Το ΔΝΤ προειδοποιεί για τις αντιφατικές δυναμικές στην παγκόσμια οικονομία

Την εικόνα μιας παγκόσμιας οικονομίας που χαρακτηρίζεται από αντιφατικές τάσεις και όπου οι υφεσιακές τάσεις συνυπάρχουν με τάσεις ανάκαμψης συγκεφαλαιώνει η τελευταία πρόβλεψη του ΔΝΤ, που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 25 Ιουλίου.

Ως προς την ανάπτυξη, η πρόβλεψη είναι κάπως πιο αισιόδοξη από την προηγούμενη, τον περασμένο Απρίλιο. Ειδικότερα, η πρόβλεψη είναι για ανάπτυξη 3% το 2023, ενώ η προηγούμενη πρόβλεψη ήταν για 2,8%. Για το 2024 η πρόβλεψη είναι 3% όπως και στην προηγούμενη πρόβλεψη.

Η διόρθωση γίνεται με βάση πιο αισιόδοξες προβλέψεις για ορισμένες σημαντικές οικονομίες, όπως είναι για παράδειγμα η Ιταλία και η Ισπανία όπου υπάρχει ισχυρότερη τουριστική κίνηση αλλά και η Ινδία. Όμως, την ίδια στιγμή δεν είναι χωρίς σημασία το γεγονός ότι η πρόβλεψη είναι για επιδείνωση της κατάστασης της Γερμανικής οικονομάς, η οποία το 2023 αναμένεται να έχει ύφεση -2.3%.

Από την άλλη μεριά, η έκθεση επισημαίνει ότι ο πληθωρισμός μπορεί να υποχωρεί ως προς τη γενική τιμή του στο 6,8% το 2023 και το 5,2% το 2024. Όμως, η εκτίμηση για τον δομικό πληθωρισμό είναι ότι θα υποχωρήσει με πιο αργούς ρυθμούς.

Τα όρια ανάπτυξης

Η εκτίμηση του ΔΝΤ είναι ότι παρότι το 2023 είναι μια χρονιά που δεν κυριαρχείται από τις έκτακτες περιστάσεις που βάρυναν τα προηγούμενα χρόνια, από την πανδημία έως τον πόλεμο στην Ουκρανία, εντούτοις υπάρχουν αρκετές αρνητικές δυναμικές.

Μπορεί να αποφεύχθηκε το ενδεχόμενο μιας εκτεταμένης τραπεζικής κρίσης, αλλά τα υψηλά επιτόκια εξακολουθούν να ασκούν μεγάλη πίεση στα τραπεζικά συστήματα, ενώ αποτελούν παράμετρο που επιτείνει τη συνθήκη υπερχρέωσης των φτωχότερων κρατών.

Την ίδια στιγμή, μπορεί να υπήρξε μια έντονη ανάκαμψη της κατανάλωσης στις αναπτυγμένες οικονομίες, που τώρα έχει στραφεί προς τις υπηρεσίες, ιδίως σε σχέση με την επιστροφή σε προπανδημικά επίπεδα της κινητικότητας, όμως δεν είναι βέβαιο ότι υπάρχουν περιθώρια για διεύρυνση.

Την ίδια στιγμή η εκτίμηση του ΔΝΤ διαπιστώνει σοβαρά προβλήματα στους κλάδους εκτός υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της μεταποίησης όπου υπάρχουν ενδείξεις επιβράδυνσης. Η αστάθεια στο ευρύτερο περιβάλλον και οι χαμηλοί ρυθμοί αύξησης της παραγωγικότητας, μαζί με τις πιέσεις από την αύξηση των επιτοκίων έχουν περιορίσει τις πιο παραγωγικές επενδύσεις. Μάλιστα, το ΔΝΤ επισημαίνει ότι ο σχηματισμός ακαθάριστου κεφαλαίου και η βιομηχανική παραγωγή έχουν επιβραδυνθεί ή ακόμη και υποχωρήσει σε αρκετές αναπτυγμένες οικονομίες.

Την ίδια ώρα, μια βασική παράμετρος που τροφοδότησε αναπτυξιακές δυναμικές στην παγκόσμια οικονομία ένα προηγούμενο διάστημα, δηλαδή οι αυξημένες αποταμιεύσεις που διαμορφώθηκαν στην περίοδο της πανδημίας, θα αρχίσουν σταδιακά να υποχωρούν.

