Τρομοκρατία και οικογένεια

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που παίχτηκε στις ελληνικές αίθουσες η ταινία της Αλίς Γουινκούρ «Παρίσι ξανά», στην οποία η Βιρζινί Εφιρά υποδύθηκε μια γυναίκα που επέζησε των τρομοκρατικών επιθέσεων που συγκλόνισαν το Παρίσι το 2015 (μακελειό στο Μπατακλάν).

Αν όμως εκείνη η ταινία ήταν το ψυχολογικό πορτρέτο ενός από τα θύματα, ο «Νοέµβρης» (Novembre, Γαλλία, 2022) που προβάλλεται από σήμερα και ξεχωρίζει στις νέες ταινίες, κινείται σε ένα εντελώς διαφορετικό πεδίο. Τα θύματα απουσιάζουν πλήρως την ώρα που με έναν δαιδαλώδη τρόπο, χωρίς ανάσα και με άψογη χρήση του μοντάζ, ο σκηνοθέτης Σεντρίκ Χιμένεζ επιστρέφει στις μέρες που ακολούθησαν τις τραγωδίες και εξετάζει τις δραστηριότητες της αντιτρομοκρατικής ομάδας του Παρισιού που προσπάθησε, με κάθε τρόπο, να βρεθεί στα ίχνη των δραστών. Ο Χιμένεζ λειτούργησε κυρίως ως ρεπόρτερ.

Δεν θέλησε να αφήσει κατά μέρος καμία λεπτομέρεια και αυτό ήταν ένα ρίσκο διότι το φιλμ ενίοτε «χάνεται» μέσα στον ίδιο τον κόσμο που πλάθει. Είναι πολύ φορτωμένο αλλά συγχρόνως πολύ συνεπές σε αυτό που θέλει να γίνει: μια ντοκιμαντερίστικη μυθοπλασία ειπωμένη με τόση ένταση που κατά κάποιο τρόπο σε κάνει να νιώθεις στο πετσί σου τον τεράστιο κόπο που κατέβαλαν και την αφόρητη πίεση που ένιωσαν οι αστυνομικοί που χειρίστηκαν την υπόθεση.

Να σημειωθεί ότι ο Χιμένεζ είχε μάλιστα στενή συνεργασία με την αντιτρομοκρατική υπηρεσία που θεωρείται η ελίτ της αστυνομίας του Παρισιού και του παραχώρησε όλους τους φακέλους της υπόθεσης. Κάποιοι πραγματικοί αστυνομικοί παίζουν στην ταινία, όπου ηγετική μορφή είναι ο Ζαν Ντιζαρντέν, άψογος στον ρόλο του αγέλαστου εργασιομανούς που έχει την ευθύνη της επιχείρησης.

Ενα δύσκολο θέμα

Τι σημαίνει για μια γυναίκα μια ερωτική σχέση στην οποία ο σύντροφος έχει ανήλικο παιδί από άλλο γάμο; Υπό φυσιολογικές συνθήκες το παιδί οφείλει να είναι πάντα η προτεραιότητα του γονέα, ο οποίος αναγκαστικά θα πρέπει να πατά φρένο στις επιθυμίες του, βιολογικές ή άλλες. Πώς όμως η σύντροφος θα πρέπει να διαχειριστεί την κατάσταση; Τι πρέπει να προσέξει, ποια λάθη είναι ανεπίτρεπτο να κάνει;

Ολα αυτά τα ερωτήματα τίθενται με προσοχή και άψογη σεναριακή φροντίδα στην ταινία «Τα παιδιά των άλλων» (Les enfants des autres, Γαλλία, 2022) που χωρίς καμία αμφιβολία διαθέτει γερό θέμα, διαχρονικά επίκαιρο και όχι ιδιαίτερα σχολιασμένο στον κινηματογράφο.

Η σκηνοθέτρια Ρεμπέκα Ζλοτόφσκι κρύβει αρκετούς άσους στο μανίκι της ώστε να κινεί διαρκώς το ενδιαφέρον, ενώ παρακολουθεί τη σχέση της γυναίκας (Βιρζινί Εφιρά) με τον καινούργιο σύντροφό της (Ροσντί Ζεμ), πατέρα ενός παιδιού από άλλο γάμο.

Κομβικό ρόλο, για παράδειγμα, στη συγκεκριμένη ιστορία δεν θα παίξει μόνο το ίδιο το παιδί (Κάρι Φερέιρα Κονσάλβε) αλλά και η πρώην σύζυγος (Κιάρα Μαστρογιάνι). Αποφεύγοντας τις μελοδραματικές ευκολίες αλλά χωρίς ποτέ να χάνει το βαθύ συναισθηματικό της χαρακτήρα, η ταινία καταφέρνει να «αγκαλιάσει» το δύσκολο θέμα της από όλες τις πλευρές του και με εντιμότητα να βάλει στο τραπέζι σοβαρά ζητήματα που μπορούν να προκαλέσουν συζήτηση.

