Η όρκα που στήνει ενέδρες στο Στενό του Γιβραλτάρ

«Mayday. Mayday. Επίθεση από όρκες». Το στόρι που είχε ανεβάσει στο Instagram τέλη Μαΐου η Απρίλ Μπόγες ξεκινούσε όπως και πολλά ακόμη του είδους του: τα γαλάζια νερά του Στενού του Γιβραλτάρ, με φόντο το ηλιοβασίλεμα. Μέχρι που μια ομάδα από όρκες πλησίασε το 20μετρο ιστιοφόρο της, το «Mustique».

Σε λιγότερο από μία ώρα, τα κήτη είχαν αποσπάσει το πτερύγιο του πηδαλίου και είχαν προκαλέσει εισροή υδάτων στο επίπεδο της μηχανής.

Οι διασώστες από το Μπαρβάτε, στην ισπανική πλευρά, αναγκάστηκαν να παρέμβουν με ελικόπτερο προκειμένου να αντλήσουν ό,τι μπορούσε να αντληθεί πριν ρυμουλκήσουν το σκάφος.

Στο λιμάνι βρισκόταν ήδη το κουφάρι του «Champagne», ενός γιοτ που είχε βυθιστεί από τις ίδιες όρκες. Λίγες ημέρες αργότερα, στην Πορτογαλία, η ακτοφυλακή του Φάρο δέχθηκε κατεπείγουσα κλήση από ένα ζευγάρι Αγγλων που είχε ταμπουρωθεί μέσα στο πιλοτήριό του: μία όρκα είχε μόλις αποχωρήσει με ένα κομμάτι του πηδαλίου τους στο στόμα.

Είχαν προσπαθήσει να ζητήσουν βοήθεια από ένα διπλανό καταμαράν, κι εκείνο όμως είχε χάσει εκείνο το απόγευμα ένα κομμάτι του.

Πολλές κλήσεις την εβδομάδα

Στο Στενό του Γιβραλτάρ – αφηγείται η γαλλική «Le Monde» – η ισπανική και η πορτογαλική ακτοφυλακή δέχονται πλέον κλήσεις πολλές φορές την εβδομάδα, ακόμα και την ίδια ημέρα. Αλλες φορές πρόκειται για πραγματικά σοβαρά επεισόδια που απαιτούν την επέμβασή τους – έξι στον αριθμό μέσα στον Ιούνιο – και άλλες, για ιστιοπλόους που πανικοβάλλονται βλέποντας όρκες να πλησιάζουν, καθώς έχουν ήδη ακούσει για τα καμώματά τους.

Από τον Φεβρουάριο του 2020, σε κάθε περίπτωση, η Ομάδα Εργασίας της Ατλαντικής Ορκας (GTOA), μία ομάδα επιστημόνων που συγκροτήθηκε για να μελετήσει ακριβώς αυτό το φαινόμενο, έχει καταγράψει περισσότερα από 500 συμβάντα. Από τον Ιανουάριο, μάλιστα, οι «αλληλεπιδράσεις» – αυτόν τον όρο προτιμούν οι ερευνητές, θέλοντας να προστατεύσουν αυτό το απειλούμενο είδος – έχουν πολλαπλασιαστεί. Περισσότερα από 250 σκάφη έχουν υποστεί ζημιές, 25 χρειάστηκαν ρυμούλκηση.

Εφηύραν ένα παιχνίδι

Κάποιοι ειδικοί θεωρούν ότι πρόκειται απλώς για ένα «παιχνίδι». Οτι οι όρκες «διασκεδάζουν» κάνοντας τα σκάφη να εκτελούν στροφή 360 μοιρών. «Πρέπει να συνειδητοποίησαν σταδιακά πως δεν υπάρχει κίνδυνος για αυτές και εφηύραν ένα παιχνίδι, που η μητριάρχις μαθαίνει στις νεότερες», λέει χαρακτηριστικά ο δρ Ρενό ντε Στεφανίς.

«Δεδομένου ότι οι αλληλεπιδράσεις ξεκίνησαν στην έξοδο από την πρώτη καραντίνα», προσυπογράφει ο Πολ Τιξιέ, «αναρωτηθήκαμε μήπως έπαιξε κάποιο ρόλο η επανάληψη του θορύβου για ζώα τα οποία δεν είχαν ξαναβιώσει την ηρεμία που είχαν στη διάρκεια της Covid. Τελικά, όμως, νομίζω πως είναι ένα παιχνίδι. Αν και είναι περίπλοκα ζώα, για τα οποία δεν γνωρίζουμε τα πάντα».

Η οργή της Γκλάντις

Οι ερευνητές της GTOA, πάλι, έχουν τη δική τους θεωρία: πιστεύουν πως στην απαρχή αυτών των «επιθέσεων» βρίσκεται ο τραυματισμός που φέρεται να υπέστη μία από τις όρκες του Στενού, η θηλυκιά Γκλάντις, «ασθενής μηδέν» του φαινομένου. Φέρει μία μακριά ουλή, την οποία πιθανότατα προκάλεσε κάποια σύγκρουση με σκάφος. Εκτοτε, το κήτος ξεριζώνει πηδάλια. Μία συμπεριφορά που αντέγραψαν κατόπιν και οι νεότερες…

Σε ένα πράγμα συμφωνούν, σε κάθε περίπτωση, οι επιστήμονες: από τις 39 όρκες που έχουν ταυτοποιηθεί στο Στενό του Γιβραλτάρ, μόνο 15 «αλληλεπιδρούν» με σκάφη – και ανήκουν όλες στην οικογένεια της Γκλάντις.

Κατόπιν αυτών, δεν χρειάστηκε και πολύ για να εξελιχθεί η Γκλάντις στα σόσιαλ μίντια σε σύμβολο της εξέγερσης των ζώων κατά της ανθρώπινης δραστηριότητας. Το ισπανικό παράρτημα της Ikea, μάλιστα, λάνσαρε μία λούτρινη Γκλάντις με το σύνθημα «Αυτόκλητη τιμωρός τη μέρα, αξιολάτρευτη τη νύχτα. #ΟμάδαΓκλάντις».