Η γέννηση της ποπ μουσικής: Όταν η νεολαία ήρθε στη μόδα

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το καταστροφικό του πέρασμα, ο κόσμος στη φάση αναγέννησής του χρειαζόταν και τη μουσική που θα τον συνόδευε, που θα εξέφραζε τις ανάγκες του, που θα γινόταν το soundtrack της ζωή του.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, εκεί που η άνθιση σε όλα τα επίπεδα λάμβανε χώρα, στα μέσα της δεκαετίας του ’50, αρχίζει να εμφανίζεται και να κυριαρχεί ένα νέο μουσικό ρεύμα. Για πρώτη φορά η μουσική ξεκινά από τους εφήβους και απευθύνεται στους εφήβους οι οποίοι διαφοροποιούνται εμφανώς από τη γενιά των γονιών τους και δεν διστάζουν πλέον να βιώσουν και να δείξουν τη σεξουαλικότητά τους τόσο με τα καινούρια τους τραγούδια όσο και με τις ευφάνταστες χορευτικές τους φιγούρες.

Οι μάζες των πολύ νέων ανθρώπων αρχίζουν να λατρεύουν τα είδωλά τους και ένα νέο star system είναι στα σκαριά. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά την παρουσία στη σκηνή του Elvis Prisley, καθώς και του Buddy Holly, ξεκινά μια φρενήρης κούρσα στις πωλήσεις -όχι απλώς δίσκων όπως φανταζόμαστε- αλλά στις πωλήσεις κιθάρας.

Οι νέοι παίζουν μόνοι τους τη μουσική τους, τη φτιάχνουν οι ίδιοι. Συγκροτήματα αρχίζουν να δημιουργούνται. Αισιοδοξία, ανάλαφρος στίχος, δεν χρειάζεται πλέον απαραίτητα δεξιοτεχνία είτε στην ερμηνεία τη φωνητική είτε στο παίξιμο των μουσικών οργάνων. Η πιο «δημοφιλής» (pop-popular) μουσική στον κόσμο είναι ήδη εδώ, ενώνει και και δονεί τους θαυμαστές της κάτω από τον δικό της ρυθμό και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού, αν και το ψυχροπολεμικό κλίμα χωρίζει σε δύο στρατόπεδα όλον τον πλανήτη.

Η ποπ μουσική καταργεί τα σύνορα και τις αποστάσεις, εξαπλώνεται ραγδαία με τη βοήθεια και της τεχνολογίας της εποχής: του ραδιοφώνου. Άλλωστε τόσο η Αμερική όσο και η Βρετανία θα γίνουν οι πιο σημαντικοί της πόλοι. Εάν δυσανασχετούμε τώρα με τις σύγχρονες τάσεις της μουσικής που ξεπηδούν από τον τρόπο που σχετίζονται και ζουν οι νέοι, να θυμηθούμε ότι η ποπ μουσική και κουλτούρα αντιπροσωπεύει ακριβώς αυτό: ότι η νεολαία ήταν στη μόδα.

Η Βρετανία

Στη Βρετανία, προσπαθώντας να συνέλθει κι αυτή από τις συνέπειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, θα αρχίσει να αναπτύσσεται ένα είδος μουσικής, η «skiffle», που είχε ως βάση της το R&B. Μια μουσική που υπαγορεύεται και από την οικονομική κατάσταση της εποχής, καθώς τα παιδιά δεν έχουν χρήματα να αποκτήσουν καλής ποιότητας μουσικά όργανα, αλλά αποκτούν βασικές γνώσεις, κάτι που στην πορεία του χρόνου θα έχει σημασία για τον ρου της παγκόσμια μουσικής.

Μια φτηνή ακουστική κιθάρα, ένα σκουπόξυλο και λίγος σπάγκος και ένα καφεκούτι αρκούσε, μαζί με ταλέντο, για να φτιαχτεί μουσική. Επιστρατεύονταν κουτάλια και άλλα αντικείμενα από το νοικοκυριό, μια φυσαρμόνικα, κάποιο κρουστό και γινόταν προσιτό σε όλους να συμμετέχουν. Όπως έλεγε ο Τζωρτζ Χάρισον, «Ο καθένας μπορούσε να γίνει μέλος σε ένα συγκρότημα skiffle».

