Με το βλέμμα στη μετα-Αμπάς εποχή – Μετά τον ισραηλινό «εμφύλιο» έπεται και παλαιστινιακός;

Ενώ στο Ισραήλ δεν έχουν καταλαγιάσει τα πνεύματα, μετά τη δικαστική μεταρρύθμιση του Βενιαμίν Νετανιάχου -προκαλώντας ακόμα και ισχυρές αντιδράσεις στρατιωτικών- οι «λατρεμένοι» γείτονες Παλαιστίνιοι φαίνεται να εισέρχονται σε μια εξίσου εμφυλιοπολεμική περίοδο.

Δύο είναι οι λόγοι γι΄ αυτό: Το γεγονός ότι ο Αμπάς βρίσκεται σε εξαιρετικά προχωρημένη ηλικία, δίχως να έχει ορίσει διάδοχο, καθώς και η πτώση της δημοφιλίας, τόσο του Αμπάς όσο και της Εθνικής Παλαιστινιακής Αρχής -που ελέγχεται από τη Φατάχ-, δίνοντας έδαφος σε άλλες πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις στη Παλαιστίνη.

Οι μνηστήρες της παλαιστινιακής εξουσίας

Όσον αφορά τους επίδοξους διαδόχους του Αμπάς, οι προέρχονται από την παράταξή του είναι:

• Χουσεΐν Αλ-Σέιχ: Ο δεύτερος τη τάξει άνθρωπος στη Παλαιστινιακή Αρχή είναι ο 62χρονος Χουσεΐν Αλ-Σέιχ, ο οποίος έχει φυλακιστεί στα νιάτα του από τους Ισραηλινούς όταν έκανε ακτιβισμό. Ανελίχθηκε στις τάξεις εντός της Φατάχ και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO). Το γεγονός ότι μιλούσε άπταιστα τα εβραϊκά του επέτρεψε να παίξει καθοριστικό ρόλο στο συντονισμό μεταξύ της Παλαιστινιακής Αρχής και των ισραηλινών αρχών σε θέματα ασφάλειας.

Την άνοιξη του 2022, ο Αμπάς διόρισε τον Χουσεΐν Αλ-Σέιχ  ως γενικό γραμματέα της PLO, κάτι το οποίο για μερικούς θεωρείται σαν χρίσμα διαδοχής.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον ερευνητή του Ιδρύματος για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών (FDD) Χουσέν Αμπντούλ-Χουσέν, μπορεί ο Αλ-Σέιχ να είναι το νούμερο δύο, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να αντέξει τις αναπόφευκτες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η διαδοχή του.

Η μετεωρική άνοδός του δεν σήμαινε ότι ήταν δημοφιλής στο κοινό. Πίσω από τη δολοφονία του αδελφού του, το 2020 στη Ραμάλα, εικάζεται ότι κρύβονται πολιτικοί αντίπαλοι. «Εάν ο Χουσεΐν Αλ-Σέιχ  θέλει να γίνει πρόεδρος της Εθνικής Παλαιστινιακής Αρχής, πιθανότατα θα πρέπει να αποκρούσει τις προκλήσεις από ισχυρότερους και πιο δημοφιλείς διεκδικητές. Οι ανταγωνιστές του, όπως και ο ίδιος ο Αλ Σεΐχ, είναι μη ισλαμιστές που έχουν συνεργαστεί καλά με τις δυτικές και ισραηλινές αρχές» λέει ο ερευνητής του FDD.

• Μοχάμεντ Ντάλαν: Μεταξύ των διεκδικητών για τη θέση είναι ο 61χρονος Μοχάμεντ Ντάλαν, πρώην ανώτερο στέλεχος της Φατάχ και αρχηγός ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής, τον οποίο ο Αμπάς απέλυσε από τη Φατάχ το 2011.

Αν και πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο Ντάλαν είναι δύο φορές πιο δημοφιλής από τον Χουσεΐν Αλ-Σέιχ, έχει σταθερά την τρίτη θέση μεταξύ των κορυφαίων υποψηφίων. Αν και στις εκλογές του 2021 προβλεπόταν να αποσπάσει ένα 7%, ωστόσο ο Αμπάς τις ακύρωσε.

• Ταουφίκ Αλ-Τιράουι:Ένας άλλος αντίπαλος είναι ο 74χρονος Ταουφίκ Αλ-Τιράουι, πρώην αρχηγός επίσης των μυστικών υπηρεσιών της Παλαιστινιακής Αρχής. Όντας μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της Φατάχ, έπεσε επίσης στη δυσμένεια του Αμπάς, αποκλίνοντας σοβαρά από τις επίσημες θέσεις του. Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται στο περιθώριο, ο Αλ Τιράουι εξακολουθεί να έχει ισχυρούς οπαδούς μεταξύ του προσωπικού ασφαλείας καθώς και στις ένοπλες φυλές της Δυτικής Όχθης.

