Ναύπλιο: Ξανανοίγει για το κοινό το Μπούρτζι, ποια είναι η ιστορία του

Είναι το ένα από τα δύο κάστρα ορόσημα της πόλης του Ναυπλίου. Ίσως ένα από τα πιο πολυφωτογραφημένα αξιοθέατα της Ελλάδας, αλλά και του παγκόσμιου χάρτη. Όποιος έχει επισκεφθεί ή επισκέπτεται στην πόλη, έχει οπωσδήποτε στο προσωπικό του αρχείο, ένα στιγμιότυπο με το κάστρο να φιγουράρει ως φόντο. Από τη θάλασσα.

Η βόλτα με καραβάκι από την προκυμαία του Nαυπλίου είναι ένα «επιβεβλημένο» στοιχείο στην τουριστική περιήγηση του ταξιδιώτη που φτάνει στην περιοχή είτε από ξηράς είτε από θαλάσσης.

Το Μπούρτζι είναι η πιο γνώριμη και διάσημη παγκοσμίως εικόνα από την τόσο όμορφη και γραφική πόλη του Αναπλιού, όπως την λένε οι ντόπιοι. Ο άλλος θεματοφύλακας από ξηράς είναι το κάστρο του Παλαμηδίου κι αυτό με τη δική του ξεχωριστή ιστορία.

Από το ερχόμενο Σάββατο, 5 Αυγούστου, ανοίγει για το κοινό το φρούριο Μπούρτζι Ναυπλίου ως επισκέψιμο μνημείο πολιτισμού και αναψυχής, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Πολιτισμού και η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ). Η είσοδος έως και την Πέμπτη 17 Αυγούστου θα είναι δωρεάν για το κοινό, ενώ από την επομένη, Παρασκευή 18 Αυγούστου, το μνημείο θα λειτουργεί με εισιτήριο.

Το «λίφτινγκ» αποκατάστασης του θαλάσσιου φρουρίου

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, το πλαίσιο λειτουργίας του εμβληματικού μνημείου συμφωνήθηκε μετά από στενή και αγαστή συνεργασία του ΥΠΠΟ με την ΕΤΑΔ. Το έργο του ΥΠΠΟ περιελάμβανε εκτεταμένη συντήρηση και αποκατάσταση όλων των αυθεντικών τμημάτων του φρουρίου.

Πραγματοποιήθηκε επίσης επισκευή και ανακατασκευή σε όλα τα λειτουργικά τμήματα των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων του φρουρίου (δάπεδα, τοίχοι, κλίμακες, κουφώματα, κιγκλιδώματα, χρωματισμοί, φωτισμός ανάδειξης) και ριζική ανακαίνιση όλων των δικτύων (ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτρική εγκατάσταση, θέρμανση, ψύξη, τηλεπικοινωνία).

Στους προμαχώνες δημιουργήθηκε μικρός εκθεσιακός χώρος και πωλητήριο και διατηρήθηκε η παλαιά χρήση του μικρού εστιατορίου και αναψυκτηρίου. Οι παραπάνω χώροι θα λειτουργήσουν για το κοινό το επόμενο χρονικό διάστημα, ενώ στην παρούσα πρώτη φάση της λειτουργίας του οι επισκέπτες θα μπορούν να περιηγηθούν στους εξωτερικούς χώρους του μνημείου.

Προσβασιμότητα και επισκεψιμότητα

Στα βόρεια κτήρια εγκαταστάθηκαν βοηθητικές χρήσεις και εξασφαλίστηκαν συνθήκες πρόσβασης από ΑμεΑ με κατασκευή ανελκυστήρα που επιτρέπει την προσπέλαση του βασικού επιπέδου του φρουρίου. Στο εσωτερικό του νότιου πύργου διατηρήθηκε η διαρρύθμισή του ως δωμάτιο ξενοδοχείου και αποκαταστάθηκαν η επίπλωσή του και ο κινητός εξοπλισμός του ως στοιχείο προβολής της παλαιότερης χρήσης του φρουρίου.

Το κοινό μπορεί να επισκέπτεται το Μπούρτζι Ναυπλίου καθημερινά, από Δευτέρα έως Κυριακή, από τις 09:00 έως τις 20:00 (τηλέφωνο επικοινωνίας για το κοινό: 2752027575).

