Η Αρχαία Κωμωδία πέραν του Αριστοφάνη (Μέρος Β’)

Ένας από τους πολυάριθμους εκείνους ποιητές που έδρασαν στα χρόνια της Αρχαίας Κωμωδίας μνημονεύεται από τον Αριστοφάνη στην παράβαση (το τμήμα αυτό της κωμωδίας εκφέρεται εξ ολοκλήρου από τον 24μελή κατά την παράδοση χορό, ο οποίος απευθύνεται στο κοινό και μιλά για την τέχνη του κωμικού, για ζητήματα της επικαιρότητας κ.ά.) των Ιππέων του, όπου γίνεται αναφορά στους πλέον σημαντικούς από τους παλαιότερους κωμωδιογράφους και επικρίνεται το αθηναϊκό κοινό για τη στάση του απέναντί τους όταν αυτοί, σε προχωρημένη πια ηλικία, δεν είχαν την ικανότητα να υπηρετούν επιτυχώς όπως άλλοτε την κωμωδοδιδασκαλία. Ο ποιητής αυτός είναι ο Μάγνης, που πρέπει να ήταν πολύ δημοφιλής, καθώς είχε καταφέρει να αποσπάσει έντεκα νίκες στα Μεγάλα Διονύσια –μία από αυτές μαρτυρείται το 472 π.Χ.–, κάτι που κανείς άλλος ομότεχνός του της Αρχαίας Κωμωδίας δεν πέτυχε. Από το έργο του μεγάλου αυτού κωμωδοποιού, που η δράση του καλύπτει το β’ τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ., δε σώζονται παρά μόνο ελάχιστοι τίτλοι, όπως οι Ψήνες (σκνίπες) και οι Βάτραχοι.

Ακόμα παλαιότερος από τον Μάγνητα –έζησε όπως και εκείνος την ηρωική εποχή των Περσικών Πολέμων– υπήρξε ο Χιωνίδης, ο οποίος συγκαταλέγεται επίσης στους πρωτοπόρους της Αρχαίας Κωμωδίας και υπήρξε μάλιστα ο νικητής στον πρώτο κρατικό διαγωνισμό κωμωδίας των εν άστει Διονυσίων (Μεγάλων Διονυσίων), το 486 π.Χ.

Αξιοσημείωτη είναι η πληροφορία ότι οι κωμωδίες του Χιωνίδη και του Μάγνητος –δίπλα στους σκαπανείς αυτούς της κωμωδίας πρέπει να τοποθετηθεί και ο Εκφαντίδης– δεν ξεπερνούσαν τους τριακόσιους στίχους. Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των στίχων αυτών ανήκε στο χορό, μπορούμε να εικάσουμε ότι στα έργα τους δεν υπήρχε συγκροτημένη δράση, αλλά απλώς κάποιες μεμονωμένες κωμικές σκηνές.

Στην προαναφερθείσα παράβαση των Ιππέων του Αριστοφάνη ξεχωριστή θέση κατέχει ευλόγως ο Κρατίνος, το ένα από τα τρία αστέρια του Κανόνα των Κωμικών (ο Αριστοφάνης και ο Εύπολης, θυμίζουμε, ήταν τα άλλα δύο). Βάσει των πληροφοριών που έχουμε στη διάθεσή μας, ο Κρατίνος, ο ένας από τους τρεις Μεγάλους της Αρχαίας Κωμωδίας, έδρασε από τα μέσα περίπου της δεκαετίας 460-450 π.Χ. έως τα τέλη περίπου της δεκαετίας 430-420 π.Χ. Η δραστηριότητα αυτή του χάρισε έξι νίκες στα Μεγάλα Διονύσια και άλλες τρεις στα Λήναια.

Γνωρίζουμε είκοσι οκτώ τίτλους έργων του Κρατίνου, που καλύπτουν ένα πλατύ θεματικό φάσμα, αντίστοιχο εκείνων του μεταγενέστερου Αριστοφάνη. Η γενική εικόνα για τα έργα του Κρατίνου, ήδη από την αρχαιότητα, συνοψίζεται στα εξής: οι εμπνεύσεις του σε επίπεδο σχεδιασμού ήταν ευτυχείς, τα δε στοιχεία της δράσης πλούσια και ανεπτυγμένα με τρόπο τολμηρό, αλλά η εκτέλεση των συνθέσεών του έπασχε, καθώς η συγκρότηση των στοιχείων της δράσης ήταν υπέρ το δέον χαλαρή.

Η Αρχαία Κωμωδία πέραν του Αριστοφάνη (Μέρος Α’)