Νέες ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο

Σημαντικές αλλαγές ισορροπιών καθώς και νέα δεδομένα συνεργασιών δημιουργεί η απόφαση του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προχωρήσει σε εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με τους γείτονές της.

Και δη με τις γειτονικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ και η Ελλάδα. Με δεδομένο δε ότι ο Ερντογάν συζητούσε ήδη από το τέλος του 2020 με αρχές 2021 την ανάγκη – ή καλύτερα την απόφασή του – η Τουρκία να βελτιώσει τις σχέσεις της με τους γείτονές της, σημειώνοντας την ιδιαίτερη δυσκολία που θεωρούσε ότι θα έχει με την Αίγυπτο και χωρίς τότε να περιλαμβάνει την Ελλάδα σε αυτή τη διπλωματική άσκηση, οι εξελίξεις υπό τις σημερινές συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές.

Αυτό που επί του παρόντος μένει εκτός της ατζέντας του Ερντογάν δείχνει να είναι το Κυπριακό, με τον τούρκο πρόεδρο να εμφανίζεται διατεθειμένος να συντηρήσει το αδιέξοδο. Εκτός εάν δεχθεί πιέσεις να υπαναχωρήσει.

Η αλλαγή στάσης της Τουρκίας ωστόσο και η εξέλιξη στις σχέσεις της με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, καθώς και το καλό κλίμα στα ελληνοτουρκικά, με αφορμή τη «διπλωματία των σεισμών», δημιουργούν νέα δεδομένα και νέες ισορροπίες στην περιοχή.

Με το ερώτημα να παραμένει εάν πρωτίστως η Ελλάδα, αλλά και διαμεσολαβητές, όπως οι ΗΠΑ και η ΕΕ, θα καταφέρουν να ανοίξουν ένα παράθυρο κινητικότητας και σε σχέση με το Κυπριακό. Σε αυτό ποντάρει από την πλευρά του ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, επιμένοντας ότι οι ευρωτουρκικές σχέσεις περνούν και από την Κύπρο και ζητώντας ενεργοποίηση των Βρυξελλών, ενώ το αν η κατοχική πλευρά είναι διατεθειμένη να διευκολύνει την επανέναρξη του διαλόγου αναμένεται να φανεί με ορίζοντα και τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου αναμένεται οργασμός διπλωματικών συναντήσεων.

Ενεργειακές ανακατατάξεις

Παράλληλα, ωστόσο, η Ανατολική Μεσόγειος αποκτά τη δική της ιδιαίτερη σημασία και στο πλαίσιο των ενεργειακών ανακατατάξεων που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή, με φόντο και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η Ελλάδα ήδη εξελίσσεται σε ενεργειακό κόμβο, με συμφωνίες που προχωρούν ταχύτατα, εμπλέκουν και το Ισραήλ και την Αίγυπτο, ενώ δεν αφήνουν εκτός σχεδιασμών και την Κυπριακή Δημοκρατία, έχοντας τις ευλογίες των ΗΠΑ. Φιλοδοξία της Αθήνας, η οποία σταδιακά προωθείται, είναι να αποτελέσει τη γέφυρα Μέσης Ανατολής και Ευρώπης και να αξιοποιηθεί ως σταυροδρόμι στη χάραξη των νέων ενεργειακών δρόμων.

Αυτός ακριβώς ο επανασχεδιασμός των ενεργειακών δρόμων είναι κάτι που θέλει να εμπλακεί άμεσα και η Τουρκία και να εξασφαλίσει το δικό της μερίδιο. Ενώ την ίδια στιγμή διαβάζει και τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή προδιαγράφοντας και τον ρόλο που θέλει να εξασφαλίσει.

Για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ είναι σαφές ότι η Τουρκία αποτελεί έναν σημαντικό παίκτη στην περιοχή, που πρέπει να μείνει υπό τη σκέπη της Δύσης και να δοθούν ενδεχομένως κίνητρα στον Ερντογάν να διατηρήσει τη δυτικόστροφη πορεία που έχει επιλέξει από τους σεισμούς και μετά, χωρίς να στραφεί εκ νέου προς τον Πούτιν.

Η ασθένεια του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου είχε ως αποτέλεσμα να αναβληθεί την περασμένη εβδομάδα τόσο η προγραμματισμένη τριμερής Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ όσο και η επίσκεψή του στην Τουρκία.

Η πρώτη επίσκεψη ισραηλινού πρωθυπουργού εδώ και 15 χρόνια στην οποία ο Ερντογάν είχε επενδύσει τόσο για λόγους συμβολισμού όσο και ουσίας. Τα ραντεβού αναμένεται να επανακαθοριστούν ενώ αναμένεται να ανακοινωθεί και το αν και πότε θα ταξιδέψει τελικά στην Αγκυρα και ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Καθώς η 27η Ιουλίου που είχε διαρρεύσει αρχικά δεν επιβεβαιώθηκε.

Αποστολή στο Κάιρο

Την ίδια στιγμή ο Κυριάκος Μητσοτάκης ετοιμάζει ταξίδι στο Κάιρο, μεθαύριο Πέμπτη, όπου θα συνοδεύεται και από τους υπουργούς Εξωτερικών και Αμυνας. Τρεις επισκέψεις που αποφασίστηκε να συνδυαστούν σε μία προκειμένου να στείλουν και ισχυρότερα μηνύματα.

Με την Αθήνα να υπογραμμίζει τη στρατηγικού χαρακτήρα σχέση της με την Αίγυπτο ενώ διπλωματικές πηγές τονίζουν ότι για την ελληνική πλευρά δεν τίθεται ζήτημα ετεροκαθορισμού των σχέσεών της, με άξονα την Τουρκία.

Αθήνα και Λευκωσία πάντως έχουν αποφασίσει να συνεχίσουν και την πολιτική των τριμερών, τόσο με το Ισραήλ με τη συμμετοχή και των ΗΠΑ, καθώς και να προγραμματιστεί η εξέλιξη της τριμερούς με την Αίγυπτο. Με την Ανατολική Μεσόγειο να γίνεται ξανά κέντρο εξελίξεων με άξονα την ενέργεια.