Τουρκία: Οι άνθρωποι του προέδρου «ψαρεύουν» επενδυτές, αλλά η φτώχεια είναι αμείλικτη

Ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας Μεχμέτ Σίμσεκ και ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Γκέιε Ερκάν πραγματοποίησαν τη πρώτη τους συνάντηση με επενδυτές από όλον τον κόσμο στις αρχές Αυγούστου.

JP Morgan, Singapore Wealth Fund και Franklin Templeton, ήταν μερικοί από τους κολοσσούς με τους οποίους το τουρκικό δίδυμο συναντήθηκε -σύμφωνα με το TRT- στο περιθώριο του Οικονομικού Φόρουμ της Τουρκίας που διοργάνωσε η JP Morgan.

Σίμσεκ και Ερκάν ψάχνουν εναγωνίως τρόπους να δελεάσουν επενδυτές για να μπει ζεστό χρήμα στην τουρκική αγορά. Νωρίτερα, μέσα στον Ιούλιο, ο Ερντογάν «όργωσε» τις χώρες του Κόλπου για να αντλήσει κεφάλαια από τους πλούσιους πετρελαιάδες.

Πάντως, η ανάληψη της οικονομικής διαχείρισης της Τουρκίας από το δίδυμο τον Ιούνιο, φαίνεται να έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών. Ήδη αγόρασαν 179 εκατ. δολ. σε μετοχές πρόσφατα -μια όγδοη συνεχόμενη εβδομάδα εισροών- σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας.

Σε μια προσπάθεια να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των δυτικών επενδυτών, η Κεντρική Τράπεζα θα αυξήσει τα επιτόκιά της κατά 900 μονάδες βάσης σε διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων τον Ιούνιο και τον Ιούλιο.

Μετά την επανεκλογή της τον Μάιο, η κυβέρνηση του Ερντογάν φέρεται να χαράζει μια νέα οικονομική πορεία, στέλνοντας το μήνυμα πως είναι έτοιμη να αντιστρέψει τις αντισυμβατικές πολιτικές της διορίζοντας νέα πρόσωπα στη κεντρική τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών.

Ωστόσο, η πτώση της λίρας συνεχίζεται, εγείροντας ερωτήματα πόσο γρήγορα μπορούν να αποδώσουν τέτοιες κινήσεις, τη στιγμή που η τουρκική κοινωνία υποφέρει;

Η δραματική εικόνα της τουρκικής οικονομίας

Σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της Τουρκίας βρίσκεται επί του παρόντος στα πρόθυρα της φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας.

Επίσης, περίπου το 1/3 των παιδιών στην Τουρκία ζουν σε φτωχά νοικοκυριά και βιώνουν κάποιου είδους υλική στέρηση, όπως αναφέρει σε έκθεσή της το 2020 η UNICEF.

Η Τουρκία υποφέρει εδώ και καιρό από υψηλότατο πληθωρισμό, με τιμές σχεδόν 50% υψηλότερες τον Ιούλιο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν αρχές Αυγούστου. Ωστόσο, ανεξάρτητοι οικονομολόγοι της Inflation Research Group λένε ότι το πραγματικό ποσοστό είναι πολύ υψηλότερο γύρω στο 70%.

«Ξέρεις ότι ο γιος μου έχει επιληψία. Είναι στο νοσοκομείο για 2 εβδομάδες», είπε ένας πατέρας τριών παιδιών στο Euronews από τη Κωνσταντινούπολη, θέλοντας να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Κι εγώ πεθαίνω από αρρώστια, το ντουλάπι μου είναι άδειο».

«Αισθάνομαι τόσο θύμα. Δεν ξέρω τι να πω. Έχω 100 λίρες [3,4 ευρώ] στην τσέπη μου. Να αγοράσω πάνες; Γάλα; Ή μήπως να πάρω λάδι», πρόσθεσε, αναφερόμενος σε μια δύσκολη επιλογή μεταξύ της αγοράς τροφίμων ή άλλων βασικών ειδών.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που δημοσίευσε η Συνομοσπονδία Τουρκικών Εργατικών Συνδικάτων (Türk-İş), ο κατώτατος μισθός στην Τουρκία πλέον είναι μικρότερος ακόμα και από το όριο της φτώχειας, δηλαδή τα χρήματα που χρειάζεται μια τετραμελής οικογένεια για να τραφεί.

Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση αύξησε τον κατώτατο μισθό κατά 34% τον Ιούλιο.

«Μόλις πάρω λεφτά, μένω απένταρος», είπε στο Euronews ο πατέρας των τριών παιδιών, υποστηρίζοντας ότι αφού πλήρωσε το νοίκι και τους λογαριασμούς του, μένει με άδειες τσέπες. «Δεν τρώω. Μερικές φορές διαγράφω ένα χρέος στο μπακάλικο», πρόσθεσε.

Όπως αναφέρει, οι 1550 λίρες (52 ευρώ) που λαμβάνει ως κρατική στήριξη δεν καλύπτουν καν τις δαπάνες για τα τρόφιμα της οικογένειάς του, οι οποίες υπολογίζονται σχεδόν σε 2.500 λίρες (84 ευρώ) το μήνα.

«Ο Ερντογάν έχει γύρω του αυλοκόλακες»

Δεδομένης αυτής της κατάστασης, το αφήγημα του Ερντογάν ήταν ανέκαθεν ότι ο υψηλός πληθωρισμός οφειλόταν στα υψηλά επιτόκια. Υπό την επιρροή του, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας μείωσε τα επιτόκια της χώρας σε μονοψήφια επίπεδα σε πλήρη αντίθεση με άλλες οικονομίες της G-20, η πλειονότητα των οποίων αύξησε τα επιτόκια πολιτικής για να προστατεύσει τα τοπικά νομίσματα και να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία.

Έτσι επιτάχυνε την υποτίμηση της τουρκικής λίρας, τροφοδοτώντας τη κρίση κόστους ζωής της χώρας. Ο ετήσιος πληθωρισμός της Τουρκίας έφτασε σε υψηλό 24 ετών στο 85,5% τον Οκτώβριο πριν υποχωρήσει τους επόμενους μήνες, σε μεγάλο βαθμό λόγω της ισχυρής επίδρασης της βάσης από την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους.

Η πτωτική τάση σταμάτησε όταν τα επίσημα στοιχεία έδειξαν ότι ο ετήσιος πληθωρισμός της χώρας είχε εκτοξευθεί σχεδόν κατά 50% τον Ιούλιο, φθάνοντας στο 47,83%.

Τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της Κεντρικής Τράπεζας –δηλαδή περιουσιακά στοιχεία που κρατούν οι κεντρικές τράπεζες που χρησιμοπιούνται ως μέσα διεθνών πληρωμών- έπεσαν κάτω από το μηδέν τον Μάιο του 2023.

Πολλοί επικριτές της τακτικής Ερντογάν αποδίδουν την απώλεια σε ένα σχέδιο στο οποίο η τράπεζα «έκαψε» τα συναλλαγματικά της αποθέματα στη προσπάθειά της να αποτρέψει ένα νομισματικό σοκ ενόψει των εκλογών του περασμένου Μαΐου.

Μιλώντας στο Euronews το περασμένο φθινόπωρο, ο Timothy Ash, ειδικός στις αναδυόμενες αγορές στην BlueBay Asset Management, είπε ότι η οικονομική κακοδιαχείριση από τον Ερντογάν τροφοδότησε τον πληθωρισμό και προκάλεσε πτώση της λίρας.

Κατηγόρησε την απόφαση του Ερντογάν να μην αυξήσει τα επιτόκια -κάτι που θα μείωνε τον πληθωρισμό- λόγω της «ανορθόδοξης» κατανόησής του για τη νομισματική πολιτική, των ισλαμικών πεποιθήσεων για την τοκογλυφία και του πόσοι από τους πολιτικούς του συμμάχους επωφελούνται από τα επιτόκια.

Ο συγκεντρωτισμός της εξουσίας βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού του ζητήματος, ισχυρίστηκε ο Ash, με τον Τούρκο πρόεδρο να κατηγορείται ευρέως ότι πήρε μια αυταρχική στροφή.

«Ο Ερντογάν κατηγορεί όλους τους άλλους», είπε ο Timothy Ash στο Euronews. «Έχει μια ομάδα ανθρώπων γύρω του που είναι αυλοκόλακες» που δεν του λένε την αλήθεια.

Με πληροφορίες από Al Monitor, Euronews, TRT