Foreign Policy: Γιατί o καθένας βλέπει στη Ρωσία αυτό που τον βολεύει;

Γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι είδαν την ανταρσία Πριγκόζιν ως επιβεβαίωση αυτού που ήδη πίστευαν;

Για τον κοσμήτορα και καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής στη Σχολή Τζον Φ. Κένεντι του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Στήβεν Γουόλτ, η εξήγηση για ορισμένες από αυτές τις ερμηνείες είναι προφανής: Είναι προπαγάνδα εν καιρώ πολέμου.

Όπως εξηγεί σε άρθρο του στο αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι Ουκρανοί και δυτικοί αξιωματούχοι θα εκμεταλλευτούν την υπόθεση Πριγκόζιν για να ενθαρρύνουν τη εσωτερική διαίρεση στη Ρωσία.

«Όλες οι κυβερνήσεις διαστρεβλώνουν, διαψεύδουν και λένε ψέματα για να προωθήσουν τους στόχους τους – ειδικά όταν βρίσκονται σε πόλεμο. Για το λόγο αυτό, κανένας λογικός άνθρωπος δεν πρέπει να παίρνει τοις μετρητοίς  τις ουκρανικές ή δυτικές δηλώσεις» λέει ο Αμερικανός ακαδημαϊκός.

Το ίδιο βέβαια, όπως λέει ο Στήβεν Γουόλτ, ισχύει για τις δηλώσεις που προέρχονται από τη Μόσχα.

Για προφανείς πολιτικούς λόγους, και οι δύο πλευρές πρόκειται να ερμηνεύσουν τα γεγονότα με τρόπους που τους συμφέρει.

Πραγματοποίηση των ονείρων σας

Ο δεύτερος λόγος, για τον Γουόλτ, που βλέπουμε αυτό που θέλουμε να δούμε στη Ρωσία, είναι ότι κανένας από εμάς δεν έχει ανοσία σε ευσεβείς πόθους.

«Αν η πιο μεγάλη επιθυμία σας είναι να δείτε την Ουκρανία απελευθερωμένη και τον Πούτιν να ταπεινώνεται, τότε είναι κατανοητό ότι θα δείτε την ανταρσία ως σημάδι ότι τα όνειρά σας μπορεί να πραγματοποιηθούν».

Ακόμα και οι ψυχροί αναλυτές, όπως λέει, πέφτουν σε αυτή τη «λούμπα» να βλέπουν αυτό που θέλουν να δούν, καθώς και αυτοί «μόνο άνθρωποι είναι».

Επιβεβαίωση των πεποιθήσεων

Εξηγώντας τον τρίτο λόγο, ο Αμερικανός διεθνολόγος επικαλείται τον εκλιπόντα πολιτικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια Ρόμπερτ Τζέρβις, που είχε διατυπώσει τη θεωρία της τάσης να ερμηνεύονται οι νέες πληροφορίες ως συνεπείς με τις προηγούμενες πεποιθήσεις που έχουμε.

«Αυτό δεν είναι απλώς «ευσεβής πόθος»: Είναι συνέπεια του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται τις πληροφορίες. Όλοι βασιζόμαστε σε ένα σύνολο πλαισίων ή θεωριών για να κατανοήσουμε τον κόσμο και είναι ευκολότερο να εισαγάγουμε μια νέα πληροφορία στο υπάρχον σύνολο πεποιθήσεών μας παρά να επανεξετάσουμε την πλήρη κατανόησή μας για κάποια κατάσταση».

Αν και οι άνθρωποι μπορεί να αναθεωρήσουν -ειδικά όταν έρχονται αντιμέτωποι με μια μεγάλη και ασύμβατη πληροφορία που δεν συνάδει με αυτό που πιστεύανε προηγουμένως- αλλά αυτό το κάνουν συνήθως καθυστερημένα.

«Δεν είναι περίεργο που τόσοι πολλοί είδαν τη συμπεριφορά του Πριγκόζιν ως επιβεβαίωση για αυτό που ήδη πίστευαν».