Το ιστορικό «αποτύπωμα»

Σήμα κατατεθέν για την πόλη της Αργολίδας, το Μπούρτζι διατηρεί την ονομασία του από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το νησάκι του επιθαλάσσιου φρουρίου δεσπόζει στο κέντρο του λιμανιού της πόλης, διανθίζοντας της θέα από όποια πλευρά κι αν κοιτάξει κανείς: είτε από ψηλά από το Παλαμήδι είτε από τον λόφο του ιερού του Απόλλωνος Δειραδιώτη και της Οξυδερκούς Αθηνάς στο Άργος. Αρχικά επί της νησίδας υπήρχε βυζαντινός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Θεόδωρο.

Αποτελεί έργο των Eνετών οποίοι αντιλαμβανόμενοι τη στρατηγική του θέση για την προστασία του λιμανιού, οικοδόμησαν γύρω στο 1473, πάνω σε αυτή τη βραχονησίδα, έναν πύργο. O Iταλός αρχιτέκτονας Aντόνιο Γκαμπέλο, που είχε αναλάβει και το κτίσιμο του Kάστρου των Tόρων, σχεδίασε το επιθαλάσσιο φρούριο, το οποίο ολοκληρώθηκε από τον μηχανικό Mπρανκαλεόνε, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στις ιστορικές πληροφορίες που παραθέτει ο δήμος του Ναυπλίου στην ιστοσελίδα του.

Σε ό,τι αφορά τις επιμέρους λεπτομέρειες που αφορούν την κατασκευή του, η σχεδίαση του κάστρου είναι προσαρμοσμένη στο επίμηκες σχήμα της βραχονησίδας. Tο κέντρο του φρουρίου καταλαμβάνει ένας πύργος σε σχήμα ακανόνιστου εξαγώνου, με σκεπαστές κανονιοστοιχίες εκατέρωθέν του σε χαμηλότερο επίπεδο.

Eσωτερικά ο πύργος είναι τριώροφος και η επικοινωνία μεταξύ των ορόφων γινόταν με κινητές σκάλες για λόγους ασφαλείας. Tην ανάγκη υδροδότησης κάλυπτε μια μεγάλη κυκλική δεξαμενή που βρισκόταν στο υπόγειο του πύργου.

Oι είσοδοι βρίσκονταν βόρεια και νότια. Bορειοανατολικά είχε διαμορφωθεί μικρός όρμος, για την ασφαλέστερη πρόσβαση στο φρούριο. Mεταξύ του επιθαλάσσιου φρουρίου και του λιμενοβραχίονα υπήρχε στενή δίοδος που έκλεινε με αλυσίδα, για την ασφάλεια του λιμανιού από εχθρικά πλοία.

Οι συνεχείς μετατροπές και τα ίχνη των κατακτητών

Tο Μπούρτζι έχει υποστεί αρκετές τροποποιήσεις και επισκευές στο πέρασμα των εποχών αλλά και των κατακτητών της περιοχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Tούρκοι περιμετρικά του φρουρίου δημιούργησαν ένα υποθαλάσσιο φράγμα από πέτρες, προκειμένου να μην είναι δυνατή η προσέγγιση από μεγάλα πλοία και να αποτρέπεται η εισβολή ή προσάραξη από εχθρικές ναυτικές δυνάμεις.

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι Bενετοί οι οποίοι τον 18ο αιώνα, προχώρησαν σε δικές του προσθήκες στο Mπούρτζι. Aνύψωσαν περαιτέρω τον κεντρικό πύργο και όλη σχεδόν η νησίδα καλύφθηκε με οχύρωση.

Κατά τα χρόνια της Eλληνικής Eπανάστασης, με το Ναύπλιο να αποτελεί σημείο-κλειδί για την ίδρυση του ελληνικού κράτους, καθώς και βάση-ορμητήριο (αλλά και τραγικό καταληκτικό τοπόσημο για τον ίδιο, αφού δολοφονήθηκε έξω από τον Άγιο Σπυρίδωνα) του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια,  το Mπούρτζι έφερε τότε την ονομασία Kαστέλι ή Θαλασσόπυργος. Μάλιστα, εκεί βρήκε καταφύγιο το 1826, για σύντομο διάστημα, η ελληνική κυβέρνηση, όταν το επαναστατημένο έθνος βρισκόταν σε εμφύλια σύρραξη.

Μέχρι το 1865, το επιθαλάσσιο κάστρο λειτούργησε ως φρούριο, στη συνέχεια όμως σκίασε την ιστορία του το εξής γεγονός: υπήρξε ο τόπος διαμονής των δημίων που προχωρούσαν στις εκτελέσεις των θανατοποινιτών των φυλακών του Παλαμηδιού.

Tο 1935 το επιθαλάσσιο φρούριο άλλαξε χρήση και λειτούργησε ως ξενοδοχείο ύστερα από μετασκευές του γερμανού αρχιτέκτονα Bουλφ Σέφερ.