Στο δεύτερο τρίμηνο του 2023 η κινεζική οικονομία κατέγραψε ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 6,3%, πράγμα που σημαίνει ότι είχε υψηλότερο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης από αυτόν που κατέγραψε στο πρώτο τρίμηνο όταν ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης ήταν 4,%. Όμως, αυτό που θεωρήθηκε ανησυχητικό ήταν ότι η ανάπτυξη σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο ήταν μόλις 0,8%, μια σαφής επιβράδυνση από το 2,2% που είχε καταγραφεί το πρώτο τρίμηνο σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2022. Στην ίδια κατεύθυνση κατέτεινε και ο δείκτης PMI που το Ιούλιο ήταν στο 51,1, κάτω από το 52,3 που είχε καταγραφεί τον προηγούμενο μήνα.

Αυτή η εικόνα επιβράδυνσης φάνηκε να ενισχύεται και από το γεγονός ότι τον Ιούλιο η Κίνα εμφάνισε επισήμως αποπληθωρισμό, καθώς ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή υποχώρησε 0,3% σε ετήσια βάση ενώ συνέχισε και η υποχώρηση του Δείκτη Τιμών Παραγωγού.

Όλα αυτά άρχισαν να διαμορφώνουν ένα κλίμα στη διεθνή συζήτηση για την κινεζική οικονομία που την παρουσιάζει να βρίσκεται σε μια αδυναμία να έχει εκείνη τη δυναμική που θα την κάνει να αποφύγει την παγίδα που μερικές δεκαετίες πριν βρέθηκε η Ιαπωνία που έκτοτε παραμένει εγκλωβισμένη σε έναν φαύλο κύκλο στασιμότητας.

Μάλιστα, αρκετοί υποστηρίζουν ότι η αιτία των προβλημάτων βρίσκεται στην επιμονή της κινεζικής ηγεσίας σε μια ανάπτυξη που να τροφοδοτείται από την επένδυση, ενώ θα έπρεπε να είχε έγκαιρα στραφεί σε μια οικονομία που να τροφοδοτείται από την κατανάλωση. Παράλληλα, αρκετοί επισημαίνουν το κόστος από τα περιοριστικά μέτρα που είχε πάρει σε μια προηγούμενη φάση η κινεζική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Είναι τόσο άσχημα τα πράγματα για την κινεζική οικονομία;

Όμως, εάν κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά τα πράγματα θα δούμε ότι τα πράγματα για την κινεζική οικονομία δεν είναι ακριβώς καταστροφικά.

Ας πάρουμε τον κινεζικό αποπληθωρισμό. Καταρχάς, δεν είναι δεδομένο ότι η Κίνα θα διατηρήσει μια αποπληθωριστική δυναμική. Ο δομικός πληθωρισμό στην Κίνα – δηλαδή αυτός που δεν περιλαμβάνει τις τιμές των καυσίμων και των τρoφίμων – ανέβηκε στο 0,8% τον Ιούλιο, το υψηλότερο επίπεδο από τον Ιανουάριο, ενώ τον Ιούνιο «έτρεχε» με 0,4%.

Επιπλέον, έχει ενδιαφέρον ότι στην Κίνα η υποχώρηση του πληθωρισμού κυρίως ήταν το αποτέλεσμα μιας πτώσης των τιμών των τροφίμων σε σχέση με έναν χρόνο πριν, όταν ακραία καιρικά φαινόμενα είχαν οδηγήσει στην άνοδο των τιμών. Χαρακτηριστική είναι η υποχώρηση του χοιρινού κρέατος, πολύ σημαντικού στην κινεζική δίαιτα, που τον Ιούλιο υποχώρησε κατά 26% σε σχέση με έναν χρόνο πριν.

Αυτή είναι μια διαφορετική συνθήκη από αυτή που βλέπουμε στις μεγάλες δυτικές οικονομίες όπου σε αρκετές περιπτώσεις είδαμε πολύ μεγάλες αυξήσεις κυρίως στις τιμές των τροφίμων. Τον Ιούνιο οι τιμές των τροφίμων είχαν σε ετήσια βάση αύξηση 17,4% στη Μεγάλη Βρετανία, 8,9% στην Ιαπωνία, 14,3% στη Γαλλία και μόνο στις ΗΠΑ τα πράγματα ήταν κάπως καλύτερα με ετήσια αύξηση 4,6%.