Επίσης, δεν αρνείται το χιούμορ σε συνάρτηση με το βαθύ ψυχολογικό τραύμα, ενώ οι δύο πρωταγωνιστές έχουν εμφανώς χημεία, με την Εφιρά να κερδίζει στα σημεία καθώς η ταινία είναι σχεδόν αποκλειστικά πάνω της.

«Σπιρτόκουτο» χωρίς ουρλιαχτά

Οικογενειακό δράμα με τα όλα της η ταινία «Οι δικοί μου» (Les miens, Γαλλία, 2022), αποτελεί την έκτη σκηνοθετική δουλειά στον κινηματογράφο του γάλλου (αραβικής καταγωγής) ηθοποιού / σκηνοθέτη Ροσντί Ζεμ (που παίζει στα «Παιδιά των άλλων», όπως και εδώ).

Αν κάτι εκτιμάς σε αυτή την προσπάθεια, αυτό είναι το νατουραλιστικό παίξιμο όλων των ηθοποιών που συμμετέχουν ερμηνεύοντας τα μέλη της «προβληματικής» γαλλοαραβικής οικογένειας που βρίσκεται στον πυρήνα της ταινίας.

Βαρόμετρο ο πάτερ φαμίλιας (Σαμί Μπουαζιλά), ένας άνθρωπος ο οποίος έπειτα από ένα ατύχημα αποφασίζει να μιλά στους δικούς του χωρίς προσχήματα, χωρίς να κρύβει τα πραγματικά του συναισθήματα, χωρίς αναστολές. Τα αστεία τελείωσαν, ο καθένας πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του.

Ο Ζεμ «ντύνει» την ταινία με ποικίλες καταστάσεις που αφορούν το κάθε μέλος της οικογένειας και «σφηνώνει» τα δρώμενα κατά κύριο λόγο μέσα στο σπίτι δημιουργώντας μια κάπως ασφυκτική ατμόσφαιρα, ένα «Σπιρτόκουτο» χωρίς τα ουρλιαχτά. Οχι πάντα ευχάριστη, αλλά δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά εφόσον αυτό είναι το θέμα της ταινίας. Ενδιαφέρον εγχείρημα, τίποτα όμως το αξέχαστο.

Στη φυλακή μετά τον Φράνκο

Η ταινία «Η απόδραση του ’77» (Modelo 77, Ισπανία, 2023) επιστρέφει στα πρώτα χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας του Φράνκο στην Ισπανία, όταν τα πράγματα δεν ήταν ακόμα δημοκρατικά αλλά θολά, όπως συμβαίνει πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις.

Ενα μεγάλο μέρος της ταινίας, βασισμένης σε πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα, είναι το χρονικό ενός απάνθρωπου μαρτυρίου στην περιβόητη φυλακή Modelo της Βαρκελώνης: ένας νεαρός λογιστής (Μιγκέλ Χεράν) καταλήγει στη φυλακή για υπεξαίρεση και τον κίνδυνο 20χρονης καταδίκης.

Εκεί αρχίζει το μαρτύριό του, το οποίο ο σκηνοθέτης Αλμπέρτο Ροντρίγκεζ αποτυπώνει «γλαφυρά» και με όλες τις (φυσικά προβλέψιμες) λεπτομέρειες.

Ομως εκεί θα αρχίσει και η πραγματική ωρίμανση του ήρωα, καθώς η φυλάκιση συμπίπτει με τη νέα τάξη πραγμάτων, δηλαδή της δημοκρατίας, προκαλώντας την ανάγκη των φυλακισμένων να εξεγερθούν κατά των άθλιων συνθηκών της. «Δεν υπάρχει δημοκρατία», ψιθυρίζει με χαιρεκακία ένας φύλακας στο αφτί του λογιστή, όμως κάνει τελικά λάθος, οι καιροί αλλάζουν και αυτό ισχύει για όλους, όπως επισημαίνει η ταινία φωτίζοντας μία από τις πιο διάσημες αποδράσεις στα χρονικά της Ισπανίας.

Διαρκώς «στον αέρα»

Ξεκινώντας από την παιδική ηλικία και φτάνοντας ως την ωριμότητα, η ταινία «Σημάδια του καλοκαιριού» (Nos cérémonies, Γαλλία, 2022) διαχειρίζεται τη μυστηριώδη, αλλόκοτη σχέση δύο αδελφών με γνώμονα την ανάσταση και το θαύμα: με το φιλί που ένα αγόρι θα δώσει στον μεγαλύτερο αδελφό του θα τον φέρει και πάλι στη ζωή και αυτό δεν θα γίνει μόνο μία φορά στη διάρκεια της ταινίας. Φυσικά, χωρίς καμία εξήγηση. Αυτό θα είναι το μυστικό που συνδέει τα δύο πρόσωπα, το οποίο ο μεν θεατής γνωρίζει, όχι όμως και οι υπόλοιποι ήρωες στην ταινία, ανάμεσα στους οποίους και ο παιδικός έρωτας των δύο αδελφών, μια κοπέλα.

