Στο «άρωμα γυναίκας» επενδύει η διπλωματία της Σαουδικής Αραβίας

Αρχές Αυγούστου 2023, σε ένα δροσερό δωμάτιο στις Βρυξέλλες, διπλωμάτες της ΕΕ υποδέχονται με χαμόγελα μια γοητευτική, ευφυή γυναίκα που φορούσε ανοιχτόχρωμο χιτζάμπ, έχοντας δίπλα της συνεργάτες της. Πολύ μακριά από αυτό το ασφαλές δωμάτιο, κείτονται πτώματα στα σύνορα της πατρίδας της ευφυούς διπλωμάτισσας.

Οι Ευρωπαίοι πραγματοποίησαν τον δεύτερο διάλογο υψηλού επιπέδου με την Haifa Al-Jedea, την επικεφαλής της διπλωματικής αποστολής της Σαουδικής Αραβίας στην ΕΕ, εξετάζοντας τρόπους ενίσχυσης των διμερών σχέσεων μεταξύ του Βασιλείου και της ΕΕ, ενώ συζήτησαν «αρκετές κοινές προκλήσεις, πέραν των περιφερειακών και διεθνών εξελίξεων».

Οι «κοινές προκλήσεις», φαίνεται όμως ότι έχουν εξαιρέσει τις εξελίξεις στα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας με την Υεμένη. Σύμφωνα με καταγγελία της μη κυβερνητικής οργάνωσης Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch, HRW) Σαουδάραβες συνοριοφύλακες σκότωσαν από τη περασμένη χρονιά «εκατοντάδες» Αιθίοπες πρόσφυγες και μετανάστες, που προσπαθούσαν να περάσουν στο έδαφος της πλούσιας μοναρχίας του Κόλπου από τη γειτονική Υεμένη. Ήδη στο Βασίλειο εργάζονται εκατοντάδες χιλιάδες Αιθίοπες.

Έφθασαν στη χώρα σε πολλές περιπτώσεις μέσω της «ανατολικής οδού» από το Κέρας της Αφρικής στον Κόλπο, περνώντας από την Υεμένη, πάμφτωχη χώρα όπου μαίνεται πόλεμος για πάνω από οκτώ χρόνια. Οι σαουδαραβικές αρχές «σκότωσαν εκατοντάδες μετανάστες και αιτούντες άσυλο σε αυτή την απομακρυσμένη συνοριακή ζώνη, μακριά από τα βλέμματα του υπόλοιπου κόσμου», τονίζει η ειδική στα ανθρώπινα δικαιώματα σε ζητήματα μετανάστευσης της οργάνωσης Νάντια Χάρντμαν.

Γυναίκες: οι αιχμή του δόρατος

Η έκθεση εντόπιζε κάτι επιπλέον εξίσου ενδιαφέρον. Τα «δισεκατομμύρια που δαπανώνται» στον αθλητισμό και στη διασκέδαση «για να βελτιωθεί η εικόνα της Σαουδικής Αραβίας» δεν πρέπει να εκτρέψει την προσοχή από «αυτά τα φρικιαστικά εγκλήματα», συμπλήρωσε η Χάρτνμαν.

Η Σαουδικής Αραβία, έχοντας δεχτεί σφοδρές κριτικές και από χώρες της Δύσης –ακόμα και τις ΗΠΑ- για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα τελευταία χρόνια, επέλεξε να διορίσει γοητευτικές γυναίκες σε θέσεις κλειδιά της εθνικής τους διπλωματίας. Θα έλεγε κανείς ότι είναι αντιφατικό να προωθούνται γυναίκες σε τόσο υψηλές θέσεις -που από μόνο του είναι εξαιρετικά θετικό-, αλλά ταυτόχρονα να τιμωρείται ακόμα και με βασανιστήρια η επιλογή μιας γυναίκας να οδηγήσει αυτοκίνητο! Οι εκθέσεις που καταδεικνύουν τα εγκλήματα της Σαουδικής Αραβίας αποσιωπώνται.

