Ένας κόσμος à la carte: Τη νέα γεωπολιτική τάξη ορίζει η ανάδυση των μεσαίων δυνάμεων

Αν κάτι αποδεικνύει τις σεισμικές αλλαγές, που αλλάζουν την παγκόσμια τάξη, όπως την ξέραμε μέχρι χθες, είναι το πρόγραμμα των διπλωματών της Κένυας.

Μέχρι πρότινος,οι προσκλήσεις που λάμβαναν για να φιλοξενήσουν αντιπροσωπείες από τις μεγάλες δυνάμεις μετριούνταν στα δάχτυλα του ενός χεριού, ενώ σήμερα δεν έχουν ούτε μια ώρα ελεύθερη στο ημερολόγιο τους.

Απόδειξη αυτού είναι ότι από τις αρχές του καλοκαιριού μέχρι σήμερα το Ναϊρόμπι  έχει δεχτεί αξιωματούχους από τις ΗΠΑ για να συζητήσουν για το ελεύθερο εμπόριο, έχει χειροκροτήσει τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, σε ομιλία του προς το κενυάτικο κοινοβούλιο και έχει υπογράψει με τους απεσταλμένους της ΕΕ σημαντική εμπορική συμφωνία.

Όπως επισημαίνει σχετικό άρθρο των Financial Times, αν το γεγονός ότι τον Μάιο μια ινδική φρεγάτα αγκυροβόλησε στα ανοιχτά της Μομπάσα για μια κοινή ναυτική άσκηση, τη ώρα που οι Βρετανοί Βασιλικοί Πεζοναύτες εκπαίδευαν την πρώτη μονάδα καταδρομέων της Κένυας, πέρασε στα ψιλά γράμματα, όλοι διάβασαν για τις επενδύσεις της Κίνας χωρίς τέλος στις υποδομές που οδηγούν από τον Ινδικό ωκεανό στο εσωτερικό της.

Ένας à la carte κόσμος

«Καλώς ήρθατε στον à la carte κόσμο», συνεχίζει το ίδιο άρθρο της βρετανικής εφημερίδας, εξηγώντας ότι καθώς η μεταψυχροπολεμική περίοδος της Αμερικής ως η μοναδική υπερδύναμη ξεθωριάζει, η παλιά εποχή στην οποία οι χώρες έπρεπε να επιλέξουν από ένα προκαθορισμένο μενού συμμαχιών μετατοπίζεται σε μια πιο ρευστή τάξη.

Η αντιπαράθεση ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο και η εγκατάλειψη του 30ετούς ονείρου ότι το «ευαγγέλιο» των ελεύθερων αγορών θα οδηγήσει σε μια πιο φιλελεύθερη εκδοχή του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για μεγάλο μέρος του κόσμου: όχι απλά για να διακριθούν τα μέλη του, αλλά και για να παίξουν ο ένας απέναντι στον άλλο και οι περισσότεροι εξ αυτών το κάνουν με αξιοσημείωτη οξυδέρκεια και αυξανόμενη δεξιοτεχνία.

«Για την Κένυα και τους υπολοίπους δεν είναι θέμα επιλογής μιας πλευράς. Είναι θέμα επιλογής όλων τους», λέει ο Μάικλ Πάουερ, αναλυτής επενδύσεων με έδρα το Κέιπ Τάουν, που έχει εστιάσει στην παρακολούθηση των αναδυόμενων αγορών.

«Δεν πρέπει πλέον να μιλάμε για το αδέσμευτο κίνημα (non-aligned movement)», προσθέτει ο ίδιος, αναφερόμενος στην ομάδα των χωρών της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, που σχηματίστηκε στον Ψυχρό Πόλεμο και κράτησε ουδέτερη στάση στη διαμάχη μεταξύ της Δύσης και της Σοβιετικής Ένωσης. «Αλλά για ένα κίνημα πολλαπλών και ταυτόχρονων σχέσεων (multi-aligned movement) με κοινή προσέγγιση στο διεθνές γίγνεσθαι».

