Νίγηρας: Θα στηρίξουν οι ΗΠΑ ένοπλη επέμβαση;

Η Βικτόρια Νούλαντ πήγε στον Νίγηρα και ζήτησε να δει τον τέως πρόεδρο, Μοχάμεντ Μπαζούμ, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό στο προεδρικό μέγαρο.

Εφυγε με άδεια χέρια

Απορρίφθηκε το αίτημά της και συναντήθηκε με ορισμένους από τους πραξικοπηματίες στη Νιαμέι, την πρωτεύουσα της χώρας. Απείλησε ότι οι ΗΠΑ θα σταματήσουν να τους παρέχουν βοήθεια και απαίτησε να επαναφέρουν στην εξουσία τον Μοχάμεντ Μπαζούμ.

Εφυγε με άδεια χέρια, αλλά με την απειλή της στρατιωτικής δράσης, είτε προερχόμενη από τις χώρες της ECOWAS (Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής) είτε από αμερικανικά και γαλλικά στρατεύματα στον Νίγηρα, ή ακόμα και από τα δύο.

Οι ΗΠΑ εκπαίδευσαν τους περισσότερους από τους ηγέτες του πραξικοπήματος και διατηρούν μια δύναμη περίπου 1.500 στρατιωτών στη χώρα. Η Νιαμέι ζήτησε ν’ απομακρυνθούν οι 1.100 γάλλοι στρατιώτες, αλλά το Παρίσι δεν συμμορφώθηκε.

Τα αμερικανικά στρατεύματα δεν έχουν διαταχθεί να φύγουν από τη χώρα, αν και αυτό δεν αποκλείεται στην περίπτωση που η κατάσταση επιδεινωθεί περαιτέρω, γράφει σε ανάλυσή του ο Stephen Bryen.

Η παραγωγή ουρανίου

Ο Νίγηρας είναι μια από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο. Τα κύρια περιουσιακά της στοιχεία αποτελούν τα ορυχεία ουρανίου που ανήκουν κατά κύριο λόγο σε γαλλικές εταιρείες.

Η Βικτόρια Νούλαντ (φωτογραφία Reuters/Susan Walsh)

Πρόσφατα, άρχισε επίσης να παράγει μέτριες ποσότητες πετρελαίου, περίπου 14.000 βαρέλια την ημέρα, τα οποία καταναλώνονται εγχωρίως.

Το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας προσφέρεται από τη Νιγηρία, η οποία σταμάτησε την παροχή μετά το πραξικόπημα, σύμφωνα με νεότερες αναφορές των μέσων ενημέρωσης.

Το κύριο ορυχείο ουρανίου, το SOMAIR (Société des Mines de l’Aïr), τροφοδοτείται με ηλεκτρική ενέργεια από μια τοπική εγκατάσταση γεννήτριας άνθρακα.

Ο Νίγηρας αντιπροσωπεύει περίπου το 5% της παγκόσμιας παραγωγής, με τη μορφή Yellowcake (συμπυκνωμένο ουράνιο).

Αλλά η Γαλλία εξαρτάται πολύ περισσότερο, καθώς το 20% του ουρανίου της προέρχεται από αυτή την αφρικανική χώρα, που είναι ο δεύτερος προμηθευτής της, με κορυφαίο το Καζακστάν και στην τρίτη θέση το Ουζμπεκιστάν.

Απειλή επέμβασης

Εάν η παραγωγή του σταματήσει για κάποιο σημαντικό χρονικό διάστημα, η πίεση θα ενταθεί στους άλλους προμηθευτές και οι τιμές του πιθανότατα θ’ αυξηθούν.

Επί του παρόντος, η γαλλική εταιρεία Orano, η οποία κατέχει το πλειοψηφικό πακέτο της SOMAIR, λέει ότι η εγκατάσταση λειτουργεί, ενώ οι τιμές έχουν ανέβει λίγο, αλλά όχι δραματικά.

Ο εναέριος χώρος του Νίγηρα παραμένει κλειστός, οι δρόμοι είναι αποκλεισμένοι και οι εισαγωγές τροφίμων, φαρμάκων και λοιπών προϊόντων έχουν σταματήσει.

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι οποιαδήποτε παρατεταμένη διακοπή των προμηθειών θα μπορούσε να προκαλέσει ανθρωπιστική κρίση. Η ECOWAS έχει απειλήσει με στρατιωτική επέμβαση, αλλά δεν συμφωνούν μ’ αυτήν και τα 15 μέλη της.

Ορυχείο της SOMAIR (φωτογραφία Orano)

Οι πιο σοβαρές απειλές προέρχονται από τις δυνάμεις των ΗΠΑ και της Γαλλίας που σταθμεύουν στη χώρα και είναι πιθανόν, είτε ξεχωριστά είτε και οι δύο μαζί, να ενισχυθούν.

Η αμερικανική παρουσία

Επίσημα, η αμερικανική στρατιωτική παρουσία βασίζεται στην ενότητα 127 E του Κώδικα των ΗΠΑ, ο οποίος εξουσιοδοτεί τις Ειδικές Επιχειρήσεις για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

Δεν εξουσιοδοτεί ωστόσο τις αμερικανικές δυνάμεις να διαδραματίσουν οποιοδήποτε ρόλο στην εσωτερική διακυβέρνηση μιας χώρας υποδοχής.

Το αμερικανικό απόσπασμα στον Νίγηρα υπάγεται στην εξουσία της Αμερικανικής Διοίκησης Αφρικής (AFRICOM). Αυτό θέτει ένα μεγάλο πρόβλημα για την Ουάσιγκτον καθώς για να παρέμβει στρατιωτικά θα πρέπει να αιτιολογήσει έκτακτη ανάγκη εθνικής ασφάλειας.

