσο, στην πραγματικότητα αυτό που διαφαίνεται είναι ότι οι προβλέψεις που είχε κάνει κάποτε ο Ποροσένκο, φαίνεται να αργούν ακόμα, ενώ ακόμα και αν μπούνε σε μια τροχιά υλοποίησης όλοι ξέρουν ότι μια νέα ρωσική επίθεση δεν αποκλείται πλέον.