Αν και η ρητορική της αμερικανικής κυβέρνησης εξυμνεί την ανωτερότητα των δημοκρατιών έναντι των απολυταρχιών, την ίδια στιγμή «νερώνει» το κρασί της, αποφασίζοντας να υιοθετήσει εργαλεία «τυράννων».

Η αμφιλεγόμενη απόφαση της κυβέρνησης Τζο Μπάιντεν να προμηθεύσει την Ουκρανία με πυρομαχικά διασποράς, είναι γνήσιο παράδειγμα των επικίνδυνων αντιφάσεων στις οποίες πέφτουν οι φιλελεύθεροι υποστηρικτές του Τζο Μπάιντεν.

Με παρέμβασή του στο αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy, ο γνωστός κοσμήτορας και καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στην έδρα Ρόμπερτ και Ρενέ Μπέλφερ στη Σχολή Τζον Φ. Κένεντι του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Στήβεν Γουόλτ, επισημαίνει τους κινδύνους που εγκυμονούν οι επιρροές των φιλελεύθερων στην αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Μπορεί οι φιλελεύθεροι να υπογραμμίζουν τη δέσμευσή τους σε μια «τάξη βασισμένη σε κανόνες» και να υποστηρίζουν σταθερά ότι λαμβάνουν στα σοβαρά τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά αυτές οι φιλελεύθερες πεποιθήσεις καταργούνται μόλις γίνουν «άβολες», υποστηρίζει ο καθηγητής.

Τι αποκαλύπτουν τα όπλα διασποράς για την «ευελιξία» των φιλελεύθερων

Το πρώτο πρόβλημα με τις θεωρίες των φιλελεύθερων, όπως επισημαίνει ο Γουόλτ, είναι η ευθραυστότητα αυτών των φιλελεύθερων πεποιθήσεων όταν τίθενται σε δοκιμασία, όπως καταδεικνύει η απόφαση του Προέδρου Τζο Μπάιντεν να δώσει πυρομαχικά διασποράς στην Ουκρανία.

Εάν ο (κακός) εχθρός αποδειχθεί πιο ανθεκτικός από το αναμενόμενο [Πούτιν] και η νίκη δεν έρθει γρήγορα, τότε οι αυτοαποκαλούμενοι φιλελεύθεροι θα αρχίσουν να αγκαλιάζουν πολιτικές ή εταίρους που θα απέφευγαν σε άλλες εποχές.

Οι ισχυρισμοί του Πούτιν ότι η Ουκρανία πρέπει να αποναζιστικοποιηθεί είναι υπερβολικοί, αλλά η προθυμία ειλικρινών φιλελεύθερων όπως ο Francis Fukuyama να ασπαστούν ακροδεξιές έως και φιλοναζιστικές ομάδες δείχνει μια αξιοσημείωτη ηθική ευελιξία. Η πολιτική είναι η τέχνη του δυνατού, φυσικά, και μερικές φορές οι ηθικές πεποιθήσεις πρέπει να διακυβεύονται για την επίτευξη μεγαλύτερων στόχων.

Ο ακαδημαϊκός υπενθυμίζει άλλωστε πως οι ΗΠΑ συμμάχησαν με τη σταλινική Ρωσία για να νικήσουν τη ναζιστική Γερμανία, για παράδειγμα, και αυτού του είδους η ηθική σκοπιμότητα είναι ευρέως διαδεδομένη. Πιο πρόσφατα παραδείγματα φιλελεύθερων που συμπαρατάχθηκαν με αμφιλεγόμενες δυνάμεις είναι οι σχέσεις της Ουάσιγκτον με τη Σαουδική Αραβία, η επέκταση της ισραηλινής καταπίεσης στους Παλαιστινίους ή τη δέσμευση για μια ανοιχτή παγκόσμια οικονομία.

Σύμφωνα με μελέτη του Alexander Downes, οι δημοκρατίες είναι συχνά εξίσου πρόθυμες να σκοτώσουν αμάχους με τους αυταρχικούς ομολόγους τους, και να το κάνουν σκόπιμα. «Αυτή η συμπεριφορά δεν πρέπει να μας εκπλήσσει: Όταν τα κράτη αντιμετωπίζουν προβλήματα και ανησυχούν ότι μπορεί να δεχτούν πλήγμα, παραμερίζουν τις αρχές τους και κάνουν ό,τι πιστεύουν ότι χρειάζεται για να κερδίσουν» λέει ο Αμερικανός ακαδημαϊκός.

Οι Βρετανοί διεξήγαγαν μια βίαιη εκστρατεία στον Δεύτερο Πόλεμο των Μπόερ, ο αποκλεισμός των Συμμάχων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο έφερε λιμοκτονία άμαχο πληθυσμό της Γερμανίας και οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία βομβάρδισαν σκόπιμα στόχους αμάχων στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης δύο ατομικών βομβών στην Ιαπωνία.

Οι ΗΠΑ έριξαν αργότερα σχεδόν 6 εκατ. τόνους βομβών στο Βιετνάμ και η εξωτερική πολιτική τους μέσω των κυρώσεων έχει βλάψει τους αμάχους σε Συρία, Ιράν και αλλού. Ο Τζορτζ Μπους μπορεί να εξύμνησε τις αρετές της ελευθερίας, αλλά η κυβέρνησή του βασάνιζε επίσης κρατούμενους, υπενθυμίζει ο ακαδημαϊκός. «Και όταν τα φιλελεύθερα κράτη (ή οι σύμμαχοί τους) διαπράττουν εγκλήματα πολέμου ή φρικαλεότητες, συχνά το πρώτο τους ένστικτο είναι να τα καλύψουν και να αρνηθούν την ευθύνη» επισημαίνει ο Γουόλτ.

