Πως ο Ναπολέων Βοναπάρτης με μια αγοραπωλησία έκανε τις ΗΠΑ υπερδύναμη

Με την συμφωνία με τη Γαλλία, που υπογράφηκε στις 30 Απριλίου 1803, οι Ηνωμένες Πολιτείες αγόρασαν 2.144.510 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης δυτικά του ποταμού Μισισιπή για 15 εκατομμύρια δολάρια. Για περίπου 1 σεντ το στρέμμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες διπλασίασαν το μέγεθός τους, επεκτείνοντας την χώρα δυτικά.

Συγκεκριμένα η έκταση που αγοράστηκε περιελάμβανε τις σημερινές πολιτείες Αρκάνσας, Μισούρι, Αϊόβα, Οκλαχόμα, τμήματα της Μινεσότα δυτικά του ποταμού Μισισιπή, τα περισσότερα κομμάτια της Βόρειας Ντακότας και της Νότιας Ντακότας το βορειοανατολικό Νέο Μεξικό, το βόρειο Τέξας, τμήμα της Μοντάνας, το Κολοράντο και το Ουαϊόμινγκ ανατολικά του ηπειρωτικού διαχωρισμού, τη Λουιζιάνα δυτικά του ποταμού Μισισιπή συμπεριλαμβανομένης της Νέας Ορλεάνης καθώς και κομμάτια περιοχών που αργότερα (μετά το Αγγλο-αμερικανικό πόλεμο του 1812) θα εμσωματώνονταν στις επαρχίες της Αλμπέρτας και του Σασκάτσουαν του Καναδά.

Μοχλός το αμερικανικό εμπόριο μέσω Νέας Ορλεάνης

Τον Οκτώβριο του 1802, ο βασιλιάς της Ισπανίας Κάρολος Δ’ υπέγραψε το βασιλικό διάταγμα για τη μεταφορά της επικράτειας στη Γαλλία, ο Ισπανός διαχειριστής στη Νέα Ορλεάνη Μοράλες τερμάτισε το αμερικανικό δικαίωμα να μεταφέρει εμπορεύματα στην πόλη αφορολόγητα. Υποστήριξε ότι η τριετής θητεία της συνθήκης του 1795 που είχε παραχωρήσει στην Αμερική αυτό το δικαίωμα και την ελεύθερη διέλευση από το ισπανικό έδαφος στον Μισισιπή είχε λήξει.

Η μυστική Συνθήκη του San Ildefonso που διαπραγματεύτηκε ο Ναπολέων με τον Κάρολο Δ’ απαιτούσε την επιστροφή του εδάφους στη Γαλλία. Όταν ο Τζέφερσον άκουσε φήμες για τη μυστική συμφωνία του Ναπολέοντα, είδε αμέσως την απειλή για τους τότε δυτικούς οικισμούς των ΗΠΑ και τη ζωτική διέξοδό τους στον Κόλπο του Μεξικού. Ο Τζέφερσον υποψιαζόταν ότι ο Ναπολέων ήθελε να κλείσει το Μισισιπή για αμερικανική χρήση.

Ως αποτέλεσμα, οι γούνες των κυνηγών, τα γεωργικά και τα μεταποιημένα προϊόντα κινδύνευαν να εκτεθούν στις συνθήκες και σε κλοπές σε ανοιχτές προβλήτες εν αναμονή της αποστολής στην Ανατολική Ακτή και πέρα από αυτήν. Ολόκληρη η οικονομία των δυτικών εδαφών της Αμερικής βρισκόταν σε κίνδυνο.

Ο Τζέφερσον είχε γράψει τον Απρίλιο του 1802, στον υπουργό (σ.σ. πρεσβευτή) των ΗΠΑ στο Παρίσι, Ρόμπερτ Λίβινγκστον, ότι ήταν ζωτικής σημασίας το λιμάνι της Νέας Ορλεάνης να παραμείνει ανοιχτό και ελεύθερο για το αμερικανικό εμπόριο και να προσπαθήσει να αγοράσει τη Νέα Ορλεάνη.

Τον ίδιο μήνα ο Τζέφερσον ζήτησε από τον Τζέιμς Μονρόε να συναντήσει τον Λίβινγκστον στο Παρίσι με εξουσιοδότηση να ξοδέψει 9.375.000 δολάρια για να αγοράσει τη Νέα Ορλεάνη και μέρη της Φλόριντα. Όταν ο Μονρό έφτασε στο Παρίσι στις 12 Απριλίου, ο Ναπολέων είχε ξαφνικά αποφασίσει να πουλήσει ολόκληρη την επικράτεια της Λουιζιάνα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά την άποψη του Ναπολέοντα, η γη ήταν χρήσιμη κυρίως ως σιταποθήκη για την αποικία Saint Domingue (σημερινή Αϊτή). Αλλά με την αποικία να κινδυνεύει να χαθεί λόγω λαϊκής εξέγερσης, η περιοχή του ήταν «άχρηστη».

