Bollywood: Διαιωνίζει τον σεξισμό; – Η έμφυλη προκατάληψη στο επίκεντρο νέας μελέτης του TISS

Μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία ταινιών. Η βιομηχανία του ινδικού κινηματογράφου, το Bollywood δηλαδή, παράγει περισσότερες ταινίες τον χρόνο από οποιαδήποτε άλλη χώρα παγκοσμίως.

Η επιρροή που ασκούν οι ταινίες και οι σταρ στη φαντασία των θαυμαστών τους, είναι μεγάλη. Όμως, με την πάροδο των ετών, πολλές ταινίες του Bollywood έχουν επικριθεί ως οπισθοδρομικές, προωθώντας τον μισογυνισμό και τις προκαταλήψεις λόγω φύλου.

Τον τελευταίο καιρό, η διάσημη κινηματογραφική βιομηχανία, που αναγνωρίζεται ότι κυριαρχείται κυρίως από άντρες, έχει μπει για άλλη μια φορά υπό έλεγχο για θέματα ανισότητας των φύλων.

Η έρευνα του Tiss

To Tiss (Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών Tata), με έδρα τη Βομβάη, διεξήγαγε μια πρωτοποριακή μελέτη, με στόχο να ποσοτικοποιήσει πόσο σοβαρός είναι ο ασφυκτικός κλοιός της πατριαρχίας στον κινηματογράφο του Bollywood.

Οι ερευνητές επέλεξαν μια ποικιλία από 25 εισπρακτικές επιτυχίες από το 2019, τη χρονιά που προηγήθηκε της πανδημίας, και δέκα ταινίες με επίκεντρο τις γυναίκες από το 2012 έως το 2019.

Η συγκεκριμένη χρονική περίοδος επιλέχθηκε για να διαπιστωθεί αν υπήρξαν αλλαγές στην αφήγηση μετά τον ομαδικό βιασμό μιας φοιτήτριας σε λεωφορείο στο Δελχί το 2012, τον συνακόλουθο σάλο για το έγκλημα και τη θέσπιση νέων σκληρών νόμων για την αντιμετώπιση των εγκλημάτων κατά των γυναικών.

Οι ερευνητές εξέτασαν προσεκτικά περίπου 2000 χαρακτήρες στην οθόνη, ελέγχοντας εξονυχιστικά τις ενασχολήσεις τους και ανέλυσαν τις ταινίες σε διάφορες πλατφόρμες, όπως σεξουαλικά στερεότυπα, συναίνεση και οικειότητα και παρενόχληση.

Επίσης, μέτρησαν τον αριθμό των χαρακτήρων LGBTQ+ και των ατόμων με αναπηρία αλλά και τον τρόπο με τον οποίο απεικονίζονταν και μελέτησαν πόσες γυναίκες εργάστηκαν εκτός οθόνης σε αυτές τις ταινίες.

Τα ευρήματα της μελέτης

Η μελέτη αποκαλύπτει ότι οι ταινίες με επίκεντρο τις γυναίκες συνεχίζουν να είναι σεξιστικές και οπισθοδρομικές και η εκπροσώπηση των γυναικών και των queer παραμένει άθλια σε αυτές.

Τα ευρήματα δείχνουν ότι το 72% των χαρακτήρων που αναλύθηκαν απεικονίστηκαν από άνδρες, το 26% από γυναίκες και η queer κοινότητα αντιπροσώπευε μόλις το 2%.

Η απεικόνιση των ΛΟΑΤΚΙ+ χαρακτήρων, όπως δείχνει η μελέτη, παραμένει εξαιρετικά προβληματική – δεν ήταν ποτέ σε ρόλο λήψης αποφάσεων και συχνά γίνονταν στόχος σεξιστικών αστείων. Τα άτομα με αναπηρία τα πήγαν εξίσου άσχημα -αποτελούσαν μόνο το 0,5% του συνόλου των χαρακτήρων και οι περισσότεροι χρησιμοποιούνταν ως τροπάρια για να προκαλέσουν συμπάθεια ή ως κωμική ανακούφιση.

Η καθηγήτρια Lakshmi Lingam, η επικεφαλής του έργου για τη μελέτη, δήλωσε στο BBC πως υπάρχει πολύ μικρή προσπάθεια να γίνει κάτι διαφορετικό, επειδή οι πατριαρχικές νόρμες χρωματίζουν την ιδέα των ανθρώπων για μια συγκεκριμένη ιστορία.

«Ο πρωταγωνιστής πρέπει να είναι άντρας από την ανώτερη κάστα, η πρωταγωνίστρια πρέπει να είναι λεπτή και όμορφη. Πρέπει να είναι ντροπαλή και σεμνή που εκφράζει τη συγκατάθεσή της με χειρονομίες και όχι με λόγια, αλλά φοράει σεξουαλικά αποκαλυπτικά ρούχα και πρέπει να είναι κάπως μοντέρνα ώστε να της επιτρέπει να βρίσκεται σε προγαμιαία σχέση που αποτελεί παράβαση».

Ένας λόγος, όπως λέει, για τον οποίο το Bollywood παραμένει τόσο σεξιστικό είναι ότι υπάρχουν τόσο λίγες γυναίκες που εργάζονται εκτός οθόνης στη βιομηχανία και ακόμη λιγότερες στα βασικά τμήματα παραγωγής ταινιών.

Συγκεκριμένα, οι ταινίες που μελέτησε η Tiss είχαν περισσότερους από 26.300 άνδρες και μόνο 4.100 γυναίκες στο συνεργείο.