Στιβ Τζομπς: Η δαιμόνια ηγετική προσωπικότητα πίσω από την καινοτομία

Αναμφίβολα άλλαξε τον κόσμο της τεχνολογίας για πάντα. Υπήρξε από τους πρωτοπόρους που χάραξαν τη δική τους πορεία, μα, κυρίως, διαμόρφωσε την αισθητική του μέλλοντος που κυριαρχεί ήδη στη ζωή μας. Ο Στιβ Τζομπς.

Μπορεί να θεωρούμε δεδομένο το πώς είναι σήμερα στα χέρια μας το iPhone, ωστόσο για να φτάσουμε μέχρι εδώ, έχει διανυθεί μεγάλη απόσταση κι έχει ενδιαφέρον να δούμε τι συνέβαινε πίσω από τις οθόνες σε όλο αυτό το ταξίδι προς την καινοτομία.

Οραματιστής και «γητευτής»

Ευθύνεται βεβαίως ο ίδιος για τον διαχωρισμό –έστω για ένα μεγάλο διάστημα- του κόσμου σε φανατικούς των Mac, κυρίως άνθρωποι του design και της γραφιστικής κατατάσσονταν στους θαυμαστές του, και λάτρεις των Windows από την άλλη πλευρά, για να μην ξεχνιόμαστε.

Ο δυαδικός τρόπος που λειτουργούσε το μυαλό του Τζομπς (1955-2011) –δηλαδή άσπρο-μαύρο, «φωτισμένος» ή «ο χειρότερος» όπως συνήθιζε να χαρακτηρίζει τους συνεργάτες του- αναλύει διεξοδικά στην επίσημη βιογραφία και εγκεκριμένη από τον ίδιο, ο κορυφαίος δημοσιογράφος Walter Isaacson, ήταν ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του.

Εκείνο όμως που κυριαρχούσε στον μοναδικό τρόπο σκέψης του, ήταν η ακλόνητη πεποίθησή του ότι οι κανόνες δεν ίσχυαν για τον ίδιο.

Κάτι που κατόρθωνε να περνάει και στους συνεργάτες του, εμπνέοντάς τους και ωθώντας τους εντέλει να πετυχαίνουν το φαινομενικά αδύνατο. Πόσο εύκολο, όμως, ήταν να συναναστρέφεσαι έναν άνθρωπο που τοποθετούσε τον εαυτόν του κάπου δίπλα στον Αϊνστάιν, τον Γκάντι και τους γκουρού που είχε γνωρίσει ο νεαρός τότε Τζομπς στο ταξίδι του στην Ινδία;

Έσπαγε τους κανόνες

Επαναστάτης, ισχυρογνώμων, μόνιμα μέσα σε μια «αυτοεκπληρούμενη διαστρέβλωση της πραγματικότητας», όπως την αποκαλούσαν οι άνθρωποι που τον συναναστράφηκαν πολύ και δούλεψαν μαζί του, ήταν λες και υπνώτιζε το εκάστοτε ακροατήριό του. Στην επίσημη βιογραφία του (εκδόσεις Ψυχογιός, 2011), αποκαλύπτει η οικονομική διευθύντρια της Apple από το 1986 μέχρι το 1988, Debi Coleman, «Μου θύμιζε τον Ρασπούτιν… Σε κοίταζε με ένα βλέμμα σαν λέιζερ, χωρίς να ανοιγοκλείνει τα μάτια. Δεν είχε σημασία αν σου έδινε μοβ αναψυκτικό. Θα το έπινες».

Δεινός «χειριστής» της ψυχολογίας

Κι όμως όσοι τον γνώρισαν δεν αποδίδουν την τάση του αυτή σε έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης, ίσα-ίσα το αντίθετο. Όπως επισημαίνει ο Isaacson, ο Στιβ Τζομπς ήταν απόλυτα συντονισμένος στο συναισθηματικό πεδίο με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

Διέθετε μια, πέρα από τα συνηθισμένα, ικανότητα να διαβάζει τη σκέψη των άλλων, να αποκωδικοποιεί την ψυχολογία τους και να εντοπίζει τόσο τα ισχυρά τους προσωπικά πλεονεκτήματα όσο και τις βαθύτερες αδυναμίες τους.

Όπως έλεγε η Joanna Hoffman, υπεύθυνη Μάρκετινγκ όταν ακόμη η Apple ήταν ένα υπό διερεύνηση project, «Είχε την εκπληκτική ικανότητα να ξέρει ποιο ακριβώς ήταν το αδύνατο σημείο σου, να ξέρει τι θα σε κάνει να νιώσεις μικρός, να σε κάνει να ζαρώσεις… Αυτό είναι κοινό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που είναι χαρισματικοί και ξέρουν πώς να χειρίζονται τους άλλους. Όταν ξέρεις ότι μπορεί να σε συντρίψει, νιώθεις αδύναμος και θέλεις την επιδοκιμασία του, ώστε να σε εξυψώσει και να σε βάλει στο βάθρο και να σε κάνει ιδιοκτησία του».

