Κλιματική αλλαγή: Είναι οι πλωτές πόλεις η κατάλληλη απάντηση στην απειλητική άνοδο της στάθμης των υδάτων;

Ο διάσημος Βρετανός φυσικός, Στίβεν Χόκινγκ, είχε πει ότι «η ευφυΐα είναι η ικανότητα προσαρμογής στην αλλαγή».

Ίσως σε αυτή του τη φράση κρύβεται και το κλειδί για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Τουλάχιστον αυτό φαίνεται να πιστεύουν στις Μαλδίβες, που τρέχουν ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο, με στόχο να αποφύγουν την επικίνδυνη άνοδο των υδάτων και να αποτελέσουν παράδειγμα για όλες τις πόλεις του κόσμου με παρόμοια προβλήματα, όπως είναι η Τιεντζίν στην Κίνα, το Ανόι στο Βιετνάμ και το Χιούστον  στις ΗΠΑ.

Για την ακρίβεια, αυτό που παίρνει σάρκα και οστά και μοιάζει να αναδύεται από τα γαλαζοπράσινα νερά, 10 μόλις λεπτά με το πλοίο από την πρωτεύουσα των Μαλδιβών, Μάλε, μια μέρα θα μοιάζει σε όποιον έχει την τύχη να το κοιτά ψηλά από τους αιθέρες σαν ένας γιγάντιος κοραλλιογενής ύφαλος.

Στην πραγματικότητα θα είναι μια πλωτή πόλη στον Ινδικό Ωκεανό, κυριολεκτικά χτισμένη πάνω στη θάλασσα, η οποία θα μπορεί να στεγάσει 20.000 ανθρώπους, γράφει το der Spiegel.

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο

Η κυβέρνηση των Μαλδιβών και η εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Dutch Docklands με έδρα την Ολλανδία ένωσαν τις δυνάμεις τους για τον σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση του μεγαλεπίβολου αυτού έργου.

Τα εξαρτήματα των πλωτών σπιτιών και των δρόμων γύρω τους, των παιδικών χαρών, των σχολείων και των εστιατορίων χτίζονται και συναρμολογούνται κομμάτι-κομμάτι, σαν να είναι τουβλάκια Lego.

Οι Μαλδίβες είναι ένα αρχιπέλαγος με περισσότερα από χίλια νησάκια, αλλά περίπου το 80% των εδαφών τους βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Εάν οι προβλέψεις αποδειχτούν σωστές και η στάθμη των ωκεανών αυξηθεί κατά ένα μέτρο μέχρι το 2100, τότε η νησιωτική αυτή χώρα και οι ατόλες της θα πνιγούν μέσα στο νερό.

Η πρωτεύουσα Μαλέ είναι επίσης μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις στον κόσμο, με 200.000 ανθρώπους να συνωστίζονται σε μια έκταση περίπου 8 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Και όσο το νερό κλέβει γη στο πέρασμα των χρόνων, τόσο θα μικραίνει ο χώρος που θα έχουν να ζουν και να ονειρεύονται.

Πηγή: Dutch Docklands Maldives / Waterstudio

«Αρνούμαστε να τα παρατήσουμε»

Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δίνουν τα τελευταία χρόνια έναν άνισο αγώνα με τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Οι ανησυχίες για το τι μπορεί να φέρει το μέλλον γίνονται εντονότερες κάθε μέρα που περνά: αυξανόμενη ζέστη στις πόλεις, ξηρασίες στην ύπαιθρο, πλημμύρες, πυρκαγιές – όλα αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα σημειώνονται με ολοένα και μεγαλύτερη συχνότητα.

Στις Μαλδίβες, η απειλή είναι τόσο πραγματική και η πίεση ήδη πολύ υψηλή που η ηγεσία της χώρας ήταν λιγότερο διστακτική από τις κυβερνήσεις άλλων χωρών στο να εναποθέσει τις ελπίδες της για την άρση του αδιεξόδου σε μια αντισυμβατική λύση.

Αυτό ακριβώς είναι η δημιουργία της πλωτής πόλης.

Όπως χαρακτηριστικά είχε πει κάποτε ο Μοχάμεντ Νασίντ, πρώην πρόεδρος των Μαλδίβων, σε μια ομιλία του στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή: «Υπάρχουν εκείνοι που μας λένε ότι η λήψη ριζοσπαστικών μέτρων είναι πολύ δύσκολη. Υπάρχουν εκείνοι που μας λένε να εγκαταλείψουμε την ελπίδα. Λοιπόν, εγώ είμαι εδώ για να σας πω ότι αρνούμαστε να τα παρατήσουμε».

