Έπσταϊν-Μπαρ: Υποψήφιο εμβόλιο για τον κοινό ιό που συνδέεται με καρκίνο και πολλαπλή σκλήρυνση

Πειραματικό εμβόλιο που αναπτύχθηκε στην Αυστραλία δίνει ενθαρρυντικά αποτελέσματα για την πρόληψη και αντιμετώπιση του ιού Έπσταϊν Μπαρ, ο οποίος μολύνει το 95% του παγκόσμιου πληθυσμού και έχει συνδεθεί με διάφορες μορφές καρκίνου και την πολλαπλή σκλήρυνση.

O Έπσταϊν-Μπαρ (EBV) είναι ένας από τους ιούς του έρπητα και μεταδίδεται από το σάλιο. Οι περισσότεροι άνθρωποι προσβάλλονται σε μικρή ηλικία και φέρουν τον ιό για όλη τους τη ζωή χωρίς συμπτώματα.

Όταν όμως η λοίμωξη συμβεί σε εφήβους και ενήλικες, μπορεί αργότερα να οδηγήσει σε λοιμώδη μονοπυρήνωση και αύξηση του κινδύνου για ορισμένες μορφές λεμφώματος και κάποιους καρκίνους όπως του λαιμού και του φάρυγγα.

Μεγάλη μελέτη που δημοσιεύτηκε πέρυσι ήρθε επίσης να ενισχύσει τις υποψίες ότι ο EBV μπορεί να προκαλέσει πολλαπλή σκλήρυνση σε ανθρώπους που προσβλήθηκαν σε σχετικά μεγάλη ηλικία.

Εφόσον τελικά δοκιμαστεί σε ανθρώπους και πάρει το πράσινο φως, το νέο εμβόλιο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για πρόληψη της λοίμωξης αλλά και για αντιμετώπιση της πολλαπλής σκλήρυνσης σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες, ελπίζουν οι ερευνητές που το ανέπτυξαν στο Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας «Μπέργκχοφερ» στην Αυστραλία.

Μέχρι στιγμής πάντως έχει δοκιμαστεί μόνο σε ποντίκια.

Τ-κύτταρα

Σε αντίθεση με προηγούμενες προσπάθειες, οι οποίες εστιάζονταν στην παραγωγή αντισωμάτων, το νέο εμβόλιο κινητοποιεί και ένα άλλο στοιχείο του ανοσοποιητικού συστήματος.

«Στη λανθάνουσα φάση του, ο EBV κρύβεται στα Β-κύτταρα [του ανοσοποιητικού συστήματος] και τα μετατρέπει σε εργοστάσια ιών» δήλωσε σε δελτίο Τύπου ο επικεφαλής της προσπάθειας καθηγητής Ρατζίβ Κανά.

«Τα Τ-κύτταρα φονείς είναι αυτά που ανιχνεύουν και ελέγχουν αυτά τα μολυσμένα Β-κύτταρα. Το εμβόλιό μας επάγει την ανοσιακή αντίδραση των Τα-κυττάρων μαζί με την αντίδραση αντισωμάτων» εξηγεί.

«Πιστεύουμε ότι σε ευάλωτα άτομα, τα μολυσμένα Β-κύτταρα μετακινούνται στον εγκέφαλο όπου προκαλούν φλεγμονή και βλάβες. Αν μπορούμε να το προλάβουμε σε αρχικό στάδιο της λοίμωξης τότε τα μολυσμένα Β-κύτταρα δεν μπορούν να οδηγήσουν σε δευτερογενείς παθήσεις όπως η πολλαπλή σκλήρυνση».

Η ερευνητική ομάδα ελπίζει να ξεκινήσει δοκιμές σε ανθρώπους το 2024 ή 2025 και ήδη συνεργάζεται με την εταιρεία Atara Biotherapeutics για τη χρήση του εμβολίου σε συνδυασμό με μια κυτταρική θεραπεία για την πολλαπλή σκλήρυνση που βρίσκεται στη Φάση ΙΙ των κλινικών δοκιμών.

Τα προκαταρκτικά δεδομένα για το εμβόλιο δημοσιεύονται στο Nature Communications.