Ποντάρουν στην «ανάσταση» των αναλύσεών τους

Είναι όμως και κάτι άλλο εξίσου ενδιαφέρον στην ανάλυση του Γουόλτ: Όταν τελειώσει τελικά ο πόλεμος, πολλοί άνθρωποι είναι πιθανό να καταλήξουν να… ντρέπονται.

Εάν τελειώσει με την Ουκρανία τσακισμένη και τη Ρωσία θριαμβεύτρια, εκείνοι που συνέχιζαν να φωνάζουν για συνέχιση του πολέμου -προβλέποντας έναν ουκρανικό θρίαμβο- θα δείχνουν αρκετά ανόητοι.

Το ίδιο ισχύει και για όσους πίστευαν στη νίκη της Ρωσίας ή στη πτώση του Πούτιν, γεγονός που θα δικαίωνε τα φιλοπόλεμα «γεράκια», δημιουργώντας αμφιβολία τις προειδοποιήσεις των ρεαλιστών και πιο ψύχραιμων.

Δυστυχώς, αυτή η κατάσταση, τονίζει ο Αμερικανός αναλυτής μπορεί να δελεάσει ορισμένους σχολιαστές να «ποντάρουν στην ανάσταση των αναλύσεών τους». Ακριβώς όπως οι ηγέτες που αντιμετωπίζουν ήττα πεισμώνουν ελπίζοντας σε ένα θαύμα, το ίδιο και οι αναλυτές των οποίων οι προβλέψεις δεν επιβεβαιώνονται μπορεί να προσκολληθούν στις αρχικές προβλέψεις και συνταγές τους, ελπίζοντας ότι τελικά μια ξαφνική αλλαγή της τύχης θα τους δικαιώσει.

Πόσοι παραδέχονται ότι έκαναν λάθος;

Για του λόγου το αληθές, ο Στήβεν Γουόλτ ρωτάει άρα, μετά από 18 μήνες πολέμου, πόσοι ειδικοί έχουν παραδεχτεί ότι έκαναν λάθος σε οτιδήποτε σχετικά με τη σύγκρουση; «Κανείς από εμάς δεν είχε δίκιο σε όλα, αλλά με μερική εξαίρεση του Χένρι Κίσινγκερ, δεν μπορώ να σκεφτώ ούτε έναν εξέχοντα σχολιαστή που άλλαξε δημόσια γνώμη για τα βασικά ζητήματα που εμπλέκονται ή συμπέρανε απρόθυμα ότι οι αρχικές του συνταγές ήταν εσφαλμένες».

«Για να είμαι σαφής: δεν ξέρω πώς τελειώνει αυτός ο πόλεμος» επισημαίνει ο Αμεριακνός ακαδημαϊκός. «Θα ήθελα η Ουκρανία να κερδίσει αποφασιστικά και να ανακτήσει το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι ολόκληρη την επικράτειά της, αλλά αμφιβάλλω ότι αυτό είναι εφικτό ακόμα και αν το Κίεβο λάβει ATACMS, F-16 και όλα τα άλλα όπλα στη διαρκώς διευρυνόμενη λίστα επιθυμιών του».

Αντίθετα με άλλους αναλυτές, ο Στήβεν Γουόλτ, εξακολουθεί να ανασυχεί ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει όπλα μαζικής καταστροφής εάν αντιμετωπίσει την καταστροφική ήττα που λαχταρούν ακόμη οι σκληροπυρηνικοί στη Δύση.

«Ένα παρατεταμένο αδιέξοδο μπορεί τελικά να δημιουργήσει μια εύθραυστη ειρήνη, αλλά το κόστος για την Ουκρανία θα είναι τεράστιο. Αλλά καθώς προσπαθώ να καταλάβω πού πηγαίνουν τα πράγματα και τι πρέπει να γίνει, εύχομαι να είχα περισσότερη σιγουριά ότι οι άνθρωποι που διαβάζω, μου έλεγαν τι πραγματικά σκέφτονται ή περνούσαν οποιονδήποτε χρόνο ρωτώντας τον εαυτό τους πού μπορεί να κάνουν λάθος».