Αννίβας: Η θρυλική του πορεία μέχρι τα πρόθυρα της Ρώμης

Στις μέρες μας, το άκουσμα της φράσης «η μάχη των Καννών» δημιουργεί ίσως ευκολότερα συνειρμό για κάποια «μάχη» συνυποψήφιων σκηνοθετών για τον Χρυσό Φοίνικα του ομώνυμου κινηματογραφικού φεστιβάλ. Όμως, η Μάχη των Καννών, είναι μια πραγματικότατη μάχη και αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μάχες του Δεύτερου Καρχηδονιακού Πολέμου, που έλαβε χώρα στις 2 Αυγούστου του 216 π.Χ., όχι στις γαλλικές Κάννες, αλλά στις Κάννες της νοτιοανατολικής Ιταλίας.

Ένας από τους ικανότερους στρατηλάτες της παγκόσμιας ιστορίας, ο Αννίβας, 31 ετών τότε, με τον στρατό των Καρχηδονίων, συνέτριψε τους Ρωμαίους, κάνοντάς τους  να αναφωνίσουν το περίφημο: «Hannibal ante portas», ότι ο Αννίβας, δηλαδή, βρίσκεται προ των πυλών της Ρώμης.

Η αφετηρία

Όπως αναφέρουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 15ης – 16ης Ιανουαρίου 2005, ο Αννίβας γεννημένος στην Καρχηδόνα, μια μεγάλη δύναμη της Βόρειας Αφρικής, που αμφισβητούσε την κυριαρχία της Ρώμης «ορκίστηκε να αποτινάξει τον ρωμαϊκό ζυγό. Στα είκοσι έξι πήρε στα χέρια του τον καρχηδονικό στρατό και ξεκίνησε να πραγματοποιήσει το όνειρό του, με μια σειρά από εμπνευσμένες και βίαιες επιθέσεις που λίγο έλειψε να πετύχουν τον στόχο τους».

H μάχη των Καννών

O Aννίβας και ο στρατός του ξεκινώντας από την Καρχηδόνα και περνώντας από την Ισπανία και τη Νότια Γαλλία, δια μέσου των Πυρηναίων και των Άλπεων, έφτασε στην Νοτιονατολική Ιταλία και συγκεκριμένα στις Κάννες της Απουλίας. Έχουν προηγηθεί δύο σημαντικές νίκες κατά των Ρωμαίων στον ποταμό Τρεβία το 218 π.Χ. και στη λίμνη Τρασιμένη το 217 π.Χ.

Ο καρχηδονιακός στρατός, που στο πλευρό του έχει επίσης Γαλάτες, Κέλτες και Λουζιτανούς, αντιμετωπίζει στις Κάννες έναν υπερδιπλάσιο ρωμαϊκό στρατό. Σύμφωνα με τον έλληνα ιστορικό Πολύβιο, οι Ρωμαίοι έφταναν τους 86.400 άνδρες (80.000 πεζικό και 6.400 ιππικό) ενώ οι δυνάμεις του Αννίβα αποτελούνταν από 50.000 άνδρες (40.000 πεζικό και 10.000 ιππικό).

Οι Ρωμαίοι, με επικεφαλής τον Γάιο Τερέντιο Βάρρωνα και τον Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο επιτέθηκαν με το υπερπληθές πεζικό τους στο κέντρο των αντίπαλων επιδιώκωντας να σπάσουν γρήγορα τις γραμμές άμυνάς τους.

Τότε ο Αννίβας, δίνοντας βάθος στο κέντρο των δυνάμεών του άφησε τους Ρωμαίους να προχωρήσουν, αναγκάζοντάς τους να μειώσουν το πλάτος της επίθεσής τους, και εν συνεχεία έδωσε διατάγη στο ιππικό που βρισκόταν στις δύο πλευρές να επιτεθεί και να εγκλωβίσει έτσι δεκάδες χιλιάδες Ρωμαίους.

Η στρατιωτική ευφυία του Αννίβα είχε οδηγήσει τον στρατό του σε έναν ιστορικό θρίαμβο και τους Ρωμαίους σε μία από τις μεγαλύτερες ήττες της ιστορίας τους.

Σύμφωνα με τον Πολύβιο οι απώλειες των Ρωμαίων έφτασαν τους 70.000 νεκρούς και 10.000 αιχμαλώτους, ενώ ο στρατός του Αννίβα είχε απώλειες 5.700 νεκρών.

Ο ρωμαίος ιστορικός Λίβιος αναφέρει σχετικά μικρότερες απώλειες για τους Ρωμαίους: (48.200 νεκροί, 19.300 αιχμάλωτοι).

Προ των πυλών

Ο δρόμος για τη Ρώμη ήταν πλέον ανοικτός για τον Αννίβα και τον στρατό του, κι έτσι οι Ρωμαίοι αναφώνησαν “ο Αννίβας προ των πυλών”, όμως ο Καρχηδόνιος στρατηλάτης γνωρίζοντας πως ανεξάρτητα του γεωγραφικού σημείου που βρισκόταν, το να καταλάβει τη Ρώμη ήταν ένα ιδιαίτερα δυσχερές εγχείρημα, δεν κατευθύνθηκε προς την πρωτεύουσα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αλλά προς Νότο.