Τώρα ως προς του ρυθμούς ανάπτυξης, ακόμη και με την υποχώρηση παραμένουν υψηλότεροι αυτών που καταγράφονται στις αναπτυγμένες δυτικές οικονομίες. Η μέση ανάπτυξη της Κίνας την περίοδο 2008-2021 ήταν 7,6%, όταν στην Ευρωζώνη ήταν 0,7%, στις Ηνωμένες Πολιτείες 1,7%, στην Ιαπωνία 0,2% και μόνο στην Ινδία υπήρχαν ανάλογες τάσεις με μέση ανάπτυξη 5,7%.

Ούτε είναι τυχαίο ότι η Κίνα ήταν η μόνη αναπτυγμένη χώρα που παρά τα μεγάλα προβλήματα που είχε με την πανδημία και τα αυστηρά λοκντάουν κατάφερε να αποφύγει να έχει ύφεση σε όλη αυτή την περίοδο με αποτέλεσμα ανάμεσα στο δεύτερο τρίμηνο του 2019 και το δεύτερο τρίμηνο του 2023 να καταγράψει συνολική ανάπτυξη 19,2%, όταν οι ΗΠΑ στην αντίστοιχη περίοδο, πέραν του ότι πέρασαν κανονική ύφεση, να έχουν συνολική ανάπτυξη 7,6%.

Σε τελική ανάλυση ακόμη και με όρους επιβράδυνσης η Κίνα θα έχει φέτος ανάπτυξη 5,3%, την ώρα που στις αναπτυγμένες οικονομίες τα πράγματα θα κινηθούν γύρω στο 1,5%.

Επιπλέον, σε αυτή τη φάση η Κίνα με το να έχει τάσεις αποπληθωρισμού, την ώρα που προβλέπεται ότι οι αυξήσεις στους πραγματικούς μισθούς θα είναι γύρω στο 3,8% κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση από τις αναπτυγμένες οικονομίες όπου ο πληθωρισμός έχει οδηγήσει σε μείωση των πραγματικών μισθών, παρά τις ονομαστικές αυξήσεις, και μια σημαντική κρίση κόστους ζωής.

Από την άλλη, όντως η Κίνα έχει επηρεαστεί ως ένα βαθμό αρνητικά από την υποχώρηση των κινεζικών εξαγωγών που σε μεγάλο βαθμό αποτυπώνουν ένα συνολικότερο πρόβλημα υποχώρησης του παγκόσμιου εμπορίου που αναμενόμενο είναι να επηρεάσει μια μεγάλη εξαγωγική οικονομία όπως είναι η κινεζική που όμως έχει αρκετό εσωτερικό βάθος ώστε να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην εγχώρια επένδυση, παραγωγή και κατανάλωση. Άλλωστε, όλοι οι διεθνείς οργανισμοί συγκλίνουν στο ότι δύσκολα μπορούμε να επιστρέψουμε στους ρυθμούς ετήσιας αύξησης του παγκόσμιου εμπορίου που είχαμε πριν από την πανδημία. Ειδικά για την Κίνα, αυτό αποτυπώθηκε στο ότι οι εξαγωγές από την Κίνα υποχώρησαν κατά 14,5% τον Ιούλιο σε ετήσια βάση, όμως αυτό αποτυπώνει λιγότερο τις αδυναμίες της κινεζικής οικονομίας και πολύ περισσότερο τις τάσεις στασιμότητας που εμφανίζονται στις αναπτυγμένες «δυτικές» οικονομίες.

Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι η Κίνα στην πραγματικότητα αύξησε το μερίδιό στις παγκόσμιες εξαγωγές αυτή την περίοδο. Σήμερα, η Κίνα έχει το 14,4% των παγκόσμιων εξαγωγών αγαθών, ενώ το 2019 είχε 13% αι το 2012 είχε 11%. Αυτό αποτυπώνει και τη στροφή της Κίνας και προς άλλες αγορές, συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής, τάση που αναμένεται να ενισχυθεί όσο οι ΗΠΑ προσπαθούν να περιορίσουν τις εισαγωγές αγαθών από την Κίνα. Στο πρώτο τρίμηνο του 2023 η Κίνα ξεπέρασε την Ιαπωνία και έγινε η χώρα που εξάγει τα περισσότερα αυτοκίνητα στον κόσμο.