Δεν υπάρχουν όρια: Το φάντασμα του Barry Goldwater

Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι τα φιλελεύθερα κράτη τείνουν βλέπουν τους εαυτούς τους ως σταυροφόρους βλέποντας την εξωτερική πολιτική ως μια πάλη μεταξύ του καλού και του κακού.

Υπενθυμίζεται ότι ο Τζορτζ Μπους είχε διακηρύξει ότι ο απώτερος στόχος της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ήταν «ο τερματισμός της τυραννίας στον κόσμο μας». Γιατί ήταν απαραίτητο αυτό; Επειδή «η επιβίωση της ελευθερίας στη γη μας εξαρτάται όλο και περισσότερο από την επιτυχία της ελευθερίας σε άλλες χώρες».

Αν εφαρμοστεί, ωστόσο, αυτή η πολιτική θα εγγυηθεί ατελείωτη σύγκρουση με χώρες που έχουν διαφορετικές παραδόσεις, αξίες και πολιτικά συστήματα. Αυτές οι πεποιθήσεις μπορούν επίσης να ενθαρρύνουν μια επικίνδυνη υπερβολική αυτοπεποίθηση: Αν κάποιος πολεμά στο πλευρό των αγγέλων και κολυμπάει με την παλίρροια της ιστορίας, είναι εύκολο να υποθέσει κανείς ότι η νίκη είναι αναπόφευκτη και δεν θα είναι τόσο δύσκολο να επιτευχθεί.

Επιπλέον, αν η παγκόσμια πολιτική είναι μια μανιχαϊστική σύγκρουση μεταξύ του καλού και του κακού με το μέλλον της ανθρωπότητας σε ισορροπία, δεν υπάρχουν όρια στο πού πρέπει να είστε διατεθειμένοι να πολεμήσετε και ελάχιστος λόγος να ενεργήσετε με αυτοσυγκράτηση. Όπως το έθεσε ο γερουσιαστής Barry Goldwater στην ανεπιτυχή εκστρατεία του για την προεδρία το 1964: «Ο εξτρεμισμός στην υπεράσπιση της ελευθερίας δεν είναι κακό. … Το μέτρο στην επιδίωξη της δικαιοσύνης δεν είναι αρετή».

Για τους φιλελεύθερους, τονίζει ο Γουόλτ, οι μόνες νόμιμες κυβερνήσεις είναι αυτές που προσυπογράφουν αρχές όπως εκλογές, κράτος δικαίου, ελευθερία του λόγου κτλ, παρόλο που καμία κυβέρνηση δεν το κάνει τέλεια. «Επομένως, όταν οι φιλελεύθεροι στρέφονται στην εξωτερική πολιτική, τείνουν να χωρίζουν τον κόσμο σε «καλά» κράτη (που βασίζονται σε φιλελεύθερες αρχές) και «κακά» κράτη (σχεδόν όλα τα άλλα) στα οποία καταλογίζουν τις ευθύνες για όλα τα προβλήματα του κόσμου».

Πιστεύουν ότι αν κάθε χώρα ήταν μια καλά εδραιωμένη φιλελεύθερη δημοκρατία, οι συγκρούσεις συμφερόντων θα γίνονταν ασήμαντες και η μάστιγα του πολέμου θα εξαφανιζόταν. Οι φιλελεύθεροι ρίχνουν επίσης σημαντικό βάρος στη σημασία των κανόνων και των θεσμών -που στηρίζουν την περίφημη τάξη που βασίζεται σε κανόνες- και συχνά κατηγορούν τα μη φιλελεύθερα κράτη ότι τα παραβιάζουν με σκληρή αδιαφορία.

Αυτή η άποψη των διεθνών υποθέσεων επιτρέπει στους Αμερικανούς να πουν στον εαυτό τους, πως ότι ό,τι είναι καλό για αυτούς θα είναι καλό και για όλους τους άλλους. Απλώς συνεχίστε να διευρύνετε τη φιλελεύθερη τάξη και τελικά θα αναδυθεί αέναη ειρήνη σε έναν όλο και πιο ευημερούν και δίκαιο κόσμο.

Αυτή η ίδια νοοτροπία είναι παρούσα σήμερα στην φαντική ρητορική των πιο δυνατών φιλελεύθερων και νεοσυντηρητικών υπερασπιστών της Ουκρανίας, οι οποίοι σπεύδουν να επιτεθούν σε όποιον έχει διαφορετική άποψη για τη σύγκρουση ως κατευναστής, υπερασπιστής του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ή χειρότερα.

«Θα ήταν ωραίο, αν οι φιλελεύθερες φωνές που κυριαρχούν στον λόγο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ ήταν πιο πρόθυμες να αναγνωρίσουν αυτά τα λάθη και να ήταν λιγότερο σίγουρες όταν υπερασπίζονται τις πολιτικές τους προτάσεις. Ο δημόσιος λόγος θα ήταν πιο ευγενικός και παραγωγικός και το ποσοστό επιτυχίας της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ θα βελτιωνόταν σχεδόν σίγουρα», καταλήγει ο ρεαλιστής διεθνολόγος.

Headlines