Ιστορίες μιας ματωμένης Γένοβας

Στις 26 Οκτωβρίου 2017 η Ιταλία καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του ανθρώπου για παραβίαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών.

Το άρθρο 3 είναι αυτό που ρητά απαγορεύει τα βασανιστήρια: «Κανείς δεν επιτρέπεται να υποβληθεί σε βασανιστήρια ή σε ποινές ή μεταχείριση που είναι απάνθρωπες ή εξευτελιστικές».

Η καταδίκη της Ιταλίας αφορούσε, εκτός όλων των άλλων, και τη μεταχείριση που είχαν διαδηλωτές που συνελήφθησαν από τις ιταλικές δυνάμεις ασφαλείας κατά τη διάρκεια των μεγάλων κινητοποιήσεων που έγιναν στη Γένοβα κατά τη διάρκεια της συνόδου του G8 στις 20-22 Ιουλίου 2001.

Κομμάτι ενός ευρύτερου κύκλου κινητοποιήσεων που είχαν πάρει ιδιαίτερα μαζική μορφή μετά τις διαδηλώσεις κατά της Συνόδου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου στο Σιάτλ τον Νοέμβριο του 1990, όταν χιλιάδες διαδηλωτές μπλόκαραν την πρόσβαση των εκπροσώπων στο χώρο της Συνόδου, με αποτέλεσμα μεγάλες συγκρούσεις με την αστυνομία, η κινητοποίηση στη Γένοβα είχε συγκεντρώσει εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο.

Η προσπάθεια των ιταλικών αρχών, σε συνεννόηση και με τις υπηρεσίες ασφαλείας άλλων χωρών, να «προστατεύσουν» τον χώρο της Συνόδου δεν περιλάμβανε μόνο την προσπάθεια να φτιαχτεί μια «κόκκινη ζώνη», αλλά και ιδιαίτερα επιθετικές κατασταλτικές πρακτικές. Το αποτέλεσμα θα ήταν μια έκρηξη αστυνομικής χωρίς προηγούμενο, που οδήγησε στη δολοφονία του 23χρονου διαδηλωτή Κάρλο Τζουλιάνι από πυροβολισμό καραμπινιέρων αλλά και στην αιματηρή εισβολή των καραμπινιέρων στο σχολείο Ντίαζ, όπου βρίσκονταν ακτιβιστές με αποτέλεσμα σοβαρούς τραυματισμούς δεκάδων ανθρώπων, ενώ καταγγελίες για αστυνομική βία υπήρξαν για όλη την έκταση της πόλης.

Ένα μυθιστόρημα για τις ματωμένες μέρες της Γένοβας

Με αυτά ακριβώς τα περιστατικά ασχολείται το Φρεντερίκ Πωλέν, στο μυθιστόρημά του Η νύχτα που έπεσε στις ψυχές μας. Γένοβα, 2001, που κυκλοφόρησε το 2021 στη Γαλλία και φέτος από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση της Μαριάννας Μαντά.

Ο Πωλέν που συμμετείχε στις κινητοποιήσεις στη Γένοβα χρησιμοποιεί τον τρόπο του νουάρ μυθιστορήματος για να αφηγηθεί μια ιστορία στην οποία πρωταγωνιστές είναι στην πραγματικότητα οι δύο συγκρουόμενοι κόσμοι: οι διαδηλωτές και οι κρατικοί μηχανισμοί.

Στο επίκεντρο της ιστορίας δυο νεαροί ακροαριστεροί, ο Βαγκ και η Ναταλί με την επαναστατικότητα αλλά και τις αντιφάσεις τους, τα οράματα αλλά και τις αδυναμίες τους. Γύρω από αυτούς οι δολοπλοκίες των μυστικών υπηρεσιών, ιδίως των φασιστικών κύκλων μέσα στις ιταλικές υπηρεσίες ασφαλείας που υιοθετούν τη στρατηγική της έντασης, οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων και οι πολιτικοί υπολογισμοί τους, οι δημοσιογράφοι, οι αστυνομικοί που προσπαθούν να «διεισδύσουν» στους διαδηλωτές, οι καραμπινιέροι που αναλαμβάνουν το έργο της βάναυσης καταστολής και φυσικά το ίδιο το πολύμορφο πλήθος, τμήμα του οποίου πιστεύει ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τη σύγκρουση με την αστυνομία.

Με μια δομή πολυπρισματική, εναλλάσσοντας διαφορετικές οπτικές για τα ίδια γεγονότα, ο Πωλέν κατορθώνει να δώσει όλη τη δραματικότητα των στιγμών, διαμορφώνοντας όμως φιγούρες ολοκληρωμένες ώστε το βιβλίο να αποφεύγει τον κίνδυνο να είναι απλώς ένα «χρονικό».

Κατορθώνει έτσι να αποδώσει όλη την ένταση και την δραματικότητα στιγμών αλλά και να καταδείξει την τεράστια ευθύνη που είχαν οι σχεδιασμοί των κρατικών μηχανισμών, που στην πραγματικότητα ήθελαν να κάνουν αυτή την επίδειξη δύναμης σε βάρος των διαδηλωτών, μη διστάζοντας να κάνουν τα πάντα για να μπορέσουν να έχουν και τις απαραίτητες αφορμές.

Ταυτόχρονα, το βιβλίο είναι ένα σχόλιο για τη βία. Όχι μόνο τη βία ως τη σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων, αλλά και αυτό που σημαδεύει ανεξίτηλα τους ανθρώπους που την υφίστανται ή έστω τη βλέπουν να ξεδιπλώνεται ανεξέλεγκτη μπροστά τους.

Με αυτό τον τρόπο, το βιβλίο είναι και μια υπεράσπιση της μνήμης ενάντια στη λήθη. Της μνήμης του αγώνα αλλά και της βαναυσότητας, υπενθυμίζοντας έτσι ότι αυτό που ονομάστηκε παγκοσμιοποίηση συνοδεύτηκε και από ένα έντονο χνάρι βαρβαρότητας.