Δεν υπάρχει καμία έκτακτη ανάγκη εθνικής ασφάλειας που μπορεί να σκεφτεί κανείς, και τ’ αμερικανικά στρατεύματα δεν απειλούνται.

Ρωσία και Βάγκνερ

Ο Αντονι Μπλίνκεν και η Βικτόρια Νούλαντ δήλωσαν και οι δύο ότι μία από τις κύριες ανησυχίες τους είναι η πιθανότητα οι ρωσικές δυνάμεις της Βάγκνερ να μετακινηθούν στον Νίγηρα.

«Στρατιωτικό» όχημα του Νίγηρα (φωτογραφία Reuters)

Ως γνωστόν δεν υπάρχουν μαχητές της αυτή τη στιγμή στη χώρα, αλλά ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, συνιδρυτής της ρωσικής παραστρατιωτικής οργάνωσης, ο οποίος πρόσφατα εμφανίστηκε, κατά τη διάσκεψη Ρωσίας – Αφρικής, στην Αγία Πετρούπολη, χαιρέτησε το πραξικόπημα και, τουλάχιστον έμμεσα, έχει προσφέρει υπηρεσίες στον Νίγηρα.

Η ρωσική οργάνωση δραστηριοποιείται επί του παρόντος στο Μάλι, το Σουδάν, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και τη Λιβύη. Το Μάλι είναι μέλος της ECOWAS.

Ο στρατός του Νίγηρα είναι ένας από τους φτωχότερα εξοπλισμένους στην Αφρική. Η Πολεμική Αεροπορία του διαθέτει μόνο δύο μαχητικά (Su-25 ρωσικής κατασκευής) και μια χούφτα ελικόπτερα.

Οι δυνάμεις του βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε φορτηγά Toyota με όπλα τοποθετημένα πάνω τους, αν και έχει μερικά τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού.

Τζιχαντιστές και εθνοτικές ομάδες

Υπάρχουν ομάδες τζιχαντιστών που δραστηριοποιούνται στον Νίγηρα, το Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο, σε μια τριεθνή συνοριακή περιοχή γνωστή ως Liptako Gourma.

Το Liptako-Gourma βρίσκεται δίπλα στις όχθες του ποταμού Νίγηρα, μεταξύ των πόλεων Γκαό (Μάλι) και Νιαμέι (Νίγηρας), και περιλαμβάνει τις περιοχές Γκαό στο Μάλι, Σαχέλ στην Μπουρκίνα Φάσο και Τιλαμπερί στον Νίγηρα.

Ορισμένες τζιχαντιστικές ομάδες συνδέονται με την Αλ Κάιντα, άλλες με τον ISIS, και μερικές συνεχίζουν να δρουν ανεξάρτητα.

Υπάρχουν επίσης εθνοτικές ομάδες και φανατικοί ισλαμιστές που έχουν απειλήσει τον Νίγηρα στο πρόσφατο παρελθόν. Μια από αυτές είναι οι Fulani ή Fula.

Σε γενικές γραμμές πρόκειται για νομάδες και βοσκούς, που συχνά έρχονται σε σύγκρουση με εγκατεστημένους αγρότες, μαχόμενοι για τις περιοχές βόσκησης. Στον Νίγηρα ο πληθυσμός τους ανέρχεται σε 3,6 εκατομμύρια.

O Ρίσα Αγκ Μπούλα (φωτογραφία pmnewsnigeria.com)

Μια άλλη εθνοτική ομάδα Βέρβερων που έχει οργανώσει τουλάχιστον δύο εξεγέρσεις τα τελευταία χρόνια είναι οι Τουαρέγκ, επίσης νομάδες. Ο πληθυσμός τους αριθμεί περίπου 2,6 εκατομμύρια.

Το δίλημμα για τις ΗΠΑ

Τις προηγούμενες ημέρες, ένας σημαντικός ηγέτης τους, ο οποίος αποκαταστάθηκε από τις δύο προηγούμενες κυβερνήσεις του Νίγηρα, ο Ρίσα Αγκ Μπούλα (φωτογραφία, επάνω), τάχθηκε σθεναρά κατά του πραξικοπήματος και απαίτησε την αποκατάσταση της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης.

Το αν μπορεί να κινητοποιήσει τους Τουαρέγκ δεν είναι ακόμη γνωστό, αλλά αν το πράξει θα προκαλέσει σημαντικά εσωτερικά προβλήματα στη στρατιωτική χούντα. Ο Μπούλα ηγείται του Συμβουλίου Αντίστασης για τη Δημοκρατία και υποστηρίζει τη στρατιωτική επέμβαση της ECOWAS.

Ενώ οι ΗΠΑ στηρίζουν τις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις και τους ηγέτες τους, θα ήταν δύσκολο να δικαιολογήσουν την ένοπλη επέμβαση εκτός εάν υπάρχει πραγματική απειλή για την εθνική ασφάλειά τους.

Θα έβλαπτε επίσης σοβαρά την αξιοπιστία τους στην Αφρική και αλλού στον κόσμο καθώς θα θεωρούνταν απλώς μια άλλη αποικιοκρατική επιχείρηση εναντίον ενός φτωχού έθνους. Αν γινόταν σε συνεργασία με τη Γαλλία, θα ήταν ακόμη χειρότερα.

Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να πάρει μια απόφαση: να παραταχθεί με τον Μπλίνκεν και τη Νούλαντ, παρεμβατικοί και οι δύο, ή να ενεργήσει πιο συνετά και ν’ αφήσει τους Αφρικανούς να το διευθετήσουν μόνοι τους.