Προφανώς, μέσα από το «εύρημα» της ανάστασης, ο πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης Σιμόν Ριτ επιδιώκει να εκφραστεί πάνω σε διάφορα θέματα, κυρίως σχέσεων, που αφορούν προσωπικά τον ίδιο. Και η αλήθεια είναι ότι διαθέτει την κινηματογραφική ματιά όπως και δυο πολύ ενδιαφέροντα πρόσωπα, των πρωταγωνιστών του, Ρεϊμόν και Σιμόν Μπορ. Ωστόσο, η παράξενη και δυσνόητη αυτή ταινία νιώθεις ότι βρίσκεται διαρκώς «στον αέρα». Σε κάθε περίπτωση ανήκει στην κατηγορία εκείνων που ή θα καταφέρουν να σε βάλουν κάποια στιγμή στον κόσμο τους ή θα σε αφήσουν εντελώς απ’ έξω, όπως συνέβη με τον υπογράφοντα.

Προβάλλονται επίσης

Το «Meg 2: Η τάφρος» (Meg 2: The wrench, ΗΠΑ, 2023) του Μπεν Γουίτλι είναι η συνέχεια του «Meg», όπου και πάλι ο Τζέισον Στέιθαμ έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνωρα πλάσματα του βυθού σε μία… θηριώδη και ασταμάτητης δράσης υδάτινη περιπέτεια αγωνίας. Συμπρωταγωνιστεί ο Γου Τζινγκ.

Τέλος, για τους φαν των κινουμένων σχεδίων οι περιπέτειες του πανέξυπνου γάτου Μορίς αλλά και των δύο καπάτσων αρουραίων στο «Ο Απίθανος Μορίς» (The Amazing Maurice, Αγγλία / Γερμανία, 2022) υπόσχονται ευφάνταστο χιούμορ, εμπνευσμένο από τη μοναδική φαντασία των αδελφών Γκριμ και του σπουδαίου Τέρι Πράτσετ. Η σκηνοθεσία είναι των Τόμπι Γκένκελ, Φλόριαν Γουάσερμαν.

Επανεκδόσεις

«Το μετέωρο βήμα του πελαργού» (Ελλάδα / Ελβετία / Γαλλία / Ιταλία, 1991). Υστερα από έναν ποιητικό λόγο σε συνεδρίαση της Βουλής, ένας πολιτικός (Μαρτσέλο Μαστρογιάνι) αποφασίζει να παρατήσει τη βολή της αστικής ζωής, τη σύζυγο (Ζαν Μορό) και την καριέρα του, επιλέγοντας την ανωνυμία ενός προσφυγικού στρατοπέδου. Η παραίτησή του γεννιέται από την πεποίθηση ότι τα πολιτικά συστήματα απέτυχαν να οικοδομήσουν τον ιδεώδη κόσμο. Η αποτυχία της πολιτικής ισούται με την αποτυχία της ουτοπίας και τα σύνορα στα οποία λαμβάνει χώρα η ιστορία είναι ένας συμβολικός χώρος που μετατρέπεται σε μόνιμο τόπο στασιμότητας και αποκλεισμού. Μακράν η πιο προφητική ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου γυρίστηκε κάτω από άθλιες συνθήκες στη Φλώρινα, όπου βρήκε σθεναρή αντίσταση από τον μητροπολίτη Φλωρίνης Αυγουστίνο Καντιώτη που έκρινε «αντιεθνικό» και αντιθρησκευτικό το σενάριό της.

«Μια ξεχωριστή συμμορία» (Bande a part, Γαλλία, 1964). Σε μία από τις πιο αξιομνημόνευτες σκηνές αυτής της ταινίας, οι τρεις φίλοι που είναι και το πρωταγωνιστικό τρίο της (Σαμί Φρε, Κλοντ Μπρασέρ, Ανα Καρίνα) διασχίζουν τρέχοντας τις αίθουσες του Μουσείου του Λούβρου, ελπίζοντας να σημειώσουν ρεκόρ για τη συντομότερη επίσκεψη στο εμβληματικό μουσείο. Η αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας είναι η ψυχή, η σάρκα και το αίμα αυτής της τόσο ιδιαίτερης ταινίας του Ζαν Λικ Γκοντάρ που δεν έχει χάσει καθόλου από τη δροσιά της εποχής της και έχει επηρεάσει αρκετούς μεταγενέστερους κινηματογραφιστές παγκοσμίως. Χωρίς περιορισμούς, χωρίς κανόνες, χωρίς ταμπού. Ολα χύμα, όλα για το τώρα, ακόμα και μια πράξη παρανομίας που υποκινεί την ιστορία. Μην τη χάσετε.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