Εάν όντως η Κίνα αντιμετωπίζει ένα σχετικά σοβαρό πρόβλημα, που όμως είναι μάλλον παρόμοιο με αυτά που αντιμετωπίζουν και δυτικές οικονομίες, είναι σε σχέση με τη στεγαστική πολιτική όπου διαμορφώθηκε μια «φούσκα ακινήτων», με πολύ μεγάλα οικιστικά σχέδια, που στηρίχτηκαν σε υπέρμετρο δανεισμό, που δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί καθώς δεν υπάρχουν ανάλογες πωλήσεις, οδηγώντας στην κατάρρευση εταιρειών, αλλά και αφήνοντας ιδίως τις τοπικές αρχές φορτωμένες με αρκετό χρέος.

Το πρόβλημα με την ανεργία των νέων

Από την άλλη, το ζήτημα με την αυξημένη ανεργία των νέων είναι πραγματικό.  Ανεργία στις ηλικίες 16-24 έφτασε το 21,3%, με τις κινεζικές εργασίες να δηλώνουν ότι σταματούν να δημοσιοποιούν στοιχεία για την ανεργία σε αυτές τις ηλικίες. Η επίσημη δικαιολογία είναι ότι η χώρα έχει 96 εκατομμύρια ανθρώπων σε αυτή την ηλικιακή ομάδα και δύο τρίτα είναι σπουδαστές, πράγμα που δημιουργεί μια δυσκολία ως προς το εάν αυτοί που αναζητούν εργασία πριν την αποφοίτησή τους θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στις στατιστικές έρευνες για το εργατικό δυναμικό.

Ως ένα βαθμό αυτό έχει να κάνει με τη μεταβατική φάση στην οποία βρίσκεται η κινεζική οικονομία. Η  χώρα αυτή τη στιγμή παράγει έναν μεγάλο αριθμό υψηλά καταρτισμένων πτυχιούχων, χωρίς να παράγει όμως και αντίστοιχο αριθμό θέσεων εργασίας υψηλών προσόντων και υψηλών αμοιβών. Αρκετοί πτυχιούχοι επιλέγουν σε αυτό το πλαίσιο να περιμένουν να υπάρξει το άνοιγμα μιας καλής θέσης αντί  να προτιμήσουν μια θέση χαμηλότερων απαιτήσεων. Αυτό αναμένεται να είναι ένα από τα βασικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια η κινεζική κυβέρνηση. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι μόνο φέτος αναμένεται να προστεθούν πάνω από 11 εκατομμύρια πτυχιούχοι.

Από την άλλη μεριά, αυτή η ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Κίνα σημαίνει ότι η Κίνα διαρκώς βελτιώνει τη θέση της στις κατατάξεις ανθρωπίνου κεφαλαία. Ήδη αρκετά κινεζικά πανεπιστήμια βρίσκονται στις υψηλότερες θέσεις αρκετών κατατάξεων, ενώ αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των κινεζικών ευρεσιτεχνιών. Και βέβαια η Κίνα εξακολουθεί να κάνει σημαντική πρόοδο σε ζητήματα παραγωγικότητας. Όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι στοιχεία ενός οικονομικού δυναμισμού που θα επέτρεπε στην Κίνα να αποφύγει αυτό που συνήθως περιγράφεται ως «παγίδα μεσαίου εισοδήματος», δηλαδή να μην μπορεί να κάνει τις τομές που θα της επέτρεπαν να γίνει μια χώρα με εισόδημα ανάλογο αυτών των αναπτυγμένων οικονομιών, τομές που συχνά ορίζονται ως η μετάβαση από μια κλασική μεταποιητική οικονομία σε μια οικονομία της καινοτομίας. –

Πάντως, στο μεταξύ φαίνεται ότι η κινεζική κυβέρνηση επιδιώκει να βρει τρόπους να τονώσει την κινεζική οικονομία με πιο χαρακτηριστική κίνηση τη μείωση από την Κεντρική Τράπεζα ορισμένων βασικών επιτοκίων.

 

Headlines