Ο αριθμός των γυναικών διπλωματών που εκπροσωπούν τη Σαουδική Αραβία αυξήθηκε περαιτέρω για να ενισχύσει τον ρόλο των γυναικών το 2023. Με αυτόν τον τρόπο η Σαουδική Αραβία επιχειρεί να βελτιώσει την διεθνή εικόνα καθιστώντας το «ωραίο φύλο» την αιχμή του δόρατος που θα προωθήσει τα συμφέροντα της χώρας αποσπώντας, ίσως την προσοχή από τις σκοτεινές πτυχές του Βασιλείου, όπως η υπόθεση Κασόγκι, οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα εγκλήματα στην Υεμένη κτλ.

Haifa Al-Jedea: Από τις δεξαμενές σκέψης στο ΥΠΕΞ

Η Haifa Al-Jedea πριν διοριστεί εκπρόσωπος του Ριάντ στις Βρυξέλλες με βασιλικό διάταγμα, ήταν διευθύνουσα σύμβουλος της SRMG, μιας εταιρείας από το Saudi Research and Media Group, αποστολή του οποίου είναι να παρέχει σε βάθος προοπτικές, αναλύσεις και γνώσεις από και για τη Μέση Περιοχή Ανατολικής και Βόρειας Αφρικής (MENA). Ωστόσο, η δεξαμενή αυτή σκέψης ουσιαστικά αναλάμβανε να ξεπλένει τη κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας, όπως αναφερόταν και στους Guardian, έχοντας υπό τον έλεγχό της πάνω από 30 ΜΜΕ.

Ο Al-Jedea ήταν μεταξύ των 11 πρεσβευτών της Σαουδικής Αραβίας που ορκίστηκαν στο παλάτι Al-Yamamah, παρουσία του βασιλιά Σαλμάν, στις 3 Ιανουαρίου 2023. Γεννημένη στο Ριάντ και μεγαλωμένη στη Νέα Υόρκη, η πρέσβυς ειδικεύτηκε στις διεθνείς σχέσεις και σύμφωνα με αραβικά μέσα, σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της, το έργο της «περιστρέφεται γύρω από τη δημιουργία στρατηγικής και αποτελεσματικής διεθνούς συνεργασίας, αξιοποιώντας τις δυνάμεις και τις δυνατότητες των παγκόσμιων ενδιαφερομένων».

Εργάστηκε επίσης στο Αντιτρομοκρατικό Κέντρο του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, το οποίο εστιάζει στη δημιουργία διεθνών ικανοτήτων με στόχο την αντιμετώπιση και την πρόληψη του βίαιου εξτρεμισμού και της τρομοκρατίας. Εργάστηκε σε πολιτικά θέματα και θέματα ασφάλειας στη μόνιμη αποστολή της Σαουδικής Αραβίας στον ΟΗΕ, όπου εκπροσώπησε τη Σαουδική Αραβία στο Συμβούλιο Ασφαλείας και στη Γενική Συνέλευση.

Μετά από 17 χρόνια στη Νέα Υόρκη, επέστρεψε στο Ριάντ όπου συνέβαλε σε πρωτοβουλίες στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος ανάπτυξης και διαφοροποίησης Vision 2030. Έχει μεταπτυχιακό στην επίλυση και διαπραγμάτευση συγκρούσεων από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια, μεταπτυχιακό στις διεθνείς σχέσεις από το Πανεπιστήμιο των Συρακουσών και πτυχίο δημοσιογραφίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Την ίδια στιγμή όμως, η χώρα της πρωταγωνιστεί σε αυτό που ο ΟΗΕ χαρακτήρισε τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο -στην Υεμένη-, με τον αξιωματούχο του, Mark Lowcock να την αποκαλεί «Αποκάλυψη». Από το 2015 οι γαλαζοαίματοι Σαουδάραβες ηγούνται ενός αραβικού Άξονα επτά κρατών που βομβαρδίζει και επιβάλει εμπάργκο στην Υεμένη ώστε να εξοντώσουν τους σιίτες Χούτι και να επαναφέρουν στη χώρα το προηγούμενο καθεστώς.