Η ποπ κουλτούρα

Στο σινεμά, το αστέρι του Μάρλον Μπράντο αρχίζει να λάμπει και να λατρεύεται από τη νεολαία της εποχής με ταινίες όπως «Ο Ατίθασος» (1953), ενώ θα αφήσει επίσης ανεξίτηλο για πάντα το αποτύπωμά του ο Τζέιμς Ντιν με τον «Επαναστάτη χωρίς αιτία» (1955). Περιοδικά της εποχής καταγράφουν πλέον τα τραγούδια που παίζονται περισσότερο στα τζουκ μποξ.

Στα σινεμά συρρέουν πλέον νέοι για να ακούσουν τραγούδια που ντύνουν μουσικά τα φιλμ της εποχής. Και η ποπ κουλτούρα βρίσκεται στα σπάργανα, διαμορφώνεται σιγά σιγά κάτω από το μεγάλο ρεύμα της εποχής.

Ο Little Richard

Εκτός από την πληθωρική προσωπικότητα του Elvis Prisley που κατακτά τα πλήθη με τις rock n’ roll επιτυχίες του και «απειλεί» το μέχρι τότε κατεστημένο και τα γονεϊκά πρότυπα, αλλά αποθεώνεται από τους έφηβους και τους νέους, τα είδωλα που αναδύονται, ξεκινούσαν από τον Buddy Holy, Jerry Lee Lewis, Paul Anka, Everly Brothers κι εκτείνονταν μέχρι τους Platters, Frankie Lymon & Teenagers. Είναι και η δεκαετία που ο Frank Sinatra καθιερώνεται. Την ίδια στιγμή, η φιγούρα του Little Richard με τις διαχρονικές του επιτυχίες «Tutti Frutti», «Lucille», «Long Tall Sally» κάνει αίσθηση και ξεσηκώνει.

Ροκ ν’ ρολ

Και ακόμη δεν έχει αρχίσει η χρυσή εποχή της ποπ που περιλαμβάνει φυσικά πάντα και τη βρετανική σκηνή. Είμαστε ακόμη στη μεταβατική περίοδο από τη δεκαετία του 1950 σε αυτή του 1960, οι κοινωνικές συνθήκες συνέβαλλαν στην έλευση της «μουσική της ζούγκλας», όπως έλεγαν το ροκ ΄ν ρολ, που σημαδεύτηκε από της φυλάκιση του Chuck Berry για βιασμό, τον εξοστρακισμό του Jerry Lee Lewis γιατί παντρεύτηκε την 13χρονη ξαδέρφη του, την προσχώρηση του Little Richard στην εκκλησία και τον τραγικό χαμό του Buddy Holly και του Eddie Cochran σε δυστυχήματα. Όπως δήλωσε ο Φρανκ Σινάτρα τότε για το ροκ ‘ν ρολ, «μυρίζει προσποίηση και ψευτιά. Τα τραγούδια του γράφονται και παίζονται κυρίως από κρεττίνους».

Πολιτική και μουσική

Η δολοφονία του Κένεντι το 1963 θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο και για την πορεία της ποπ μουσικής που αφήνει στην άκρη τον εφηβικό ενθουσιασμό και υιοθετεί μια πιο κυνική διάθεση, πιο κοντινή με την πραγματικότητα.

Οι αθώοι στίχοι του παρελθόντος δίνουν τη θέση τους στην πολιτικοποίηση, ο πόλεμος στο Βιετνάμ επίσης επιδρά καθοριστικά, αλλάζει πια και ο ήχος για να βρεθούμε πια στην κεντρική σκηνή αυτού που όταν ακούμε τη λέξη ποπ και ποπ κουλτούρα, μας έρχεται στο μυαλό και ως εικόνα και φιλοσοφία. Είμαστε πια στους Rolling Stones, τους Beatles, τους Animals. Η ποπ μουσική πλέον αρχίζει να διαμορφώνει την κοινή γνώμη και να παίρνει μέρος στην κοινωνική αλλαγή, δεν την αντανακλά απλώς.

(Πληροφορίες έχουν αντληθεί από το βιβλίο: «Rock & Pop – Όλη η ιστορία», 2007, επιμέλεια έκδοσης Michael Heatley, εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Αντρέας Σοκοδήμος)