Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα: Το μυστήριο με τον τάφο του που δεν βρέθηκε ποτέ

Όταν ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος ο Γκαρθία Λόρκα αναχώρησε από τη Μαδρίτη για τη Γρανάδα με σκοπό να αποχαιρετίσει τον πατέρα του. Ωστόσο, εκείνος και ο κουνιάδος του, που ήταν και σοσιαλιστής δήμαρχος της Γρανάδας, συνελήφθησαν ενώ βρίσκονταν στο σπίτι των Ροσάλες, φαλαγγιτών φίλων τους.

Το ξημέρωμα της 19ης Αυγούστου 1936, παραστρατιωτικοί του πολιτικού κινήματος CEDA πυροβόλησαν τον Γκαρθία Λόρκα, λόγω των αριστερών φρονημάτων του και τον έριξαν σε ανώνυμο τάφο στην περιοχή Fuentegrande de Alfacar στα περίχωρα του Βιθνάρ, κοντά στη Γρανάδα.

Το εκτελεστικό απόσπασμα αριθμούσε 12 άτομα, αποτελούμενο από αστυνομικούς, εθελοντές αλλά και κρατούμενους, τους οποίους υποχρέωσαν να διαπράξουν τη δολοφονία του Λόρκα υπό την απειλή της εκτέλεσης.

Οι κατηγορίες για τη δολοφονία

Οι περισσότεροι από αυτούς δεν γνώριζαν καν ποιος είναι αυτός που είχαν διαταχθεί να δολοφονήσουν. Για τη δολοφονία κατηγορήθηκαν ακροδεξιοί πολιτικοί και επιχειρηματικοί κύκλοι, μέλη επιφανών οικογενειών της Γρανάδας, καθώς και κάποιοι προερχόμενοι από την άκρως συντηρητική οικογένεια του πατέρα του, οι οποίοι ήταν έξαλλοι με τον πατέρα και ως εκδίκηση σκότωσαν τον γιο. Ο τάφος του δεν βρέθηκε ποτέ.

Το περίεργο μήνυμα του πριν το τέλος του

Κατά τη διάρκεια ενός δείπνου με τον Πάμπλο Νερούδα, τον Χιλιανό νομπελίστα ποιητή, στις 12 Ιουλίου 1936, ο Λόρκα δήλωσε την πρόθεσή του να φύγει από τη Μαδρίτη για να βρει «καταφύγιο από κεραυνούς». Την επόμενη μέρα, εκμυστηρεύτηκε στον Φαλαγγίτη φίλο του, Έντγκαρ Νέβιλ: «Φεύγω γιατί θέλουν να ασχοληθώ με την πολιτική εδώ· δεν ακούω τίποτα και δεν θέλω να μάθω τίποτα. Είμαι φίλος με όλους και θέλω μόνο να μπορούν όλοι να δουλεύουν και να τρώνε».

Το μυστήριο για τον τάφο του που δεν βρέθηκε ποτέ

Πολλοί ερευνητές υποθέτουν ότι πρέπει να είναι θαμμένος στον τόπο της εκτέλεσής του στα περίχωρα της Γρανάδας. Οι μέχρι τώρα ανασκαφές ωστόσο δεν έχουν αποδώσει. Στα τέλη του 2008 ο γνωστός ισπανός δικαστής Μπαλτάθαρ Γκαρθόν άνοιξε το φάκελο Λόρκα και προχώρησε στις αναγκαίες ανακριτικές πράξεις για τη διαλεύκανση της δολοφονίας.

Άλλωστε έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς διάφορες θεωρίες για τα κίνητρα που όπλισαν το χέρι των εκτελεστών του. Η κρατούσα άποψη υποστηρίζει ότι ο Λόρκα δολοφονήθηκε από φαλαγγίτες του Φράνκο, που δεν του συγχώρησαν τη συμπόρευσή του με το κυβερνών Λαϊκό Μέτωπο (σοσιαλιστές, κομμουνιστές, αναρχικοί).

Στον αντίποδα, έχει διατυπωθεί η θεωρία ότι τα κίνητρα της εκτέλεσής του μπορεί να μην ήταν αμιγώς πολιτικά. Η δεδηλωμένη ομοφυλοφιλία του είχε ενοχλήσει πολλούς στη συντηρητική Ανδαλουσία και περισσότερο κάποιους συγγενείς του.

Όσοι ακολουθούν αυτή τη θεωρία στηρίζουν την άποψή τους και στο γεγονός ότι ο Λόρκα δεν είχε κομματικές συμπάθειες και διατηρούσε φιλίες με πρόσωπα και από τις δύο παρατάξεις, όπως με τον αρχηγό των φαλαγγιτών Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, με τον οποίο συνήθιζε να γευματίζει κάθε Παρασκευή.

Επιστροφή από περίπατο

Δολοφονημένος από τον ουρανό
ανάμεσα σε σχήματα που πάνε προς το φίδι
και σε σχήματα που ψάχνουνε το κρύσταλλο
θ’ αφήσω να πέσουν τα μαλλιά μου

Με το δέντρο των ακρωτηριασμών που δεν τραγουδά
και το παιδί με το λευκό πρόσωπο του αυγού

Με τα ζωάκια με το ανοιγμένο κεφάλι
και το κουρελιάρικο νερό με τα στεγνά πόδια

Με όλα όσα έχουν κωφάλαλη κόπωση
και πεταλούδα πνιγμένη στο μελανοδοχείο

Σκοντάφτοντας με το διαφορετικό πρόσωπό μου της κάθε ημέρας
Δολοφονημένος από τον ουρανό

Ψυχή απούσα

Δε σε γνωρίζει ο ταύρος, ούτε η συκιά,
ούτε τα άλογα, ούτε τα μυρμήγκια του σπιτιού σου.

Δε σε γνωρίζει το παιδί ούτε το σούρουπο
γιατί για πάντα έχεις πεθάνει.

Δε σε γνωρίζει η ράχη της πέτρας,
μήτε η μαύρη φορεσιά όπου μέσα της συντρίβεσαι.

Δε σε γνωρίζει η βουβή σου θύμηση
γιατί για πάντα έχεις πεθάνει.

Το Φθινόπωρο θα ‘ρθει με τους σαλίγκαρους,
με της ομίχλης τα σταφύλια και τα σφιχτοδεμένα όρη,
όμως κανείς δε θα θελήσει τα μάτια σου να δει
γιατί για πάντα έχεις πεθάνει.

Γιατί για πάντα έχεις πεθάνει,
όπως όλοι οι νεκροί της Γης,
όπως όλοι οι νεκροί, που λησμονιούνται
σαν τα ψόφια σκυλιά στοιβαγμένοι.

Κανείς δε σε γνωρίζει. Όχι. Κανείς. Όμως εγώ σε τραγουδάω.
Εγώ θα τραγουδώ παντοτινά το ωραίο προφίλ σου και τη χάρη σου.
Τη φημισμένη φρόνηση της γνώσης σου.

Τη δίψα σου για θάνατο, τη γεύση των χειλιών σου.
Τη θλίψη που είχε μέσα της η θαρραλέα χαρά σου.

Θα αργήσει πολύ να γεννηθεί, αν ποτέ γεννηθεί,
ένας τόσο λαμπερός, τόσο πλούσιος σε περιπέτειες, ανδαλουσιανός.

Εγώ θα τραγουδώ τη χάρη του με λέξεις που θρηνούν
και θα θυμάμαι μια θλιμμένη αύρα στα λιόδεντρα.