Αρχικά, οι διαπραγματευτές είχαν εξουσιοδότηση να πληρώσουν τα 10 εκατομμύρια δολάρια μόνο για το λιμάνι της Νέας Ορλεάνης και της Φλόριντα. Ωστόσο, όταν τους προσφέρθηκε ολόκληρη η επικράτεια της Λουιζιάνα – μια περιοχή μεγαλύτερη σε έκταση από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία αθροιστικά – οι Αμερικανοί διαπραγματευτές συμφώνησαν αμέσως σε ένα τίμημα 15 εκατομμυρίων δολαρίων.

Η Αμερική αποκτά νέες, παγκόσμιες προοπτικές

Πλούσια σε χρυσό, ασήμι και άλλα μεταλλεύματα, καθώς και ατελείωτες εκτάσεις για βοσκή και γεωργία, το νέο απόκτημα έκανε την Αμερική εξαιρετικά πλούσια.

Ο Πρόεδρος Τόμας Τζέφερσον ήταν γενικά αυστηρός ερμηνευτής του Συντάγματος και αναρωτιόταν εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ (και ειδικά ο Πρόεδρος) είχε εξουσιοδότηση να αποκτήσει νέα επικράτεια, η επιθυμία να επεκτείνει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ολόκληρη την ήπειρο ξεπέρασε τις ιδεολογικές του αναστολές. Καθώς ο Ναπολέων Βοναπάρτης απειλούσε να αποσύρει την προσφορά, ο Τζέφερσον διέγραψε όποιες αμφιβολίες είχε και ετοιμάστηκε να καταλάβει μια περιοχή αφάνταστου πλούτου.

Η αγορά της Λουιζιάνα ήταν η πρώτη μεγάλη εκχώρηση γης σε μια μακρά σειρά επεκτάσεων που εκτείνονται κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα.

Κάθε επέκταση, αν και αύξανε πολύ το μέγεθος των Ηνωμένων Πολιτειών, εξέθετε επίσης τις διαρθρωτικές διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου, ειδικά σε σχέση με το ζήτημα της δουλείας. Επιπλέον, η αγορά της Λουιζιάνα αγνόησε τον πιθανό αντίκτυπο στους αυτόχθονες Αμερικανούς. Καθώς δημιουργήθηκαν εδάφη και πολιτείες, όλο και περισσότεροι Αμερικανοί από την Ανατολή ταξίδευαν προς τα δυτικά, οδηγώντας σε σύγκρουση με τους ιθαγενείς.

Ενώ η σημασία της αγοράς αναγνωρίζεται ευρέως σήμερα, εκείνη την εποχή αντιμετώπισε σημαντική αντίδραση από τους Φεντεραλιστές σχετικά με τη συνταγματικότητά της . Οι συντάκτες του Συντάγματος δεν περίμεναν μια τέτοια εδαφική επέκταση των ΗΠΑ. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Τόμας Τζέφερσον προβληματίστηκε βαθιά για την αγορά. Μετά από έντονες συζητήσεις, το Κογκρέσο επικύρωσε τη συνθήκη το 1803 και με τη σειρά του άλλαξε εντελώς την τροχιά των ΗΠΑ.

Ιστορική σημασία

Η αγορά της Λουιζιάνα ήταν ιστορικά σημαντική καθώς έδωσε στον Τζέφερσον μια οικονομική και πολιτική νίκη, έθεσε και απάντησε σε συνταγματικά ερωτήματα, βοήθησε στη διαίρεση της Ένωσης και στην επέκταση της δουλείας, και επίσης συνέβαλε στον αποδεκατισμό των αυτόχθονων κατοίκων της Αμερικής.

Λίγες συνθήκες έχουν οδηγήσει σε μεγαλύτερο αντίκτυπο σε όλη την ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Χωρίς την επικράτεια που αποκτήθηκε μέσω της αγοράς, είναι αμφίβολο οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έμοιαζαν με κάτι παρόμοιο με αυτό που είναι σήμερα.

Ο πρόεδρος Θεόδωρος Ρούζβελτ σχολίασε κατά την 100ή επέτειο από την αγορά:

«Το γεγονός που περισσότερο από κάθε άλλο, μετά την ίδρυση της Κυβέρνησης και πάντα με εξαίρεση τη διατήρησή της, καθόρισε τον χαρακτήρα της εθνικής μας ζωής».