Κοιτώντας κατάματα την απειλή

Ο αρχιτέκτονας αυτού του ριζοσπαστικού… μέτρου είναι ο Κόεν Όλθου από την Ολλανδία, μια ακόμα χώρα που απειλείται διαρκώς από το νερό, τα σχετικά σχέδια του οποίου τον έχουν κάνει διάσημο πέρα από τα σύνορα του τόπου καταγωγής του.

Τα τελευταία 20 χρόνια, το γραφείο του με την επωνυμία, Waterstudio, ασχολείται αποκλειστικά με αυτό το κομμάτι της αντιμετώπισης της ανόδου της στάθμης των υδάτων, το έργο στις Μαλδίβες όμως είναι το πρώτο που δρομολογείται σε τόσο μεγάλη κλίμακα.

«Για χρόνια πιστεύαμε ότι μπορούσαμε να καταπολεμήσουμε το νερό χτίζοντας αναχώματα και κανάλια», εξηγεί ο ίδιος σε τηλεφωνική συνέντευξη του.

«Όλοι πίστευαν ότι αν συνεχίζαμε να παλεύουμε σκληρά, θα μπορούσαμε στο τέλος να νικήσουμε τη φύση. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όμως, κατέστησαν σαφές ότι αυτή η μάχη δεν μπορεί πλέον να κερδηθεί. Πρέπει επειγόντως να σκεφτούμε από την αρχή τα πράγματα», συμπληρώνει ο ίδιος.

A city for 20,000 people built on water is being constructed in record time in the Maldives. The largest project of its kind to be built do date, it could serve as a model for other cities affected by rising sea levels. https://t.co/rJY1alOyQB

— SPIEGEL English (@SPIEGEL_English) August 16, 2023

«Μια πλωτή πόλη δεν μπορεί να βυθιστεί»

Ο Ολλανδός αρχιτέκτονας πιστεύει ότι η προτεινόμενη επανεξέταση μεταφράζεται στην προσαρμογή των πόλεων και των κατοίκων τους στη ροή του νερού, στο οποίο πρέπει και να δοθεί περισσότερος χώρος.

Η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η υπερθέρμανση του πλανήτη και ανεβαίνει η στάθμη του νερού έχει εκπλήξει ακόμη και την επιστημονική κοινότητα. «Αυτό καθιστά δύσκολο να προβλέψουμε πόσο ψηλά πρέπει να φτάσει το επόμενο φράγμα», λέει ο Όλθου.

«Γι’ αυτό ίσως και το καλύτερο είναι να αλλάξουμε πορεία και να κατευθυνθούμε γραμμή προς το νερό. Μια πλωτή πόλη, άλλωστε, δεν μπορεί να πλημμυρίσει, ούτε  και να βυθιστεί», εξηγεί.

Οι επικριτές αυτών των αντισυμβατικών σχεδίων διαμαρτύρονται για το κόστος της κατασκευής τους, επιχειρηματολογώντας ότι είναι απλησίαστα για όσους επηρεάζονται περισσότερο από τις πλημμύρες.

Πρότυπο για τις άλλες χώρες

Το έργο όμως στις Μαλδίβες είναι τόσο μεγάλο σε κλίμακα που το κόστος κατασκευής του θα μειωθεί σημαντικά, απαντά ο ίδιος. «Αυτό που χτίζεται εκεί, λέει, δεν είναι έργο για τους πλούσιους», επισημαίνει. «Είναι για τους απλούς ανθρώπους, αυτούς που θα πρέπει να αγοράσουν ή να νοικιάσουν ένα διαμέρισμα, είτε είναι οδηγοί ταξί, δάσκαλοι, οικογένειες ή εργένηδες», καταλήγει.

Ίσως. Με τιμή αγοράς μεταξύ 150.000 και 250.000 δολαρίων για κάθε σπίτι, μάλλον αυτοί που θα ωφεληθούν περισσότερο είναι όσοι ανήκουν στα ανώτερα κλιμάκια της μεσαίας τάξης στις Μαλδίβες, όπου ο μέσος ετήσιος μισθός κυμαίνεται γύρω στα 11.000 δολάρια.

Η κατασκευή ολόκληρης της πόλης εκτιμάται ότι θα χρειαστεί 5 χρόνια, με το 2027 να θεωρείται ως η πιθανότερη ημερομηνία παρουσίασης της σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Οι πρώτοι κάτοικοι θα μπορούν να μετακομίσουν στις οικίες της πλωτής πόλης μέσα στους επόμενους 12 μήνες.

Ο Ολλανδός αρχιτέκτονας, σίγουρος ότι βρήκε τη λύση στην άνοδο της στάθμης των υδάτων, αποκαλύπτει ότι Τζακάρτα, Μπανγκόνγκ, Τόκιο και Σανγκάη παρακολουθούν στενά την πορεία του έργου του, που μετατρέπει μια απειλή σε ευκαιρία για μια νέα ζωή με χαμηλότερο ρίσκο.