Οι Ντάλαν και Αλ-Τιράουι πιστεύεται ότι είναι σύμμαχοι, συνεπώς, εάν σχηματίσουν ένα ενιαίο μέτωπο κατά του Αλ Σεΐχ, θα μπορούσαν να τον εμποδίσουν να αναλάβει, ακόμα και με τη βία.

• Τζιμπρίλ Ραγιούμπ: Ένας τρίτος υποψήφιος είναι ο 70χρονος Τζιμπρίλ Ραγιούμπ, πρώην αρχηγός ασφαλείας και, όπως ο Αλ Τιράουι, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της Φατάχ. Ο Ραγιούμπ εξακολουθεί να έχει εύνοια του Αμπάς και ως εκ τούτου έχει καλύτερες σχέσεις με τον Αλ-Σέιχ, συγκριτικά με τους προηγούμενους δύο.

Όπως ο Χουσεΐν Αλ-Σέιχ, ο Ραγιούμπ δεν είναι δημοφιλής στους Παλαιστινίους. Ήταν επικεφαλής της οργάνωσης Παλαιστινιακής Προληπτικής Ασφάλειας της Παλαιστινιακής Αρχής μέχρι το 2002, όταν εκδιώχθηκε επειδή χρησιμοποίησε βία για να συντρίψει τους αντιπάλους. Σε αντίθεση όμως με τον Αλ Σέιχ, ο Ραγιούμπ έχει στο πλευρό του αρκετούς ένοπλους χιλιάδες που θα δυσκολέψουν τον Αλ Σέιχ να αναλάβει την κορυφαία θέση της Παλαιστινιακής Αρχής.

Ένα αντιδημοφιλής αρχηγός, αρχή δεινών

«Ενώ αυτοί οι άνδρες θα πρέπει να συνεργαστούν για να μεταρρυθμίσουν την Παλαιστινιακή Αρχή και να καταπολεμήσουν τους βίαιους αγωνιστές και τους ισλαμιστές, είναι αμφίβολο ότι κάποιος από αυτούς θα συμβιβαζόταν με κάτι λιγότερο από το να γίνει ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός της ΠΑ» ανησυχεί ο Χουσέν Αμπντούλ-Χουσέν.

Οι εσωτερικές έριδες στην Παλαιστινιακή Αρχή την βρίσκουν σε μια περίοδο που περνάει ίσως τη χειρότερη φάση της, όσον αφορά την αποδοχή της από τον κόσμο. Όπως ο Νετανιάχου δέχεται σφοδρή κριτική από την πλειονότητα των Ισραηλινών, έτσι και ο Μαχμούντ Αμπάς, δεν τα πάει καλύτερα.

Τη τελευταία δεκαετία, ο Αμπάς έγινε όλο και πιο αντιδημοφιλής μεταξύ των Παλαιστινίων, με πολλούς να τον βλέπουν ως έναν αυταρχικό ηγέτη. Οι τελευταίες παλαιστινιακές εκλογές διεξήχθησαν το 2006 και ο Αμπάς ακύρωσε αρκετές εκλογές έκτοτε, φοβούμενος πιθανότατα ότι το ισλαμιστικό κίνημα της Χαμάς, που κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας το 2007, θα κέρδιζε και στη Δυτική Όχθη.

Σύμφωνα με ειδικούς, η πρόσφατη αποπομπή κυβερνητών οκτώ παλαιστινιακών επαρχιών από τον Αμπάς, σηματοδοτεί την αναγνώριση από τον Αμπάς της βαθύτερης αντιδημοφιλίας της Αρχής και την επιθυμία του να δείξει ότι εισακούει τις εκκλήσεις για αλλαγή ενόψει των νέων δυσκολιών.

Το σημαντικότερό όμως ίσως είναι ότι για τους περισσότερους Παλαιστινίους, η Παλαιστινιακή Αρχή θεωρείται εμπόδιο στην επίτευξη ενότητας. «Αυτή η θέση είναι απολύτως κατανοητή. Ενώ το Ισραήλ ενίσχυε τις θανατηφόρες επιχειρήσεις του στη Τζενίν και τη Ναμπλούς, η αστυνομία της Παλαιστινιακής Αρχής συνέλαβε Παλαιστίνιους ακτιβιστές, εξοργίζοντας τις αντιστασιακές ομάδες στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα» εξηγεί ο Αμερικανο-παλαιστίνιος εμπειρογνώμονας Ραμζί Μπαρούντ.

