Ρύζι: Ελλείψεις και ανατιμήσεις απειλούν την επισιτιστική ασφάλεια στις φτωχότερες χώρες

Υπό νέα απειλή βρίσκεται η παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια κυρίως όσον αφορά τους πιο φτωχούς πληθυσμούς του πλανήτη, αυτήν την φορά εξαιτίας προβλημάτων στην παγκόσμια παραγωγή ρυζιού που εκτινάσσουν τις τιμές του βασικού τροφίμου για εκατομμύρια ανθρώπων οι οποίοι επιβιώνουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.

Χαρακτηριστικός είναι ο προβληματισμός εμπόρου στη μεγαλύτερη παραγκούπολη της Αφρικής, την Kibera του Ναϊρόμπι, ο οποίος έχει αμφιβολίες κατά πόσον οι κάτοικοι, οι οποίοι καλούνται να ζήσουν με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα, θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να αγοράζουν ρύζι. Και αυτό γιατί οι τιμές για το ρύζι που καλλιεργείται στην Κένυα εκτινάχθηκαν στα ύψη πρόσφατα, λόγω των ανατιμήσεων στα λιπάσματα και της μακροχρόνιας ξηρασίας στο Κέρας της Αφρικής που μείωσε την παραγωγή. Από την άλλη, το φθηνό ρύζι που εισάγεται από την Ινδία καλύπτοντας το κενό που άφηνε η εγχώρια παραγωγή δεν αποτελεί πια λύση, γιατί και αυτό ακρίβυνε σημαντικά.

Η τιμή μιας σακούλας των 25 κιλών έχει αυξηθεί κατά 20% μέσα στους τελευταίους δύο μήνες. Οι χονδρέμποροι δεν έχουν παραλάβει ακόμη νέες ποσότητες, καθώς η Ινδία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ρυζιού στον κόσμο, ανακοίνωσε τον προηγούμενο μήνα ότι θα απαγορεύσει τις εξαγωγές συγκεκριμένων ποικιλιών ρυζιού, σε μια προεκλογική κυβερνητική προσπάθεια να βάλει φρένο στις ανατιμήσεις της πολυπληθέστερης χώρας στον κόσμο. Η απόφαση αυτή δημιούργησε ένα κενό 10,4 εκατ. τόνων στην παγκόσμια αγορά, που αντιστοιχεί στο 1/5 της εμπορίας ρυζιού.

Ελ Νίνιο και κλιματική αλλαγή

Οι ειδικοί εκφράζουν φόβους ότι τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν ακόμη χειρότερα εάν το παράδειγμα της Ινδίας ακολουθήσουν και άλλες χώρες. Ήδη, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν αναστείλει τις εξαγωγές ρυζιού για να διασφαλίσουν τα εγχώρια αποθέματά τους.

Ταυτόχρονα, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος οι ακραίες καιρικές συνθήκες που δημιουργεί το Ελ Νίνιο σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή να βλάψουν τις καλλιέργειες ρυζιού σε άλλες χώρες.

Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε δραματικές συνέπειες για τους φτωχούς του πλανήτη, την ώρα που η κατανάλωση ρυζιού στην Αφρική αυξάνεται σταθερά και οι περισσότερες χώρες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές. Και, ενώ κάποιες χώρες με αυξανόμενο πληθυσμό, όπως η Σενεγάλη – όπου το εισαγόμενο ρύζι από Ινδία έχει γίνει απαγορευτικά ακριβό για τα νοικοκυριά- προσπαθούν να καλλιεργήσουν περισσότερο δικό τους ρύζι αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Το εισαγόμενο ρύζι στη Σενεγάλη -το 70% του οποίου προέρχεται από την Ινδία- έχει γίνει απαγορευτικά ακριβό για τα εισοδήματα των νοικοκυριών.

Οι ασιατικές χώρες, στις οποίες καλλιεργείται και καταναλώνεται το 90% του παγκόσμιου ρυζιού, δίνουν μάχη να διασώσουν την καλλιέργεια. Χαρακτηριστικά,ο ι Φιλιππίνες διαχειρίζονταν με φειδώ το νερό εν αναμονή λιγότερων βροχών εν μέσω του Ελ Νίνιο, όταν ο τυφώνας Doksuri έπληξε τη βόρεια περιοχή παραγωγής ρυζιού, καταστρέφοντας το 22% της ετήσιας παραγωγής.

Αλλά, και στην Ινδία, η επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές είναι αποτέλεσμα της μικρότερης παραγωγής εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων.

Οι παγκόσμιες ελλείψεις επιδεινώνονται και από την εκτόξευση των τιμών εξαγωγής ρυζιού από το Βιετνάμ σε υψηλό 15 ετών, εξαιτίας της μειωμένης παραγωγής που προκαλεί το Ελ Νίνιο.

Στη γεινοτική Ταϊλάνδη, οι εξαγωγείς είναι επιφυλακτικοί. Η κυβέρνηση της Ταϊλάνδης αναμένει να εξάγει περισσότερο ρύζι από ό,τι πέρυσι. Ωστόσο, το ασαφές τοπίο σε σχέση με τις εξαγωγές της Ινδίας στην πορεία και οι ανησυχίες για το Ελ Νίνιο σημαίνει ότι οι εξαγωγείς της Ταϊλάνδης είναι απρόθυμοι να κλείσουν παραγγελίες, οι ορυζόμυλοι δεν είναι πρόθυμοι να πουλήσουν και οι αγρότες αύξησαν τις τιμές του μη αλεσμένου ρυζιού, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ένωσης Εξαγωγέων Thai Rice. Με τις τιμές να κυμαίνονται, οι εξαγωγείς δεν ξέρουν σε τι τιμές να κλείσουν, περιμένοντας ότι την επόμενη μπορεί να σημειώσουν νέο άλμα.