Ιδιαίτερα θυελλώδης η συμπεριφορά του, συχνά κακότροπη, αλλά και εξαιρετικά εμπνευστική. Προκαλούσε συνεχώς τους συνεργάτες του να υπερβούν τα όριά τους, και έφτανε σε ιδιαίτερα απρόβλεπτες κινήσεις, προκειμένου να ταράξει τα νερά, να τους δείξει το ωραιότερο και καλύτερο που ήθελε να πετύχουν.

Προσήλωση στην αισθητική και την ποιότητα

Είναι χαρακτηριστικά τα όσα αφηγούνται οι συνεργάτες του Τζομπς για τον τρόπο που τους ωθούσε να γίνουν καλύτεροι, όχι με κίνητρο τον ανταγωνισμό ή το να βγάλουν πολλά χρήματα, αλλά μόνο για να γίνονταν καλύτεροι κι ακόμα καλύτεροι και λίγο ακόμα καλύτεροι…

Έφτασε στο σημείο κάποια στιγμή να τους πάει στο Μητροπολιτικό Μουσείο στο Μανχάταν για να δουν μια έκθεση με γυαλικά Tiffany. Φεύγοντας από κει, όλοι ένιωσαν μέσα τους ότι εάν επρόκειτο να φτιάξουν κάποια πράγματα στη ζωή τους, θα ήθελαν να είναι πολύ όμορφα.

Η άλλη όψη του νομίσματος βεβαίως ήταν ότι πολλοί άνθρωποι που δούλευαν μαζί του, εξουθενώνονταν επαγγελματικά, τρομοκρατούνταν από επεισόδια του εκρηκτικού χαρακτήρα του. Ο ίδιος είχε παραδεχτεί ότι ήθελε πολύ ικανούς ανθρώπους γύρω του από τους οποίους είχε απαιτήσεις κι αυτές απέδιδαν πραγματικά, γιατί προσπαθούσαν συνεχώς να ξεπεράσουν τις προσδοκίες του και να τον ικανοποιήσουν.

Ο Τζομπς δεν άφησε επίσης ποτέ την ομάδα του να κάνει συμβιβασμούς ή εκπτώσεις με σκοπό τον περιορισμό του κόστους των Mac. Ωστόσο, εκ των υστέρων η Debi Coleman θα πει παρόλο που έζησε πολλά επεισόδια -στις συσκέψεις- αγενούς συμπεριφοράς, ότι θεωρεί τον εαυτόν της τον πιο τυχερό άνθρωπο στον κόσμο που δούλεψε μαζί του.

Μάθημα ηγεσίας

Τα μότο του προς την ομάδα του, οι παροτρύνσεις του είναι πια διαχρονικά και μάλλον αποτελούν μάθημα πλέον για τους ανθρώπους που ηγούνται είτε στον επιχειρηματικό κλάδο είτε σε οποιοδήποτε άλλο δημιουργικό κομμάτι: «Το ταξίδι είναι η ανταμοιβή», «Είναι καλύτερο να είσαι πειρατής παρά να καταταγείς στο Ναυτικό».

Ο Στιβ Τζομπς, γνωρίζοντας ότι το τέλος του πλησίαζε, κατέθεσε το «καταπίστευμά» του για την ανθρωπότητα, έχοντας επίγνωση της επιδραστικότητάς του: «Οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι είναι αυτό που θέλουν, ώσπου να τους το δείξεις. Αυτός είναι ο λόγος που ποτέ δεν στηρίζομαι στην έρευνα αγοράς. Αποστολή μας είναι να διαβάζουμε τις λέξεις που δεν έχουν γραφτεί ακόμα».

Ο ίδιος, αναφερόμενος στον Edwin Land της Polaroid και στη σύγκλιση της επιστήμης με τον ανθρωπισμό, απεφάνθη ότι ο λόγος που η Apple αγγίζει τους ανθρώπους, είναι επειδή υπάρχει πνοή ανθρωπισμού στις εφευρέσεις της, ενώ επέμεινε ότι για να καινοτομείς, πρέπει διαρκώς να ασκείς πίεση.

Κι εδώ ακολουθεί η θρυλική ομιλία του στο Στάνφορντ, πηγή έμπνευσης και παρακαταθήκη για τους επερχόμενους: