Πλημμύρες στην Κίνα: Γιατί δεν δουλεύουν οι πόλεις «σφουγγάρια»

Τις τελευταίες εβδομάδες η Κίνα έχει πληγεί από καταστροφικές πλημμύρες που έχουν αφήσει πίσω τους θανάτους και ζημιές στις υποδομές, ενώ την ίδια ώρα εγείρονται ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα της πρωτοβουλίας των πόλεων – «σφουγγαριών» του 2015 που αποσκοπεί στη μείωση των κινδύνων πλημμύρας στις πόλεις. Η πρωτοβουλία ξεκίνησε για ενίσχυση της ανθεκτικότητας στις πλημμύρες και να αξιοποιήσει καλύτερα το νερό της βροχής μέσω αρχιτεκτονικών βελτιώσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters, παρά της εφαρμογής της πρωτοβουλίας των πόλεων – «σφουγγαριών», οι πόλεις παραμένουν ευάλωτες στις έντονες βροχοπτώσεις. Μόνο τον Ιούλιο, οι πλημμύρες και οι συναφείς γεωλογικές καταστροφές προκάλεσαν 142 θανάτους και εξαφανίσεις, κατέστρεψαν 2.300 σπίτια και προκάλεσαν άμεσες οικονομικές απώλειες ύψους 15,78 δισεκατομμυρίων γιουάν (2,19 δισεκατομμυρίων δολαρίων), ανέφερε τη Δευτέρα το υπουργείο Εκτάκτων Αναγκών της Κίνας.

Πώς ξεκίνησε η πρωτοβουλία

Μια από τις βασικές επιδιώξεις της κινεζικής πολιτικής είναι η βελτίωση του τρόπου με τον οποίο χειρίζεται τα ακραία καιρικά φαινόμενα και να καταστήσει τις πυρκνοκατοικημένες πόλεις λιγότερο ευάλωτες στις πλημμύρες. Η πρωτοβουλία πόλη – «σφουγγάρι» σχεδιάστηκε για να συμβάλλει στην καλύτερη διανομή του νερού και στη βελτίωση της αποστράγγισης και της αποθήκευσης.

Οι λύσεις αυτές περιλάμβαναν τη χρήση διαπερατή ασφάλτου, την κατασκευή νέων καναλιών και λιμνών, καθώς και την αποκατάσταση υγροτόπων, που όχι μόνο θα διευκόλυναν την υφαλμύρωση, αλλά και θα βελτίωναν το αστικό περιβάλλον.  Η ραγδαία αστικοποίηση έχει περικλείσει τεράστιες εκτάσεις γης σε αδιαπέραστο σκυρόδεμα, συχνά κατά μήκος των όχθεων μεγάλων ποταμών που παραδοσιακά χρησίμευαν ως πλημμυρικά πεδία.

Με τους υγροβιότοπους να έχουν καλυφθεί και το πλεονάζον νερό να μην μπορεί να κατακάτσει πουθενά, η υφαλμύρωση και οι πλημμύρες ήταν κάτι συνηθισμένο. Σύμφωνα με στοιχεία του 2018, 641 από τις 654 μεγάλες και μεσαίες πόλεις της Κίνας ήταν ευάλωτες σε πλημμύρες και υφαλμύρωση, ενώ 180 αντιμετώπιζαν κίνδυνο πλημμύρας κάθε χρόνο.

Τι δείχνουν οι μελέτες

Οι μελέτες δείχνουν ότι πολλές από τις τοπικές πιλοτικές πρωτοβουλίες που έχουν δρομολογηθεί μέχρι στιγμής έχουν θετικό αποτέλεσμα, με έργα χαμηλού αντίκτυπου, όπως οι πράσινες στέγες και οι κήποι βροχής, που χρησιμοποιούνται για να μειώνουν τις απορροές.

