Κατά το δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα, τα δυτικά πρότυπα ομορφιάς κατέκλυσαν τον κόσμο, μέχρι και την Κίνα.

Αφότου η αχανής ασιατική χώρα άρχισε να ανοίγει προς τον έξω κόσμο, στα τέλη της δεκαετίας του ‘70, η δυτική κουλτούρα άρχισε να επηρεάζει στην κομμουνιστική χώρα το πρότυπο για τη γυναικεία ομορφιά.

Μια ολόκληρη αγορά άνοιξε και σε αυτόν στον τομέα, στο πλαίσιο του κρατικού καπιταλισμού του ΚΚΚ.

Οι γυναίκες δεν έπρεπε πια να είναι μόνο παραγωγικές, αλλά και θελκτικές.

Όμως αυτή η μετατόπιση οδήγησε συν τω χρόνω σε μια εμμονική μίμηση των δυτικών χαρακτηριστικών.

Σώματα λεπτά, με ανοιχτόχρωμο δέρμα, μεγάλο στήθος, μεγάλα μάτια, μικρή μύτη και ψηλά ζυγωματικά.

Τα νυστέρια των πλαστικών χειρουργών πήραν «φωτιά», κυρίως με τη λεγόμενη «ασιατική βλεφαροπλαστική» για διπλά βλέφαρα και μεγαλύτερο, πιο συμμετρικό σχήμα των ματιών.

Σύμφωνα με έκθεση της Deloitte, η αγορά αισθητικών επεμβάσεων στην Κίνα είναι η «ταχύτερα αναπτυσσόμενη στον κόσμο», με προβλέψεις ότι μέχρι το 2025 θα ξεπεράσει σε αξία τα 350 δισεκατομμύρια γιουάν. Ήτοι περίπου 44 δισεκατομμύρια ευρώ.

Πλέον, η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη καταναλωτική αγορά καλλυντικών στον κόσμο.

Τα στοιχεία του 2021 -εν μέσω πανδημίας- δείχουν ότι  αντιπροσωπεύει το 17,3% της παγκόσμιας αγοράς το 2021, μόλις 2,7% πίσω από τις ΗΠΑ.

Πέρυσι, δε, οι πωλήσεις σημείωσαν στη χώρα αύξηση 14% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία.

Παραδοσιακά πια, εν τω μεταξύ, τα μακριά μαλλιά θεωρούνται σύμβολο θηλυκότητας στην κινεζική κουλτούρα, ως επιτομή της γυναικείας χάρης και κομψότητας,

Μέχρι και τα χτενίσματα αποτελούν γνώρισμα της κοινωνικής τους θέσης.

Όμως όλα αυτά τα «πρέπει» άρχισαν να γίνονται πολύ ασφυκτικά, για όλο και περισσότερες γυναίκες.

Με τον φεμινισμό να αυξάνεται στην Κίνα τα τελευταία χρόνια, πολλές -κυρίως νεαρές- επιλέγουν να βγουν από αυτό το «στενό» καλούπι.

Διεκδικώντας το δικαίωμα στη διαφορετικότητα

Δεν προσπαθούν απλά να επαναπροσδιορίσουν την έννοια της γυναικείας ομορφιάς, αλλά και να αποτινάξουν από πάνω τους την κοινωνική πίεση που αισθάνονται γύρω από την εικόνα και την εμφάνισή τους.

Εν μέσω ανισότητας των φύλων, πολλές προσδιορίζουν αυτή την πίεση ως «το ανδρικό βλέμμα».

Δεν έχει να κάνει μόνο με την ανδρική ματιά, αλλά και με την αντιμετώπιση εργοδοτών ή ακόμη και με θεώρηση γυναικών παλαιότερων γενεών.

Αναφέρεται στην αντικειμενοποίηση και σεξουαλικοποίηση της γυναικείας εμφάνισης.

Έτσι πολλές νεαρές φεμινίστριες γυρνούν την πλάτη σε καλλυντικά και σε θεόστενα ρούχα και αρχίζουν από την καρέκλα του κομμωτή την «επανάσταση της τρίχας».

Αμφισβητώντας κοινωνικές νόρμες και το status quo, επιλέγουν κοντά αγορίστικα κουρέματα ή και να κουρευτούν γουλί.

Για ορισμένες το ζήτημα είναι οικονομικό και πρακτικό: τα μακριά μαλλιά χρειάζονται περιποίηση και χρήμα.

Για τις περισσότερες είναι μια πράξη κοινωνικής ανυπακοής και ένα μήνυμα προς τα έξω για πιο βαθιά ενδοσκόπηση ως προς την ταυτότητα και την έκφραση του φύλου.

