Ντομάτα: Καταστροφικές οι συνέπειες του ιού της καστανής ρυτίδωσης – Πώς μεταδίδεται

Καταστροφικές συνέπειες για τις καλλιέργειες της ντομάτας μπορεί να επιφέρει ο ιός της καστανής ρυτίδωσης (ToBRFV), ο οποίος λόγω της εξαιρετικής επικινδυνότητας που παρουσιάζει απαιτεί την τήρηση των απαραίτητων μέτρων πρόληψης μιας και δεν υπάρχουν θεραπευτικά μέτρα για την αντιμετώπιση του.

Ο ιός αυτός, ο οποίος εμφανίστηκε στη χώρα μας το 2019, περιλαμβάνεται στη λίστα επιφυλακής του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας Φυτών (EPPO) και αποτελεί αναδυόμενο κίνδυνο μεγάλης σημασίας ιδιαίτερα για την καλλιέργεια της ντομάτας και της πιπεριάς.

Για την πρόληψη της εισαγωγής και της διασποράς του συγκεκριμένου επιβλαβούς οργανισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Αύγουστο του 2020 εκδόθηκε ο Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2020/1191 της Επιτροπής

Πώς μεταδίδεται

Ο ιός της καστανής ρυτίδωσης των καρπών της ντομάτας μεταδίδεται με επαφή (μέσω των εργαλείων, των υλικών, των ρούχων, των υποδημάτων ή των χεριών κατά τις  καλλιεργητικές εργασίες), μέσω μολυσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού και μολυσμένου σπόρου. Βασική εστία μόλυνσης αποτελεί και το έδαφος, στο οποίο ο ιός, αν υπάρχουν μολυσμένα φυτικά υπολείμματα, μπορεί να επιβιώσει τουλάχιστον για έξι μήνες.

Επίσης, στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες η μόλυνση μπορεί να γίνει από τα σωματίδια του ιού που διατηρούνται πάνω στα υλικά κατασκευής των θερμοκηπίων.

Στη ντομάτα, τα συμπτώματα που προκαλούνται από την εν λόγω ασθένεια εξαρτώνται τόσο από την ποικιλία των φυτών όσο και από τις καιρικές συνθήκες και εμφανίζονται στα φύλλα, στα στελέχη και στους καρπούς. Τα συμπτώματα στα φύλλα περιλαμβάνουν χλώρωση, μωσαϊκό, ποικιλοχλώρωση, κατσάρωμα, παραμόρφωση των φύλλων και μερικές φορές νημάτωση. Σε ποδίσκους, κάλυκες και μίσχους μπορεί να παρουσιαστούν νεκρωτικές κηλίδες. Οι καρποί εμφανίζουν κίτρινους ή καστανούς δακτυλίους, καστανές περιοχές και ρυτίδωση, όπως επίσης παραμορφώσεις και ανομοιόμορφη ωρίμανση.

Τα παραπάνω συμπτώματα καθιστούν τους καρπούς της ντομάτας μη εμπορεύσιμους. Τα προσβεβλημένα φυτά ντομάτας παρουσιάζουν μειωμένη ανθοφορία και καρπόδεση.

Στην πιπεριά, τα συμπτώματα στα φύλλα περιλαμβάνουν παραμορφώσεις, ανομοιόμορφο χρωματισμό με κίτρινες και καστανές περιοχές και πράσινες ραβδώσεις.

Πώς θα περιοριστεί η εξάπλωση

Για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ιού και για τον περιορισμό της εξάπλωσής του όταν εμφανίζεται, προτείνεται η λήψη των ακόλουθων προληπτικών μέτρων:

α) Χρησιμοποίηση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού.

β) Έλεγχο, σε τακτά χρονικά διαστήματα, των φυτών και ασφαλή απομάκρυνση και καταστροφή αυτών που εμφανίζουν ιολογικά συμπτώματα. Η απομάκρυνση των φυτών από το θερμοκήπιο πρέπει να γίνεται με προσοχή, χρησιμοποιώντας μεγάλες πλαστικές σακούλες εντός των οποίων θα τοποθετούνται τα συμπτωματικά φυτά, καθώς και τα γειτονικά προς αυτά φυτά. Η καταστροφή αυτών συνιστάται να γίνεται με ταφή σε βάθος σε ακαλλιέργητο σημείο της εκμετάλλευσης.

γ) Απολύμανση των εργαλείων με εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης εμπορίου 10% ή Virkon S.

δ) Καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι πριν από κάθε χειρισμό των φυτών.

ε) Κάλυψη των παπουτσιών και χρησιμοποίηση γαντιών μιας χρήσης από τους εργαζόμενους, καθώς και αλλαγή ρούχων κατά τις μετακινήσεις μεταξύ διαφορετικών εγκαταστάσεων. Αποφυγή επαφής των υγιών φυτών με χέρια τα οποία έχουν έρθει σε επαφή με μολυσμένα φυτά κατά τις διάφορες εργασίες, εκτός αν προηγουμένως τα χέρια έχουν πλυθεί καλά.

στ) Καλό πλύσιμο όλων των επιφανειών, δίσκων κλπ. εντός των θερμοκηπίων κατά τη διαδικασία της μεταφύτευσης ή της φύτευσης.

ζ) Μείωση όσο είναι δυνατόν της μετακίνησης των εργατών μεταξύ των διαφόρων τομέων της επιχείρησης.

η) Αφαίρεση των ζιζανίων στους χώρους γύρω από το θερμοκήπιο.

θ) Απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας μετά το τέλος αυτής, καθώς και απολύμανσης των χώρων του θερμοκηπίου

ι) Αποφυγή δανεισμού κυψελών με βομβίνους από ή προς άλλους καλλιεργητές και

ια) τοποθέτηση τάπητα με απολυμαντικό (χλωρίνη) στην είσοδο του θερμοκηπίου.

Οποιοσδήποτε εμπλεκόμενος στην παραγωγική διαδικασία τομάτας και πιπεριάς (παραγωγός, γεωπόνος, συνταγογράφος, σύμβουλος κλπ) υποψιάζεται ή αντιλαμβάνεται την παρουσία τού συγκεκριμένου επιβλαβούς οργανισμού οφείλει να ενημερώσει αμέσως τις αρμόδιες υπηρεσίες.