Νόσος των Λεγεωνάριων: Πώς θα προστατευθείτε από έναν… καλοκαιρινό εχθρό

Μετά την προειδοποίηση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) για αύξηση των περιστατικών της νόσου των Λεγεωνάριων εντός του 2021, με το φαινόμενο έκτοτε να βρίσκεται στο μικροσκόπιο, το «Ενθετο Υγεία» αναζητεί όλες τις σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη νόσο, τους τρόπους μετάδοσης αλλά και τα μέτρα προστασίας.

Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με το Κέντρο εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης/Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕ/ΕΟΧ) καταγράφτηκε άνοδος το 2021, με πάνω από 10.700 αναφερόμενα κρούσματα και 704 γνωστούς θανάτους.

Πρόκειται δε για το υψηλότερο ετήσιο ποσοστό κοινοποίησης της Νόσου των Λεγεωνάριων μέχρι σήμερα, με 2,4 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους. Μάλιστα και σύμφωνα με τα ίδια δεδομένα, τέσσερις χώρες – Ιταλία, Γαλλία,  Ισπανία και  Γερμανία – συγκεντρώνουν το 75% όλων των δηλωθέντων κρουσμάτων.

Το 2021 υπήρξαν επίσης 895 κρούσματα λοιμώξεων από τη Νόσο των Λεγεωνάριων που σχετίζονται με ταξίδια, γεγονός που αντιπροσωπεύει αύξηση των κρουσμάτων κατά 38% σε σύγκριση με το 2020. Μία σημαντική λεπτομέρεια πάντως, που υπογραμμίζεται στην ίδια έκθεση, είναι πως πιθανώς το δεδομένο αυτό να σχετίζεται με την άρση των περιορισμών που ίσχυαν εν μέσω υγειονομικής κρίσης. Αλλωστε, οι λοιμώξεις που σχετίζονται με ταξίδια είχαν μειωθεί σημαντικά το 2020, εν συγκρίσει με τα έτη πριν από την πανδημία.

Τι είναι η Νόσος των Λεγεωνάριων;

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ και το ECDC η Νόσος των Λεγεωνάριων είναι μια βαριά μορφή πνευμονίας (λοίμωξη των πνευμόνων), η οποία οφείλεται στο βακτήριο Legionella. Εχει θνητότητα περίπου 5%-10%. Δεν νοσούν όλοι όσοι εκτίθενται στη Legionella. Τα άτομα με υποκείμενες νόσους, οι καπνιστές, καθώς και οι ηλικιωμένοι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να νοσήσουν. Γενικά, τα συμπτώματα εκδηλώνονται από δύο έως δέκα ημέρες μετά τη μόλυνση, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν έως και τρεις εβδομάδες αργότερα. Η νόσος ξεκινά συνήθως με πυρετό, ρίγος, κεφαλαλγία και πόνο στους μυς. Στη συνέχεια εμφανίζονται ξηρός βήχας και δυσκολία στην αναπνοή που μπορεί να εξελιχθούν σε βαριά πνευμονία. Το ένα τρίτο περίπου των ασθενών παρουσιάζει επίσης διάρροια ή έμετο, ενώ οι μισοί ασθενείς περίπου παρουσιάζουν σύγχυση ή παραλήρημα. Οι περισσότεροι ασθενείς χρειάζεται να νοσηλευθούν και να λάβουν θεραπεία με την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή. Για τη διάγνωση απαιτούνται ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις.

Πώς μεταδίδεται;

Μέσω της εισπνοής μικροσκοπικών σταγονιδίων νερού (αερολύματα/αεροζόλ) που περιέχουν τα βακτήρια Legionella. Τα βακτήρια αυτά ζουν στο νερό και πολλαπλασιάζονται υπό κατάλληλες συνθήκες, παραδείγματος χάριν, στάσιμο νερό σε τεχνητά συστήματα νερού με θερμοκρασίες 20°C έως 50°C. Αερολύματα που περιέχουν Legionella μπορεί να δημιουργηθούν, για παράδειγμα, κατά τη ροή του νερού από τη βρύση ή την κεφαλή του ντους, μέσω των φυσαλίδων που αναδύονται από το νερό στις πισίνες των spa ή από ορισμένα κλιματιστικά συστήματα.

Ποια μέτρα προστατεύουν. Το ECDC επισημαίνει ότι είναι ζωτικής σημασίας οι αρχές δημόσιας υγείας να παραμείνουν σε επαγρύπνηση για τον εντοπισμό εστιών μέσω της επιτήρησης. Και προσθέτει πως οι  τακτικοί έλεγχοι για την παρουσία βακτηρίων Legionella μπορούν να αποτρέψουν περιπτώσεις Νόσου των Λεγεωνάριων σε τουριστικά καταλύματα, νοσοκομεία, εγκαταστάσεις μακροχρόνιας υγειονομικής περίθαλψης ή άλλα περιβάλλοντα όπου άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου ενδέχεται να εκτεθούν σε αερολύματα που περιέχουν τα βακτήρια.

Τα μέτρα προστασίας περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα εξής:

• Εξασφάλιση τακτικής συντήρησης, καθαρισμού και απολύμανσης των συστημάτων νερού, συμπεριλαμβανομένων των υδραυλικών συστημάτων, των πύργων ψύξης, των υδρομασάζ και των διακοσμητικών σιντριβανιών.
• Διατήρηση συστημάτων κρύου νερού κάτω των 20°C και συστημάτων ζεστού νερού πάνω από 50°C για την πρόληψη της ανάπτυξης βακτηρίων.
• Εξασφάλιση της σωστής ροής και κυκλοφορίας του νερού στα συστήματα ύδρευσης για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου στάσιμου νερού.
• Απολύμανση συστημάτων ζεστού νερού με υψηλά επίπεδα (50mg/l) χλωρίου για 2-4 ώρες μετά την εργασία στο σύστημα και τους θερμοσίφωνες και πριν από την έναρξη κάθε ζεστής περιόδου.
• Τακτικός καθαρισμός και απολύμανση των φίλτρων νερού, των πύργων ψύξης και των σχετικών σωλήνων που χρησιμοποιούνται σε συστήματα κλιματισμού.