The à la carte world: our new geopolitical order – this is a fascinating piece by @AlecuRussell on the rise of the «middle powers» that are increasingly flexing their muscles as the US-China rivalry deepens https://t.co/0i0eXQ7Z39 (featuring fab graphics from @theboysmithy)

— Henry Foy (@HenryJFoy) August 21, 2023

«The Rise of The Rest»

Έχουν περάσει 15 ολόκληρα χρόνια από τον πρώτο γύρο αυτού του φαινομένου, τότε που η G20 βρήκε τη φωνή της και τον ρόλο της, στηρίζοντας τη παγκόσμια οικονομία κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, όπως αποτυπώθηκε στο χαρτί από τον βετεράνο Αμερικανό δημοσιογράφο και αναλυτή Φαρίντ Ζακάρια στο δοκίμιό του το 2008 με τίτλο «The Rise of The Rest».

Η μετωπική, όπως διαμορφώνεται, σύγκρουση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα έχει καταστήσει την G20 περισσότερο διχασμένη και λιγότερο αποτελεσματική, έχει ανοίξει όμως το δρόμο σε μια περισσότερο οπορτουνιστική εποχή.

Σύμφωνα με τον Ιβάν Κράστεβ, πρόεδρο του Κέντρου Φιλελευθέρων Στρατηγικών στη Σόφια και μόνιμο εταίρο του Ινστιτούτου Επιστημών του Ανθρώπου στη Βιέννη, είναι η εποχή των μεσαίων δυνάμεων. Η λέξη «μεσαίων», υπογραμμίζει, αναφέρεται στη θέση τους – μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας –  και όχι στη δύναμη τους.

Το όραμα του περιλαμβάνει μια σειρά από χώρες, συμπεριλαμβανομένων των παραδοσιακών συμμάχων των ΗΠΑ όπως είναι η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Γερμανία, καθώς επίσης και τιτάνες του παγκόσμιου νότου, σαν την Ινδονησία και την Ινδία, που αποτελεί μια ανερχόμενη πραγματικά μεγάλη δύναμη.

«Αυτή η γεωστρατηγική τρόπο τινά επιχειρηματικότητα αντανακλά την εξέλιξη της παγκόσμιας τάξης σε ένα αρχιπέλαγος την τελευταία δεκαετία», λέει ο Νταντέρ Μουσαβιζάντε, σύμβουλος του Κόφι Ανάν, όταν ήταν ΓΓ του ΟΗΕ και διευθύνων σύμβουλος της Macro Advisory Partners. «Η αλλαγή πρέπει να εκλαμβάνεται ως δομική, κοσμική και όχι κυκλική».

Οι μεσαίες δυνάμεις

«Το γεγονός ότι η σχέση μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου έχει γίνει πλέον αντίπαλη, και όχι μόνο ανταγωνιστική, δημιούργησε το περιθώριο σε άλλους παράγοντες να αναπτύξουν πιο αποτελεσματικές διμερείς σχέσεις με κάθε μία από τις μεγάλες δυνάμεις, αλλά και να αναπτύξουν βαθύτερες στρατηγικές σχέσεις μεταξύ τους», συμπληρώνει ο ίδιος.

Στο πλαίσιο αυτό η ομάδα των Brics αποκτά momentum, όπως αποδεικνύει και η 15η Σύνοδος Κορυφής της που ξεκίνησε σήμερα στο Γιοχάνεσμπουργκ, αλλά το φαινόμενο είναι μεγαλύτερο από την ομάδα, που αποτελούν η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και η Νότια Αφρική, η οποία θέλει να παρουσιάζεται ως η αντι-Δύση.

Σύμφωνα με τον Κράστεβ «δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε στον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας, καθώς δεν θα είναι σε θέση να πειθαρχήσουν τον εν εξελίξει κατακερματισμό, όπως έκαναν η Ρωσία και η Αμερική στον Ψυχρό Πόλεμο. Οι μεσαίες δυνάμεις μπορεί να μην είναι αρκετά μεγάλες ή αρκούντως δυνατές για να διαμορφώσουν τη διεθνή τάξη, έχουν όμως τη φιλοδοξία να αυξήσουν τη συνεισφορά τους σε αυτή».

«Η υπερδραστηριότητα τους αυτή πρόκειται να τις κάνει απρόβλεπτες», προειδοποιεί ο προαναφερόμενος, όπως έχει αποδείξει πλειστάκις φορές στο πρόσφατο παρελθόν η Τουρκία, συνοψίζοντας ότι από τούδε και στο εξής το δυτικό μενού έλαβε τέλος. Και παρότι στο νέο μενού, σημαντικό λόγο έχουν.. δύο σεφ, οι επιλογές του ακόμα γράφονται…