Εναλλακτικά, η αγορά της Λουιζιάνα βοήθησε επίσης στην ανάδειξη των διαιρέσεων εντός των Ηνωμένων Πολιτειών και βοήθησε να ωθήσει το έθνος σε μια πορεία προς τον Εμφύλιο Πόλεμο.

Οικονομική και Πολιτική Νίκη

Ένας σημαντικός λόγος που η αγορά της Λουιζιάνα ήταν σημαντική ήταν το πώς σημείωσε μια οικονομική και πολιτική νίκη για τον Τζέφερσον.

Η αγορά της Νέας Ορλεάνης και της επικράτειας της Λουιζιάνα έδωσε στις Ηνωμένες Πολιτείες τον πλήρη έλεγχο του ποταμού Μισισιπή. Οι αγρότες δεν χρειαζόταν πλέον να βασίζονται στις ιδιοτροπίες ενός ξένου κράτους για να εξασφαλίσουν ότι τα αγαθά και τα προϊόντα τους θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές.

Επιπλέον, η επικράτεια που συμπεριλήφθηκε στην αγορά ήταν τεράστια—τόσο τεράστια στην πραγματικότητα που διπλασίασε το μέγεθος των Ηνωμένων Πολιτειών. Η γη ήταν καλλιεργήσιμη και πλούσια σε φυσικούς πόρους—η ιδανική κατάσταση για μια χώρα που επιδιώκει να επεκταθεί.

Με το εμβληματικό εύγλωττο ύφος ο Τζέφερσον σχολίασε:

«… η γονιμότητα της χώρας, το κλίμα και η έκτασή της, υπόσχονται εν καιρώ σημαντικές ενισχύσεις στο ταμείο μας, άφθονη πρόνοια για τους απογόνους μας και ένα ευρύτατο πεδίο για τις ευλογίες της ελευθερίας και των ίσων νόμων».

Λίγοι αμερικανικοί/ευρωπαϊκοί οικισμοί υπήρχαν πέρα από τον ποταμό Μισισιπή εκείνη την εποχή, με κάποιους κυνηγούς και παγιδευτές να ασχολούνται με το εμπόριο γούνας ως τους κύριους Ευρωαμερικανούς κατοίκους.

Λίγο μετά την αγορά, ο Τζέφερσον ανέθεσε στην αποστολή των Λούις και Κλαρκ να εξερευνήσει περαιτέρω και να χαρτογραφήσει την περιοχή. Οι αναφορές που έφερε πίσω η ομάδα γοήτευσαν το αμερικανικό έθνος και πυροδότησαν περαιτέρω ενδιαφέρον για επέκταση προς τα δυτικά.

Ο Πρόεδρος Τζέφερσον πίστευε πραγματικά ότι η επικράτεια της Λουιζιάνα θα μπορούσε τελικά να βοηθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να αναπτυχθούν και να διαδώσουν το δικό τους ιδιαίτερο νόημα περί δημοκρατίας και ελευθερίας. Οραματίστηκε τον ποταμό Μισισιπή να κρατά το έθνος ενωμένο.

Δεν μπορεί να υποτιμηθεί η κρισιμότητα της ιδιοκτησίας της Νέας Ορλεάνης για να την ασφάλεια ενάντια στις βρετανικές και γαλλικές απειλές στη Δύση. Η Γαλλία πολύ εύλογα θα μπορούσε να είχε αμφισβητήσει τις ΗΠΑ με μια σημαντική δύναμη που στάθμευε στη Νέα Ορλεάνη.

Ενέτεινε την διαίρεση της ένωσης και την επέκταση της δουλείας

Ένα άλλο σημαντικό αποτέλεσμα της Αγοράς της Λουιζιάνα είναι πώς βοήθησε στην περαιτέρω διαίρεση της Ένωσης και στην επέκταση του θεσμού της δουλείας.

Οι πολιτειακές εντάσεις είχαν ήδη εμφανιστεί την εποχή της Αγοράς της Λουιζιάνα. Οι πικρές εκλογές του 1800 ανέδειξαν το εξέχον κομματικό χάσμα, σε μεγάλο βαθμό κατά μήκος των πολιτειακών ορίων.

Οι κάτοικοι της Νέας Αγγλίας αντιπαθούσαν ήδη αυτή την τεράστια έκταση γης που σήμερα βρίσκεται εντός των Ηνωμένων Πολιτειών. Συχνά παραπονιόνταν ότι η διαθέσιμη γη μείωσε τις τιμές της γης και ανέβασε τους μισθούς στην Ανατολή καθώς οι εργάτες έφευγαν δυτικά για να αγοράσουν φθηνή γη.