Όμως η εφαρμογή είναι μέχρι στιγμής αποσπασματική. Το 2015 και το 2016 επιλέχθηκαν συνολικά 30 πιλοτικές πόλεις-«σφουγγάρια». Μέχρι πέρυσι, μόνο 64 από τις 654 πόλεις της Κίνας είχαν εκπονήσει νομοθεσία για την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών για τις πόλεις-σφουγγάρια, δήλωσαν οι ερευνητές τον Ιανουάριο.

Οι ερευνητές δήλωσαν ότι η κυβέρνηση είχε δώσει μέχρι στιγμής «ελάχιστη προσοχή» στην κατασκευή των πόλεων – «σφουγγαριών» και ζήτησαν να καταρτιστεί εθνική νομοθεσία το συντομότερο δυνατό.

Οι περιορισμοί των πόλεων – «σφουγγαριών»

Ακόμη και αν τα μέτρα για τις πόλεις «σφουγγάρια» είχαν εφαρμοστεί πλήρως, δεν θα ήταν σε θέση να αποτρέψουν τις φετινές καταστροφές. Η πόλη Zhengzhou στην επαρχία Henan είναι μία από τις πρώτες πόλεις – «σφουγγάρια», διαθέτοντας σχεδόν 60 δισεκατομμύρια γιουάν για το πρόγραμμα από το 2016 έως το 2021.

Όμως δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την ισχυρότερη βροχόπτωση στην ιστορία της το 2021.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι υποδομές της πόλης μπορούν να διαχειριστούν μόνο 200 χιλιοστά (7,9 ίντσες) βροχής ανά ημέρα. Στο αποκορύφωμα των καταιγίδων που έπληξαν το Πεκίνο στα τέλη Ιουλίου, η βροχόπτωση σε έναν σταθμό έφτασε τα 745 χιλιοστά σε τρεισήμισι ημέρες. Τον Ιούλιο του 2021, η Zhengzhou αντιμετώπισε βροχοπτώσεις που ξεπέρασαν τα 200 χιλιοστά σε μία μόνο ώρα.

Οι αρχές παίζουν επίσης το παιχνίδι της κλιματικής αλλαγής. Οι φετινές έντονες βροχοπτώσεις έπληξαν πόλεις στον συνήθως άνυδρο βορρά, όπου η ανάπτυξη των πόλεων – «σφουγγαριών» είναι λιγότερο προχωρημένη.

Λίγα λόγια για τις πόλεις – «σφουγγάρια»

Ο άνθρωπος που μίλησε για πρώτη φορά για τις πόλεις – «σφουγγάρια» ήταν ο καθηγητής αρχιτεκτονικής τοπίου του Πανεπιστημίου του Πεκίνου Yu Kongjian, ο οποίος παρακινήθηκε από προσωπική του εμπειρία. Όταν ήταν παιδί γλύτωσε από βέβαιο πνιγμό όταν κατόρθωσε, σε ένα πλημμυρισμένο ποτάμι, να τραβηχτεί σε ασφαλές μέρος πιάνοντας τα κλαδιά ιτιάς και τις καλαμιές που πλαισίωναν τις όχθες του. Το 2013, ως αστικός σχεδιαστής, πρότεινε οι πόλεις να χρησιμοποιούν τη φύση αντί για το σκυρόδεμα για να επιβραδύνουν την έντονη βροχόπτωση – μια ιδέα που εφαρμόζεται τώρα σε πόλεις σε όλη την Κίνα και κερδίζει την προσοχή σε όλο τον κόσμο.

Καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, οι έντονες βροχοπτώσεις και οι αστραπιαίες πλημμύρες προβλέπεται να αυξηθούν σημαντικά. Όσο πιο σπογγώδης είναι μια πόλη, τόσο πιο ανθεκτική θα είναι απέναντι σε αυτές τις απειλές. «Καθώς το κλίμα μας γίνεται πιο ακραίο, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους αυξανόμενους κινδύνους», λέει ο Mark Fletcher, παγκόσμιος υπεύθυνος για τα ύδατα στην Arup και συν-συγγραφέας της έκθεσης της εταιρείας για τη «σπογγώδη πόλη».