«Ένας εμφύλιος πόλεμος στη Δυτική Όχθη είναι μια πραγματική πιθανότητα, ειδικά καθώς οι πιθανοί διάδοχοι του Αμπάς είναι εξίσου δύσπιστοι, ακόμη και από την ίδια τη Φατάχ. Αυτοί οι άντρες βρίσκονταν επίσης στη Τζενίν, στέκονταν πλάι πίσω από τον Αμπάς, καθώς προσπαθούσε μανιωδώς να καθορίσει τους νέους κανόνες.», αναφέρει.

Διακυβεύονται πάρα πολλά, πλέον καθώς για την Παλαιστινιακή Αρχή, η απώλεια της Δυτικής Όχθης θα σήμαινε απώλεια δισεκατομμυρίων δολαρίων από οικονομικές δωρεές από τη Δύση. Όταν ο Αμπάς πεθαίνει, άλλες ένοπλες παλαιστινιακές φατρίες -όπως η Χαμάς, η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ (PIJ) και το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP)- θα μπορούσαν να μυρίσουν αίμα και να προσπαθήσουν να κερδίσουν έδαφος από τα χέρια των αντιμαχόμενων ισχυρών της Παλαιστινιακής Αρχής.

«Εάν η Χαμάς, η PIJ ή και οι δύο καταφέρουν να εκτοπίσουν την Παλαιστινιακή Αρχή, η Δυτική Όχθη θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια άλλη Λωρίδα της Γάζας.  Αλλά η Δυτική Όχθη έχει υψηλότερο υψόμετρο από τη Γάζα, δίνοντας στη Χαμάς, στο PIJ, και τελικά στον χορηγό τους, τη Τεχεράνη, καλύτερη άποψη για το Ισραήλ και τα στρατηγικά και ευαίσθητα σημεία του» εκτιμά ο Χουσέν Αμπντούλ-Χουσέν.

Τι συμφέρει το Ισραήλ

Μια σύγκρουση μεταξύ της αντίστασης και της λαϊκής υποστήριξής της από τη μια πλευρά και της Δύσης και των δυνάμεων της Παλαιστινιακής Αρχής που υποστηρίζονται από το Ισραήλ από την άλλη θα αποδεικνυόταν πολύ δαπανηρή για τους Παλαιστίνιους.

«Ωστόσο, για το Τελ Αβίβ, θα ήταν win-win. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Νετανιάχου θέλει να βοηθήσει τον Αμπάς να διατηρήσει τη θέση τους, τουλάχιστον για αρκετό καιρό ώστε να διασφαλίσει ότι η μετάβαση μετά τον Αμπάς θα πραγματοποιηθεί αποτελεσματικά» υποστηρίζει ο Μπαρούντ.

Άρα μια τέτοια εξέλιξη είναι πράγματι μια θετική εξέλιξη για το Ισραήλ, βλέποντας τους διαδόχους του Αμπάς να τρώγονται μεταξύ τους; Σύμφωνα με τον ερευνητή του FDD, ένας εμφύλιος πόλεμος εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για το Ισραήλ και την περιοχή και αυξάνει τις πιθανότητες κατάληψης της Δυτικής Όχθης από τους ισλαμιστές.

«Αν συνέβαινε αυτό, το Ισραήλ θα μπορούσε να ξαναβρεί τον εαυτό του στις προ του Όσλο μέρες, [συμφωνίες του Όσλο του 1993 είναι ένα σύνολο συνθηκών ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστινίους] αναστέλλοντας την παλαιστινιακή αυτοδιοίκηση έως ότου οι Παλαιστίνιοι καταλάβουν πώς να δημιουργήσουν μια αρχή που θα μπορεί να διευθύνει τις υποθέσεις τους χωρίς να απειλεί την ασφάλεια του Ισραήλ».

Όπως σημείωσε ο Αλ Τιράουι το 2022, οι εσωτερικές διαμάχες μεταξύ των Παλαιστινίων θα περιπλέξουν τη μετάβαση στην εξουσία μετά την αποχώρηση του σημερινού προέδρου. «Ο Αμπάς θα είναι ο τελευταίος πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής», είχε πει.

«Οι Παλαιστίνιοι πρέπει να βρουν έναν τρόπο να μπλοκάρουν τα σχέδια» που υπηρετεί ο Αμπάς για λογαριασμό των Ισραηλινών «να διαφυλάξουν το παλαιστινιακό αίμα και να αναδιαρθρώσουν την ηγεσία τους έτσι ώστε να εκπροσωπεί τους ίδιους, όχι τα συμφέροντα της ισραηλινής κατοχής», προειδοποεί ο Μπαρούντ.

Πηγές: Jerusalem Post, The Arab Weekly, Arab News , Associated Press