«Κλειδί» της γήρανσης η απορρόφηση του ασβεστίου

Το «νήμα» της γήρανσης ξεκινούν να ξετυλίγουν ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια που ανακάλυψαν έναν βασικό παράγοντα της χρόνιας φλεγμονής, η οποία επιταχύνει τη γήρανση. Το εύρημά τους θα μπορούσε να μας επιτρέψει να καθυστερήσουμε τον χρόνο και να ζήσουμε  μια μεγαλύτερη, πιο υγιή ζωή και ακόμη, μπορεί να μας επιτρέψει να αποτρέψουμε ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία, όπως καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικές διαταραχές που μας «κλέβουν» τις ικανότητές μας.

Τι καθορίζει λοιπόν αυτή την επιβλαβή φλεγμονή; Η ακατάλληλη σηματοδότηση ασβεστίου στα μιτοχόνδρια ορισμένων κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα μιτοχόνδρια είναι οι γεννήτριες ενέργειας των κυττάρων και στηρίζονται κυρίως στη σηματοδότηση του ασβεστίου.

Στη διαπίστωση αυτή καταλήγουν οι ερευνητές της UVA Health (του συστήματος περίθαλψης του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια), με επικεφαλής τον Μπίμαλ Ν. Ντεσάι διαπίστωσαν ότι τα μιτοχόνδρια στα κύτταρα του ανοσοποιητικού που ονομάζονται μακροφάγα, χάνουν την ικανότητά τους να προσλαμβάνουν και να χρησιμοποιούν το ασβέστιο με την πάροδο της ηλικίας. Αυτό, όπως δείχνουν οι ερευνητές, οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή που ευθύνεται για πολλές από τις παθήσεις που μας ταλαιπωρούν στις μεγαλύτερες ηλικίες.

Στη σχετική μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο Nature Aging, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η αύξηση της πρόσληψης ασβεστίου από τα μακροφάγα μιτοχόνδρια θα μπορούσε να αποτρέψει την φλεγμονή και τις τρομερές επιπτώσεις της. Επειδή τα μακροφάγα βρίσκονται σε όλα τα όργανα του σώματός μας, μεταξύ των οποίων και στον εγκέφαλο, η στόχευση με κατάλληλα φάρμακα στα μακροφάγα που «κατοικούν» εκεί, μπορεί να μας επιτρέψει να επιβραδύνουμε τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία.

«Νομίζω ότι έχουμε κάνει μια βασική εννοιολογική ανακάλυψη στην κατανόηση των μοριακών υποστρωμάτων της φλεγμονής που σχετίζεται με την ηλικία», δήλωσε ο Ντεσάι, του Τμήματος Φαρμακολογίας της UVA και του Ανοσολογικού Κέντρου Carter της UVA. «Αυτή η ανακάλυψη φωτίζει νέες θεραπευτικές στρατηγικές για την αναστολή των «καταρρακτών» φλεγμονής που βρίσκονται στην επίκεντρο πολλών καρδιομεταβολικών και νευροεκφυλιστικών ασθενειών».

Η φλεγμονή της γήρανσης

Τα μακροφάγα είναι λευκά αιμοσφαίρια που παίζουν κρίσιμο ρόλο στο ανοσοποιητικό μας σύστημα και στην καλή υγεία μας. Καταπίνουν νεκρά κύτταρα, επιτρέποντας στο σώμα μας να απομακρύνει τα κυτταρικά υπολείμματα και να περιπολεί για παθογόνα και άλλους ξένους εισβολείς. Σε αυτόν τον τελευταίο ρόλο, λειτουργούν ως σημαντικοί φρουροί για το ανοσοποιητικό μας σύστημα, καλώντας σε βοήθεια άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού.

Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι τα μακροφάγα γίνονται λιγότερο αποτελεσματικά με την ηλικία, αλλά δεν ήταν σαφές γιατί. Η νέα ανακάλυψη του Ντεσάι υποδεικνύει τις απαντήσεις.

Ο Ντεσάι και η ομάδα του λένε ότι η έρευνά τους εντόπισε έναν μηχανισμό «κλειδί» που είναι υπεύθυνος για αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία στα μακροφάγα. Αυτές οι αλλαγές, πιστεύουν οι επιστήμονες, κάνουν τα μακροφάγα επιρρεπή στη χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού στην καλύτερη περίπτωση. Και όταν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού έρχονται αντιμέτωποι με έναν εισβολέα ή βλάβη ιστού, μπορεί να δραστηριοποιηθούν υπερβολικά. Αυτό όμως είναι η χρόνια φλεγμονή που οδηγεί στη γήρανση.

Επιπλέον, οι επιστήμονες της UVA Health υποψιάζονται ότι ο μηχανισμός που ανακάλυψαν θα ισχύει όχι μόνο για τα μακροφάγα αλλά και για πολλά άλλα σχετικά κύτταρα του ανοσοποιητικού που δημιουργούνται στον μυελό των οστών. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είμαστε σε θέση να διεγείρουμε επίσης τη σωστή λειτουργία αυτών των κυττάρων, δίνοντας δυνητικά μεγάλη ώθηση στο ανοσοποιητικό μας σύστημα στις μεγάλες ηλικίες, όταν γινόμαστε πιο επιρρεπείς σε ασθένειες.

Επόμενα βήματα

Η διόρθωση της «γήρανσης λόγω φλεγμονής» δεν αναμένεται να είναι τόσο απλή όσο η λήψη ενός συμπληρώματος ασβεστίου. Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη ασβεστίου, αλλά η αδυναμία των μακροφάγων να το χρησιμοποιήσουν σωστά. Όμως αυτή η νέα ανακάλυψη του Ντεσάι, έχει επισημάνει τον ακριβή μοριακό μηχανισμό που εμπλέκεται σε αυτή τη διαδικασία, οπότε  θα πρέπει να είμαστε σε θέση να ανακαλύψουμε τρόπους για να ενισχύσουμε το μηχανισμό αξιοποίησης του ασβεστίου από τα γηρασμένα κύτταρα.

«Αυτή η διεπιστημονική ερευνητική προσπάθεια, με την εμπλοκή της υπολογιστικής βιολογίας, της ανοσολογίας, της κυτταρικής βιολογίας και της βιοφυσικής, δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την αποφασιστικότητα του Φιλ Σίγκρεν, του μεταπτυχιακού φοιτητή που πρωτοστάτησε σε αυτό το φιλόδοξο έργο», είπε ο Ντεσάι. «Τώρα, προχωρώντας, χρειαζόμαστε μια εξίσου φιλόδοξη προσπάθεια για να καταλάβουμε την «καλωδίωση» που ελέγχει αυτή τη μιτοχονδριακή διαδικασία σε διαφορετικούς τύπους μακροφάγων και στη συνέχεια να χειριστούμε αυτή την καλωδίωση με δημιουργικούς τρόπους για έχουμε θεραπευτικό αποτέλεσμα».