«Καμία μάρκα δεν ήθελε να τους ντύσει»: Η πολύπλοκη σχέση μεταξύ χιπ-χοπ και σχεδιαστών μόδας

Το 2018, όταν ο τότε σχεδιαστής του Gucci Alessandro Michele «εμπνεύστηκε» από ένα μπουφάν bomber που είχε σχεδιάσει ο Dapper Dan μια δεκαετία πριν, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έσωσαν τον Αφροαμερικανό ράφτη από το να ξεχαστεί.

Η Gucci αποφάσισε να συνεργαστεί μαζί του και να ξανανοίξει το εργαστήριό του στο Χάρλεμ 25 χρόνια αφότου η αστυνομία το έκλεισε για παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας, επειδή ο Dan, από το 1982, είχε κάνει μια περιουσία αντιγράφοντας διάσημα λογότυπα και σφραγίζοντάς τα σε σακάκια και παντελόνια που φορούσαν ο Nas, η Missy Elliot, η Salt-N-Pepa και άλλα μεγάλα ονόματα της hip-hop των δεκαετιών του 1980 και 1990. «Δεν υπαγορεύω τη μόδα. Μεταφράζω την κουλτούρα», συνήθιζε να λέει ο Dan.

Public Enemy / Photo: Wikimedia Commons

 «Shopping while Black»

Η κουλτούρα του χιπ-χοπ, από τη μουσική μέχρι τη μόδα, βασίζεται στη δημιουργία κάτι νέου μέσω του πειραματισμού ή της προσαρμογής πάνω σε κάτι που ήδη υπάρχει. Και, σύμφωνα με τη δημοσιογράφο Elena Romero, συν-συγγραφέα του βιβλίου Fresh, Fly and Fabulous: 50 Years of Hip-Hop Style, «όταν όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν γίνονταν δεκτοί στην πολυτέλεια της 5ης Λεωφόρου, τους αντιμετώπιζε σαν πελάτες πολυτελείας στο εργαστήριό του o Dapper Dan».

«Μέχρι και τη δεκαετία του 1990, οι ράπερ ντύνονταν όπως μπορούσαν, επειδή καμία μάρκα δεν ήθελε να το κάνει. Η έκφραση “shopping while Black”, η οποία αναφερόταν στην παρακολούθηση που αντιμετώπιζαν στα καταστήματα, ήταν πολύ πραγματική. Οι μαύροι πελάτες αποκλείονταν εξαιτίας του τρόπου που ντύνονταν» λέει. Όταν πολλοί από αυτούς τους καλλιτέχνες είχαν ήδη αποκτήσει φήμη ακόμη και μεταξύ του λευκού κοινού, συνέχισαν να φορούν τις δημιουργίες του Dan.

Grandmaster Flash / Photo: Wikimedia Commons

Public Enemy / Photo: Wikimedia Commons

Η αστική μόδα

Το 2018, την ίδια χρονιά που η Gucci προσέλαβε τον Dan, η Ralph Lauren κυκλοφόρησε τη συλλογή Stadium, μια «κάψουλα με αθλητικά ρούχα» που παραδόξως έμοιαζε με τα ρούχα που φορούσαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι Lo Lifes, μια ομάδα Λατίνων και Αφροαμερικανών από το Crown Heights του Μπρούκλιν, οι οποίοι ήταν διάσημοι για την αγορά (ή την κλοπή) ρούχων Ralph Lauren και την προσαρμογή τους. Η μάρκα Ralph Lauren, αν και ιδρύθηκε στο Μπρονξ, αντιπροσώπευε το αντίθετο. Επικοινωνούσε έναν προνομιούχο τρόπο ζωής σε μια εποχή που οι γιάπηδες της Wall Street αγόραζαν ρούχα με πολλά μηδενικά.

Ο Dapper Dan και οι Lo Lifes αποτέλεσαν παράδειγμα για το πώς το χιπ-χοπ ξεπέρασε το στερεότυπο της λογομανίας: Δεν επρόκειτο για την αγορά συγκεκριμένων εμπορικών σημάτων, αλλά για την ανατροπή της συμβολικής τους δύναμης με την προσαρμογή και την απομίμησή τους. Οι μπότες Timberland και τα καπέλα Kangol αναμείχθηκαν με ρούχα (κουκούλες, φαρδιά παντελόνια, παπούτσια χωρίς κορδόνια) που θύμιζαν ενδυμασία φυλακής και βανδαλισμό.

Οι μάρκες αθλητικών ειδών αντιλήφθηκαν γρήγορα την αξία της ραπ στις νέες γενιές, όπως αποδεικνύεται από τη συνεργασία της Adidas και των Run DMC το 1986. Αλλά οι σχεδιαστές πολυτελείας που αναφέρονταν ονομαστικά σε τραγούδια ραπ συνέχισαν να γυρίζουν την πλάτη τους στο είδος, μέχρι που δεν τους έμεινε άλλη επιλογή από το να του αποτίσουν φόρο τιμής.