Αψηφώντας τα συμβατικά πρότυπα ομορφιάς, ανεβάζουν χαμογελαστές φωτογραφίες με το νέο τους λουκ στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στο εγχώριο διαδίκτυο, υπάρχουν ολόκληρες ομάδες που επικεντρώνονται στο θέμα.

Οι συζητήσεις αφορούν από συμβουλές, μέχρι εμπειρίες.

Πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι αντιμετώπισαν έντονες αντιδράσεις στην οικογένεια και στον κοινωνικό περίγυρό τους.

Ή ακόμη και από τους ίδιους τους κομμωτές, προτού τελικά πατήσουν το κουμπί στην κουρευτική μηχανή.

Οι συνήθεις ερωτήσεις από οικείους είναι εάν αποφάσισαν να κόψουν τα μαλλιά τους λόγω αισθηματικής απογοήτευσης και από ξένους εάν πάσχουν από κάποια αρρώστια.

Όμως όσες το έχουν τολμήσει -είναι ήδη χιλιάδες- θεωρούν το νέο τους κούρεμα σύμβολο προσωπικής ενδυνάμωσης και μια δημόσια δήλωση απόρριψης σαθρών στερεοτύπων. Φυλετικών και κοινωνικών.

«Γιατί τα κορίτσια πρέπει πάντα να ακούν τους άλλους και να είναι ευγενικά, ήσυχα και ιδιαίτερα υπάκουα;», λέει μια από αυτές, η Σονγκ.

«Απλά δεν θέλω να υπακούω στους κανόνες».

Κόντρα στο ρεύμα

Ιστορικά, το κούρεμα με την… ψιλή έχει ιστορία και πολιτιστική σημασία για τις Κινέζες.

Από την αρχαιότητα αποτελούσε ένδειξη πένθους.

Όμως εν έτει 2023 έχει αρχίσει να αποκτά νέο νόημα στην κινεζική  κοινωνία που ολοένα και αλλάζει.

Των τολμηρών για τα εθνικά δεδομένα γυναικείων κουρεμάτων είχαν εξάλλου προηγηθεί κι άλλες μαζικές αντιδράσεις στα ασφυκτικά πρότυπα φύλου και ομορφιάς.

Εκδηλώθηκαν κυρίως μετά τη διεθνή εξάπλωση του κινήματος Me Too το 2017 και την εκστρατεία «Αποδράστε από τον κορσέ» την επόμενη χρονιά στη γειτονική Νότια Κορέα.

Το 2020 τα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν κατακλυστεί με φωτογραφίες κοριτσιών που απέρριπταν καταπιεστικά πρότυπα ομορφιάς.

Όπως π.χ. το «μέση A4», να μην είναι η μέση δηλαδή μεγαλύτερη από το πλάτος μιας κόλλας χαρτιού αυτού του μεγέθους.

Ή τα πολύ μικρά μεγέθη ρούχων που λάνσαραν μετά μανίας διάφορες επώνυμες φίρμες.

Πέρυσι, έκανε θραύση στις εγχώριες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ένα hashtag που καλούσε γυναίκες και κορίτσια να «αγκαλιάσουν την ομορφιά χωρίς μακιγιάζ».

Πολλές άφησαν στην άκρη τα βαριά make-up, τα eyeliner και τα κραγιόν. Κάποιες «αποχαιρέτησαν» με ανακούφιση και τις γόβες στιλέτο.

Στο μεσοδιάστημα το Πεκίνο υπό την ηγεσία του Σι Τζινπίνγκ «σφίγγει» τον έλεγχο στον δημόσιο διάλογο και οι περιορισμοί σε συζητήσεις για τον φεμινισμό και τον ακτιβισμό αυξάνονται σταδιακά.

Σχετικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λογοκρίνονται και διαγράφονται.

Όροι όπως «φεμινισμός» και «MeToo» υπόκεινται σε διαδικτυακή λογοκρισία.

Δεκάδες λογαριασμοί διαγράφονται από δημοφιλείς πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης στην Κίνα -όπως το Weibo, το WeChat και το Douyin- επισήμως για δημοσίευση «παράνομων και επιβλαβών πληροφοριών».

Ένα τολμηρό, αντισυμβατικό κούρεμα δεν μπορείς ωστόσο να το διαγράψεις από τα πεζοδρόμια και τους δρόμους.

Αν και για τις αρχές υπάρχουν πάντα τα περιθώρια άσκησης ασφυκτικών πιέσεων, κυρίως στους εργασιακούς χώρους.

Headlines