Ο θρίαμβος τους Αννίβα στις Κάννες έκανε πολλούς συμμάχους των Ρωμαίων, όπως π.χ. τις ελληνικές πόλεις της Σικελίας να αλλάξουν στρατόπεδο και να δηλώσουν την στήριξή τους σε αυτόν.

Αλλαγή ισορροπιών

Μέσα στα επόμενα χρόνια, πάντως, ο Αννίβας άρχισε να εγκλωβίζεται στην Νότια Ιταλία. Καθοριστικής σημασίας υπήρξε, το 207 π.Χ, η ήττα καρχηδονιακών δυνάμεων που κατέβαιναν από τον Βορρά για να ενισχύσουν τον Αννίβα.

Γράφει το περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» στις 26 Ιανουαρίου 1963: «Ρωμαϊκή στρατιά υπό την διοίκηση των στρατηγών Μάρκου Λιβίου και Κλαυδίου Νέρωνος αποδεκάτισε στον ποταμό Μέταυρο τις Καρχηδονιακές δυνάμεις (…) Ο στρατηγός των Καρχηδονίων Ασδρούβας, αδελφός του Αννίβα, έπεσε στο πεδίο της μάχης.

»Μετά τη μάχη του Μεταύρου η νίκη φαίνεται να κλείνη οριστικά προς την πλευρά της Ρώμης στον δεύτερον αυτόν πόλεμό της με την Καρχηδόνα. Ο στρατηγός Αννίβας μετά την αποτυχία του Ασδρούβα, παραμένει ανίσχυρος στα όρη του Βρεττίου, της Νοτίου Ιταλίας, ενώ οι Ρωμαίοι, αφού έδιωξαν τους Καρχηδονίους από την Σικελία και εξασφάλισαν την κυριαρχία της θάλασσας, ετοιμάζονται να προσβάλουν τις καρχηδονιακές κτήσεις στην Ισπανία».

Η ήττα του Αννίβα

Το 204 π.Χ ο ρωμαίος στρατηγός Σκιπίωνας, ο επονομαζόμενος Αφρικανός, μεταφέρει το θέατρο του πολέμου από την Ιταλία στην Αφρική. Ο ρωμαϊκός στόλος, με 400 μεταγωγικά και 40 πολεμικά, φτάνει στην Αφρική και αναγκάζει έτσι τον Αννίβα να επιστρέψει από την Ιταλία στην Καρχηδόνα.

Στις 19 Οκτωβρίου του 202 π.Χ., στη Μάχη της Ζάμας, το τέχνασμα του Σκιπίωνα να προκαλέσει πανικό στους ελέφαντες του Αννίβα, χρησιμοποιώντας σάλπιγγες, θα παίξει καθοριστικό ρόλο και θα οδηγήσει τον Αννίβα στην πρώτη του ήττα και τους Καρχηδόνιους στη συνθηκολόγηση.

Αννίβας και Σκιπίων, Heinrich Aldegrever (1538, San Francisco)

Το τέλος

Mετά τη συνθηκολόγηση ο Αννίβας ανέλαβε πολιτικά καθήκοντα και ηγήθηκε της προσπάθειας ανοικοδόμησης της Καρχηδόνας. Όμως, το 195 π.Χ., θα εξαναγκαστεί σε εξορία, όταν πολιτικοί του αντίπαλοι τον κατηγόρησαν στους Ρωμαίους ότι υποκινούσε εξέγερση των Σύρων ενάντια στη Ρώμη. Το 183 με 182 π.Χ. οι Ρωμαίοι θα επιχείρησουν να τον συλλάβουν και εκείνος αρνούμενος να πέσει στα χέρια τους, αυτοκτονεί πίνοντας δηλητήριο, ενώ βρίσκεται στη Λίμπισα, κοντά στη σημερινή Κωνσταντινούπολη.

Όπως αναφέρουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 15ης – 16ης Ιανουαρίου 2005, «οι Ρωμαίοι δεν τα κατάφεραν να σκοτώσουν τον Αννίβα, αλλά έγραψαν τη μοναδική ιστορία της ζωής του πυ έφτασε στα χέρια μας.

»Πάντως, από την Καρχηδόνα δεν μας άφησαν τίποτα. Την κατέστρεψαν ολοσχερώς. Το 146 π.Χ., η Ρώμη έκανε τη μεγαλύτερη και πιο συστηματική σφαή αμάχων που έγινε ποτέ μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

»Από τη σφαγή των 700.000 κατοίκων της πόλης γλίτωσαν μόλις 50.000, προτού παραδοθεί στην πυρά. Έτσι υλοποιήθηκε το επίμονο αίτημα του Κάτωνα: “Carthago delenda est” (σ.σ. Η Καρχηδόνα να κατασταφεί)».