Σεισμός: Νέα μελέτη προσφέρει ελπίδα για έγκαιρη προειδοποίηση

Παρά τις προσπάθειες δεκαετιών, οι σεισμολόγοι δεν έχουν καταφέρει να αναγνωρίσουν σαφή προειδοποιητικά σημάδια για επικείμενες δονήσεις ώστε να προστατευτεί ο πληθυσμός.

Οι ελπίδες για αποτελεσματικά συστήματα προειδοποίησης δείχνουν τώρα να αναπτερώνεται χάρη σε μελέτη που δημοσιεύεται περιοδικό Science, μελέτη που ανιχνεύει ανεπαίσθητες μετατοπίσεις του εδάφους περίπου δύο ώρες πριν από την εκδήλωση μεγάλων σεισμών.

«Αυτό μας λέει ότι οι σεισμοί είναι εκ φύσεως προβλέψιμοι» λέει στον δικτυακό τόπο του περιοδικού ο Κουέντιν Μπλέτερι του Πανεπιστημίου της Κυανής Ακτής στη Γαλλία, επικεφαλής της διεθνούς μελέτης.

Οι ερευνητές τονίζουν πάντως ότι το σήμα είναι δύσκολο να ανιχνευτεί με τις σημερινές τεχνικές και είναι απίθανο να αξιοποιηθεί σύντομα σε συστήματα προειδοποίησης.

GPS

H  ερευνητική ομάδα αξιοποίησε τράπεζα δεδομένων στην οποία είχαν καταχωρηθεί μετρήσεις GPS για 90 σεισμούς άνω των 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Δέκτες GPS που έχουν τοποθετηθεί κατά μήκος ορισμένων μεγάλων ρηγμάτων σε όλο τον κόσμο καταγράφουν κάθε λίγα λεπτά μετατοπίσεις του εδάφους με ακρίβεια μερικών χιλιοστών.

Η στατιστική ανάλυση αποκάλυψε ότι το έδαφος κατά μήκος των ρηγμάτων αρχίζει να μετατοπίζεται ανεπαίσθητα περίπου δύο ώρες πριν από το χτύπημα του Εγκέλαδου.

Σεισμοί εκδηλώνονται συνήθως στα σημεία επαφής δύο διαφορετικών τεκτονικών πλακών. Καθώς οι δύο πλάκες κινούνται ανεξάρτητα η μία από την άλλη, το ρήγμα συσσωρεύει τάσεις μέχρι τελικά να σπάσει, οπότε η μία πλάκα γλιστράει απότομα σε σχέση με την άλλη.

Οι ανεπαίσθητες μετατοπίσεις που ανίχνευσε η μελέτη συμβαίνουν προς την ίδια κατεύθυνση προς την οποία κινείται τελικά το έδαφος την ώρα του σεισμού.

Για να βεβαιωθούν ότι το σήμα είναι πραγματικό και όχι αποτέλεσμα κάποιας στατιστικής σύμπτωσης, οι ερευνητές εξέτασαν τυχαία χρονικά διαστήματα κατά τα οποία δεν εκδηλώθηκαν σεισμοί και διαπίστωσαν ότι τέτοιου είδους μικρομετατοπίσεις συμβαίνουν μόνο στο 0,03% των περιπτώσεων. Το νούμερο αυτό υποδεικνύει ότι πρόκειται όντως για προσεισμικό σήμα.

Επιπλέον, το σήμα παρέμεινε εμφανές ακόμα και όταν οι ερευνητές εξαίρεσαν τα δεδομένα του μεγάλου σεισμού που προκάλεσε το ιαπωνικό τσουνάμι του 2011, το οποίο είχε μεγάλη επίδραση στην αρχική στατιστική ανάλυση.

Παραμένει ωστόσο άγνωστο γιατί το επίμαχο σήμα τείνει να έρχεται περίπου δύο ώρες πριν από τον σεισμό, δεδομένου ότι κάθε δόνηση εκδηλώνεται θεωρητικά με διαφορετικό τρόπο.

Επιπλέον, ανεξάρτητοι γεωλόγοι εξέφρασαν επιφυλάξεις για το κατά πόσο η μελέτη αφαίρεσε από τη στατιστική ανάλυση τις μετατοπίσεις λόγω προσεισμών.

Οι ίδιοι οι ερευνητές αναγνωρίζουν εξάλλου ότι τα δεδομένα τους μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικά για όλα τα ρήγματα σε όλο τον κόσμο, δεδομένου ότι ελάχιστα από αυτά παρακολουθούνται με GPS ώστε να υπάρχουν διαθέσιμες μετρήσεις.

Ένα ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα για την ανάπτυξη συστημάτων προειδοποίησης είναι ότι το ύποπτο σήμα είναι εξαιρετικά ασθενές, τόσο ασθενές που γίνεται αντιληπτό μόνο αν εξετάσει κανείς δεδομένα για πολλούς σεισμούς ταυτόχρονα.

Για να είναι μετρήσιμο σε ένα μεμονωμένο ρήγμα, λέει ο Μπλέτερι, η ακρίβεια των συσκευών GPS θα έπρεπε να αυξηθεί κατά 50 φορές.

Στο απώτερο μέλλον, πάντως, οι γεωλόγοι ίσως καταφέρουν να βρουν τη λύση.