Άργος: Δύο «αφανείς» μυστηριακοί αρχαιολογικοί χώροι σε… κοινή θέα

Δεν έχουν την «τουριστική» ιστορική αίγλη των Μυκηνών ή της Επιδαύρου και βεβαίως δεν είναι από τα τοπόσημα που προβάλλονται τόσο όσο το Ναύπλιο ή τα σημεία του Άργους, όπως το Αρχαίο Θέατρό του στον λόφο Λάρισα.  Όταν όμως καταφθάνει ο περιηγητής, δεν μπορεί να πιστέψει την ομορφιά του τοπίου που αντικρίζει και φυσικά τη γοητευτική αχλύ του παρελθόντος που τους περιβάλλει.

Ο λόγος για το αρχαίο Ηραίο του Άργους, καθώς και για τον λόφο Ασπίδα, μέσα στην πόλη του Άργους, με το Ιερό του Απόλλωνος Δειραδιώτη και της Αθηνάς Οξυδερκούς. Κοινός τους τόπος οι πραγματικές συνδέσεις των νημάτων της Ιστορίας, ο εύφορος αργολικός κάμπος, καθώς και η μυστηριακή ατμόσφαιρα της θέας προς τον αργολικό κόλπο.

Αργολικός κάμπος

Θάλασσα ήπια και ζεστή, κάμπος γόνιμος, γεμάτος αρώματα εσπεριδοειδών, ασημένιες ελιές, θυμάρια και αρώματα που δεν ευδοκιμούν αλλού με αυτές τις ιδιαίτερες αποχρώσεις. Το φως έντονο, ζεστό, μεσογειακό και διαυγές, με το ξεχωριστό ανάγλυφο και τα ανθρώπινα μέτρα των διαστάσεων σε όλα, αφήνει, στην εναλλαγή των εποχών, τους υδρατμούς από τη γη να ανεβαίνουν σαν ομίχλη και να μαγεύουν τον ανυποψίαστο περαστικό. Δεν μπορεί παρά ο τόπος να διαμορφώνει τους ανθρώπους που τον κατοικούν όσο και τους… θεούς τους, ακόμη και από τη μυθολογική εποχή.

Το «διάλεξε», λοιπόν, η ίδια η Ήρα… Τόσο της άρεσε και της ταίριαζε. Για ένα από τα κορυφαία της ιερά, για τόπο λατρεία της. Ανάμεσα στο Άργος και τις Μυκήνες, στις πλαγιές του λόφου που λεγόταν Αετόβουνο ή Εύβοια. Το Ηραίο του Άργους. Οι σύγχρονοι «προσκυνητές» της μυθολογικής  Ήρας, συνήθως άνθρωποι με ιδιαίτερο αρχαιολογικό ή ιστοριοδιφικό ενδιαφέρον, καταφθάνουν και αναζητούν πίσω από την αρχετυπική της φιγούρα τους συμβολισμούς, τη σύνδεση με το αιώνιο, αφήνουν και τις «προσφορές» τους, όπως ένα φτερό παγωνιού, του ιερού της πτηνού που εντοπίσαμε σε επίσκεψη του χώρου.

Το φημισμένο, άλλωστε, στον αρχαίο κόσμο, ιερό της Ήρας ήταν αφιερωμένο στη θεά που ευλογεί την αφθονία και προστατεύει στον πόλεμο. Κι ο σύγχρονος περιηγητής αυτό εισπράττει ακόμη και σήμερα. Το κέντρο της λατρείας της θεάς Ήρας, της «Αργείας», κατά τον Όμηρο, δεν έχει τίποτα «ολύμπιο» και επιβλητικό, αντίθετα έχει μέτρο βαθιά ανθρώπινο και υποβλητικό.

Πηγή: Wikipedia

Ηραίο Άργους

Το ιερό της ιδρύθηκε στα μισά του 8ου αι. π.Χ. σε μια θέση που δεσπόζει στην αργολική πεδιάδα, αρχικά ως θρησκευτικό κέντρο της περιοχής. Και από τις αρχές του 7ου αι. π.Χ. ως επίσημο θρησκευτικό κέντρο αποκλειστικά της πόλης του Άργους, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Πολιτισμού και του διαδικτυακού του κόμβου, «Οδυσσεύς».

Η ίδια τεκμηρίωση από την αρχαιολόγο Όλγα Ψυχογυιού αναφέρει ότι η λατρεία ήταν μυστηριακή και είχε ως βασική γιορτή, τα Εκατόμβοια. Πιθανόν να λατρευόταν στην περιοχή μία προϊστορική χθόνια θεά, συνδεμένη με τη φύση, με την οποία ταυτίστηκε αργότερα η Ήρα. Σύμφωνα με την παράδοση, κτίστηκε από τον ήρωα Άργο ή το Φορωνέα γιο του ποταμού θεού – Ινάχου. Η περίοδος ακμής του ιερού –σύμφωνα με την αρχιτεκτονική του εξέλιξη- τοποθετείται στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. και κυρίως στο δεύτερο μισό του 5ου αιώνα π.Χ., σύμφωνα με τα εν λόγω στοιχεία.