Όπως επισημαίνει η συγγραφέας Romero, ωστόσο, «η σύνθετη ιδιοσυγκρασία της χιπ-χοπ αισθητικής και η εξέλιξή της εξακολουθούν να τοποθετούνται κάτω από μια φανταστική ομπρέλα που ονομάζεται «αστική μόδα»».

Ακούστε το:

Adidas και Run DMC / Photo: Wikimedia Commons

Χιπ χοπ και μόδα, μια ζόρικη σχέση

Το 2023 συμπληρώνονται 50 χρόνια από το house party του 1973 στο Μπρονξ όπου γεννήθηκε αυθόρμητα η ραπ (ο DJ, Kool Herc, έγραφε δίσκους και άρχισε να απαγγέλλει τα ονόματα των καλεσμένων για να ζωντανέψει τα πράγματα).

Και ένας ράπερ, ο Pharrell, έγινε ο πρώτος μουσικός που προσλήφθηκε ως δημιουργικός διευθυντής σε μεγάλο γαλλικό οίκο πολυτελείας (Louis Vuitton). Αξίζει τώρα να θυμηθούμε την πολύπλοκη σχέση της βιομηχανίας με την πιο επιδραστική ίσως υποκουλτούρα του δρόμου στον κόσμο.

«Η ιστορία δεν έχει κάνει καλή δουλειά στο να αναγνωρίσει τη βαρύτητα του χιπ χοπ στον πολιτισμό, τη μόδα και την τέχνη» αναγνωρίζει η Amanda Hajjar, επιμελήτρια της έκθεσης Conscious, Unconscious, που γιορτάζει τον μισό αιώνα ζωής της ραπ, στο Fotografiska στη Νέα Υόρκη.

Η Hajjar επισημαίνει τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως το σημείο καμπής για το χιπ χοπ «να γίνει ένα φαινόμενο πέρα από τις αμερικανικές ακτές, χάρη στην άνοδο του MTV».

Ήταν τότε, το 1991, που ο Lagerfeld στη Chanel, την επιτομή της γαλλικής φινέτσας, έντυσε τα μοντέλα με επιδεικτικά κοσμήματα με το όνομα του οίκου. Το 1996, ο Gianni Versace προσκάλεσε τον Τούπακ Σακούρ, το νέο είδωλο του στυλ, σε ένα αποκλειστικό πάρτι για τον εορτασμό της ανδρικής του συλλογής, επίσης εμπνευσμένης από το gangsta style, και την ίδια χρονιά ο Tommy Hilfiger προσέλαβε την Aaliyah για μια παγκόσμια καμπάνια.

Δείτε το βίντεο

Η μόδα κεραυνοβολήθηκε

«Η μόδα αιφνιδιάστηκε από τη δημοτικότητα της ραπ. Στην πραγματικότητα, είχαν ήδη γεννηθεί πολλές μάρκες, οι οποίες παρότι έβγαζαν εκατομμύρια δεν είχαν θέση στα μέσα ενημέρωσης ή στα παραδοσιακά καταστήματα, ίσως λόγω του ποιος τις αγόραζε και ποιος τις σχεδίαζε» λέει ο Romero.

Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι αγόραζαν τις μάρκες που δημιουργούσαν ή φορούσαν τα είδωλά τους, αλλά μόλις το 2004 ένας μαύρος κέρδισε το CFDA, το βραβείο του Συμβουλίου Αμερικανών Σχεδιαστών. Το βραβείο πήγε στον Puff Daddy για το brand του, Sean John, το οποίο έβγαζε εκατομμύρια επί μια δεκαετία.

Ποτέ δεν το έχει κερδίσει γυναίκα αφρικανικής καταγωγής. Και πίσω από το επιδραστικό στυλ του κοστουμιού που έκανε γνωστό ο Daddy ήταν η τότε σύντροφός του, η Misa Hylton, μία από τις πιο ισχυρές στυλίστριες στη γυναικεία σκηνή, η οποία δούλεψε με καλλιτέχνες από τη Mary J. Blige μέχρι τη Lil’ Kim.

Ήταν από τις πρώτες φιγούρες που ανέτρεψαν το στερεότυπο της γυναίκας στη σκηνή, που μέχρι τότε αντικειμενοποιούνταν σε αμέτρητα μουσικά βίντεο.

Μια άλλη γυναίκα, η June Ambrose, ήταν υπεύθυνη για τη νέα εικόνα καλλιτεχνών όπως ο Jay Z και ο Pharrell, ο οποίος στο βιβλίο «Fresh, Fly and Fabulous» περιγράφεται ως «πιο γλυκιά, πιο ειρωνική και αποδομημένη».

*Με στοχεία από elpais.com