Οι βόρειοι γενικά φοβόντουσαν τις επιπτώσεις της πρόσθετης γης για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Νέα επικράτεια θα οδηγούσε σε νέες πολιτείες και έτσι θα εξασθενούσε την πολιτική δύναμη για τα συμφέροντα των εμπορικών πολιτειών της Νέας Αγγλίας.

Επιπλέον, ιδιαίτερα οι βόρειοι φοβόντουσαν την επέκταση της δουλείας στα νέα εδάφη. Η εφεύρεση του εκκοκκιστηρίου βάμβακος βοήθησε να φέρει επανάσταση στη βιομηχανία βαμβακιού και να εξαπλωθούν εκθετικά οι φυτείες βαμβακιού στο νότο.

Τα εύφορα εδάφη που περιλαμβάνονται στην Αγορά της Λουιζιάνας θα μπορούσαν εύκολα να υποστηρίξουν την επέκταση της δουλείας και συνεπώς τις πολιτικές φιλοδοξίες του Νότου.

Το επίμαχο ζήτημα σχετικά με τη δουλεία και το τι να γίνει με την επικράτεια της Λουιζιάνα δεν θα αποφασιζόταν μέχρι τον σημαντικό Συμβιβασμό του Μισούρι του 1820.

Οδήγησε σε αφανισμό και περιθωριοποίηση των αυτόχθονων

Ένα συχνά παραβλεπόμενο αποτέλεσμα της αγοράς της Λουιζιάνας είναι το πώς βοήθησε να οδηγήσει περαιτέρω στον αφανισμό των Ιθαγενών Αμερικανών σε ολόκληρη την ήπειρο.

Όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή, οι αυτόχθονες και οι επιθυμίες τους αγνοήθηκαν εντελώς κατά τη διάρκεια ολόκληρης της διαδικασίας της συνθήκης. Στην πραγματικότητα, είναι αμφίβολο ότι οποιοσδήποτε ιθαγενής που ζούσε στην επικράτεια της Λουιζιάνα γνώριζε καν ότι η «κατοχή» των εδαφών είχε για άλλη μια φορά αλλάξει χέρια.

Πολλοί Αμερικανοί εκείνη την εποχή πίστευαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ήδη κατάφυτες με διαθέσιμη γη ανατολικά του ποταμού Μισισιπή. Ο Πρόεδρος Τζέφερσον γνώριζε ότι με τον ρυθμό νέων εποίκων, οι ΗΠΑ θα έμεναν χωρίς διαθέσιμη γη μέσα σε λίγες γενιές.

Η αγορά της Λουιζιάνα ήταν επομένως απαραίτητη για να συνεχιστεί η εξάπλωση της αμερικανικής δημοκρατίας σε ολόκληρη την ήπειρο, είτε το ήθελαν είτε όχι όσοι ήδη ζούσαν εκεί.

Ενώ η επικράτεια της Λουιζιάνα περιγράφεται συχνά ως απέραντο, παρθένο έδαφος, χιλιάδες ντόπιοι σε εκατοντάδες έθνη ζούσαν ήδη στη γη.

Όπως συνέβη με τα εδάφη ανατολικά του ποταμού Μισισιπή, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν έδινε σημασία στις γηγενείς εκτάσεις όταν μοίραζε φτηνά αγροτεμάχια στους αποίκους. Οι δεκάδες χιλιάδες εποίκων που κατευθύνθηκαν δυτικά τον επόμενο αιώνα οδήγησαν αναμενόμενα σε συγκρούσεις, βία και πόλεμο.

Οι ιθαγενείς εξαφανίστηκαν εντελώς ή υπέγραψαν συνθήκες παραχωρώντας τα εδάφη τους και εξαναγκασμένοι σε μετοίκηση σε καταυλισμούς. Οι συνθήκες παρόλα αυτά παραβιάστηκαν από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν ακόμη και τη νέα επικράτεια για να μετεγκαταστήσουν αναγκαστικάιθαγενή έθνη της Αμερικής από τα ανατολικά, όπως οι Πέντε Πολιτισμένες Φυλές με τον νόμο απομάκρυνσης των Ινδιάνων του 1830.

Η περαιτέρω υποταγή των ιθαγενών Αμερικανών άφησε μια κηλίδα στη τόσο σημαντική Αγορά της Λουιζιάνα.

(σ.σ. Η Συμφωνία Αγοράς της Λουιζιάνα αποτελείται από τη Συνθήκη Εκχώρησης και τις δύο συμβάσεις σχετικά με τις οικονομικές πτυχές της συναλλαγής).

Πηγή: ΟΤ