Η περιοχή αυτή είχε πάντως ιδιαίτερη σημασία για τους Μυκηναίους, αφού ένας διαμορφωμένος οδικός άξονας, μήκους 5 χιλιομέτρων τη συνέδεε με τις Μυκήνες.

Το ιερό

Στον κεντρικό χώρο στεκόταν το λατρευτικό, χρυσελεφάντινο άγαλμα της Ήρας, έργο του Πολύκλειτου. Η καθήμενη θεά κρατούσε ένα ρόδι και σκήπτρο, πάνω στο οποίο στεκόταν ένας κούκος, αναφέρουν τα στοιχεία του υπουργείου Πολιτισμού. Υπήρχαν επίσης στο ναό ένα μικρό ξόανο της θεάς, από ξύλο αγριαχλαδιάς, από την Τίρυνθα, καθώς και ένα χρυσελεφάντινο άγαλμα της Ήβης, έργο του Ναϋκύδη. Στα αετώματα του ναού παριστάνονταν ίσως η γέννηση του Δία και η άλωση της Τροίας, ενώ στις μετόπες γιγαντομαχία και ο τρωικός πόλεμος. Μπροστά στην είσοδο του ναού υπήρχαν αγάλματα των ιερειών της Ήρας και ηρώων του Άργους.

Η σημασία του ιερού τονίζεται και από τα αναθήματα που αφιέρωσαν ο Νέρων και ο Αδριανός. Η ακτινοβολία και η φήμη του επεκτάθηκαν σε όλον τον αρχαίο κόσμο και διατηρήθηκαν έως την απαγόρευση της αρχαίας θρησκείας. Η είσοδος στο μνημείο είναι ελεύθερη, ωστόσο υπάρχει ωράριο λειτουργίας και μπορεί να αναζητήσει ο επισκέπτης περαιτέρω πληροφορίες πρόσβασης εδώ.

Λόφος Ασπίδος

Το επόμενο σημείο, με πανάρχαιους δεσμούς τόσο με τις Μυκήνες όσο και με το Ηραίο του Άργους, είναι ο λόφος Ασπίδος, γνωστός και ως λόφος του Προφήτη Ηλία. Μοιάζει να στέκεται στη «σκιά» του κάστρου της Λάρισας του Άργους και σήμερα αποτελεί έναν σύγχρονο αστικό περίπατο για τους ανθρώπους που αθλούνται ή κάνουν τη βόλτα τους στην περιοχή. Λέγεται ότι το όνομά του έχει να κάνει με το σχήμα του λόφου ο οποίος έχει υψόμετρο περίπου 80 μέτρα.

Πηγή: Wikipedia

Η κυκλική διαδρομή που μπορεί να ακολουθήσει ο σημερινός περιηγητής, πραγματικά αποτελεί μια συνεχή έκπληξη. Η θέα στη θάλασσα, η θέαση του Ναυπλίου επίσης από αυτό το σημείο είναι απρόσμενη και εντυπωσιακή, ενώ η αίσθηση του τοπίου είναι το ίδιο υποβλητική με το Ηραίο κι ας πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό.

Ιερό Απόλλωνος και Οξυδερκούς Αθηνάς

Στους πρόποδες του λόφου, υπάρχει το ιερό του Απόλλωνος Δειραδιώτη ή Πυθίου (πλέον υπάρχει μόνο μία κλίμακα κι ένας βωμός) και της Αθηνάς Οξυδερκούς (υπάρχει μόνο ένας θόλος), ο χώρος είναι επίσης ελεύθερος, ανοιχτός και επισκέψιμος, αν και είναι ελάχιστα πλέον τα στοιχεία που διασώζονται, παρόλα αυτά εικάζεται ότι λειτουργούσε τόσο μαντείο όσο και Ασκληπιείο. Στην κορυφή του λόφου υπάρχει εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, καθώς και υποστρώματα και ίχνη κατοίκησης από την αρχαιότητα. Ο λόφος κατοικήθηκε για πρώτη φορά στα τέλη της Νεολιθικής εποχής (3.500 π.Χ.), ενώ αναφέρεται ότι ο Απολλόδωρος γράφει πώς η θεά Αθηνά έκρυψε την ασπίδα της σε έναν λόφο στο Άργος ο οποίος και πήρε έτσι το όνομά του.

(Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Wikimedia Commons, Το Ηραίο του Άργους, σε σχέδιο του άγγλου αρχιτέκτονα Edward L. Tilton, 1902)