Όλα αυτά αποτυπώνουν ότι η παγκόσμια οικονομία εξακολουθεί να απέχει από μια συνθήκη έντονης ανάπτυξης ακόμη και εάν αποφεύγει την ονομαστική ύφεση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η στασιμότητα ως προς την παραγωγικότητα στη μεταποίηση, ιδίως στις αναπτυγμένες οικονομίες και η στασιμότητα ή υποχώρηση στην επένδυση και δη την παραγωγική. Την ίδια ώρα, γίνονται σαφείς και οι «παρενέργειες» από την πολιτική επιτοκίων που υιοθετήθηκε για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού.

Η επιμονή του δομικού πληθωρισμού

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι εκτιμήσεις που κάνει το ΔΝΤ για τον πληθωρισμό. Η εκτίμηση είναι ότι υπάρχει μια υποχώρηση του πληθωρισμού σε αρκετές χώρες, όμως παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Η υποχώρηση έχει να κάνει με την αποκατάσταση των περισσότερων εφοδιαστικών αλυσίδων, τη διαμόρφωση αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Ευρώπη και την μικρότερη του αναμενόμενου ζήτηση στην Κίνα. Ωστόσο, την ίδια στιγμή παραμένουν υψηλές οι τιμές των τροφίμων, ενώ παραμένει πιο επίμονος και ο δομικός πληθωρισμός αποτυπώνοντας συνολικότερα προβλήματα, που έχουν να κάνουν με τον «πληθωρισμό κερδών», όπως διάφορες πρόσφατες εκθέσεις διεθνών οργανισμών έχουν καταδείξει, παράμετρο που και το ΔΝΤ παραδέχεται μαζί με το γεγονός ότι οι αγορές εργασίες παραμένουν σχετικά «σφιχτές».

Τα προβλήματα για τις φτωχότερες χώρες

Το ΔΝΤ κάνει μια σημαντική εκτίμηση για τις φτωχότερες χώρες που αφορά το ότι έχουν ολοένα και πιο υψηλό κόστος δανεισμού, στοιχείο που μπορεί να έχει συνολικότερα αρνητικές επιπτώσεις. Μάλιστα, το ΔΝΤ επισημαίνει ότι αυτή τη στιγμή 18 χώρες αντιμετωπίζουν στο εξωτερικό τους χρέος spreads μεγαλύτερα των 1000 μονάδων βάσης. Αυτό σημαίνει ότι για αυτές τις χώρες γίνεται όλο και πιο δύσκολο να εξασφαλίσουν νέο δανεισμό σε συνάλλαγμα για το 2023.

Η αντιφατική κατάσταση της Κίνας

Παρότι η Κίνα άντεξε χωρίς κραδασμούς την αλλαγή πολιτική για την πανδημία και αυτό οδήγησε και σε ανάκαμψη της οικονομίας της, μαζί με την αύξηση των εξαγωγών, εντούτοις στη συνέχεια η κατάσταση ήταν πιο αντιφατική. Η έκθεση του ΔΝΤ επισημαίνει τα ακόλουθα πεδία: την υποχώρηση της εξωτερικής ζήτησης, τα προβλήματα με τον κλάδων ακινήτων και την υψηλή ανεργία των νέων (που τον Μάιο έφτασε το 20.8%).

Το αβέβαιο βήμα

Όλα αυτά παραπέμπουν σε μια συνολικότερη αβεβαιότητα για την παγκόσμιο οικονομία.

Από τη μια υπάρχουν οι δυνατότητες για μια έστω και όχι πολύ ισχυρή ανάπτυξη και σίγουρα για αποφυγή πιο επικίνδυνων συνολικών υφεσιακών καταστάσεων.

Από την άλλη, υπάρχουν αρκετές παράμετροι που θα μπορούσαν να κινηθούν σε αρνητική κατεύθυνση και να οδηγήσουν και σε ύφεση, από τον πληθωρισμό μέχρι την κατάσταση με το πιστωτικό σύστημα και τα υψηλά επιτόκια, στο συνδυασμό τους με «εξωτερικές» παραμέτρους, από την εξέλιξη του πολέμου (και γεγονότα όπως π.χ. η έξοδος της Ρωσίας από τη συμφωνία για τα σιτηρά) μέχρι την αυξανόμενη ένταση των φαινομένων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.