Η πρέσβυς στις ΗΠΑ: Μη κουνάτε το δάχτυλο στο Ριάντ

Πέραν όμως της Haifa Al-Jedea,  η Σαουδική Αραβία έχει εμπιστευτεί σε γυναίκες εξαιρετικά ευαίσθητα πόστα σε διάφορες χώρες στην ΕΕ και τις ΗΠΑ.

Το 2019 η Σαουδική Αραβία προχώρησε σε μια άνευ προηγουμένου αλλαγή στην διπωματία της, διορίζοντας 0με εντολή του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, τη πριγκίπισσα Ρίμα Μπιντ Μπάνταρ αλ Σαούντ ως πρέσβυ της Σαουδικής Αραβίας στις ΗΠΑ.

Το 2014, πριν τον διορισμό της, ήταν η Ρίμα είχε συμπεριληφθεί στη λίστα του Forbes με τους 200 πιο ισχυρούς Άραβες στη Μέση Ανατολή.

Η αλλαγή φρουράς όμως είχε τη σκοπιμότητά της σε μια περίοδο που το Βασίλειο δεχόταν τα πυρά της διεθνούς κοινότητας για τη δολοφονία του Κασόγκι. Η Ρίμα αντικατέστησε τον πρέσβη Χάλιντ μπιν Σαλμάν ο οποίος είχε εκνευρίσει το Κογκρέσο όταν διέψευσε ότι ο Κασόγκι δολοφονήθηκε στο σαουδαραβικό προξενείο.

«Ο διορισμός μίας νέας πρεσβεύτριας αποτελεί απόπειρα του Ριάντ να δώσει νέα ώθηση στις σχέσεις του με την Ουάσιγκτον και να ξεχαστεί η υπόθεση Κασόγκι, παρόλο που αυτή η κίνηση δεν θα πιάσει, τουλάχιστον με το Κογκρέσο», εκτίμησε ο Κρίστιαν Ούλριχσεν, ερευνητής του ινστιτούτου Μπέικερ στο πανεπιστήμιο Ράις των ΗΠΑ.

Η Πριγκίπισσα Ρίμα έχοντας ασχοληθεί προηγουμένως πολύ με ζητήματα για γυναίκες, είχε εξοργιστεί με τα διπλά μέτρα και σταθμά των διεθνών ΜΜΕ όταν καλύπτουν τις αλλαγές στη χώρα της: «Είναι αποφασισμένοι να μην μας επιτρέψουνε να δημιουργήσουμε μια νέα αφήγηση. Το ερώτημά μου είναι γιατί; Μας ζητάτε να αλλάξουμε, και μετά όταν επιδεικνύουμε την αλλαγή, μας έρχεστε με κυνισμό».

Ωστόσο, τη πριγκίπισσα  διεύψευδαν εκθέσεις όπως αυτή της Διεθνούς Αμνηστίας του 2022 που μεταξύ άλλων ανέφερε πως οι σαουδαραβικές αρχές στόχευσαν άτομα για ειρηνική άσκηση των δικαιωμάτων τους στην ελευθερία της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι. Το Ειδικό Ποινικό Δικαστήριο δίκασε και καταδίκασε σε μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης άτομα μετά από κατάφωρα άδικες δίκες για την ειρηνική έκφραση ή τη συναναστροφή τους ή για τη σύσταση κοινοτικών οργανώσεων.

Η σιωπηρή πρέσβης στο Όσλο

Μετά την τοποθέτηση της Ρίμα, η Σαουδική Αραβία προχώρησε σε έναν δεύτερο «θηλυκό» ελιγμό το 2020, διορίζοντας πρέσβυ της Σαουδικής Αραβίας στη Νορβηγία, την Amal Yahya Al-Moallimi, τη δεύτερη γυναίκα διπλωμάτη που εκπροσωπεί το Βασίλειο στο εξωτερικό.

Πριν τον διορισμό της, η Al-Moallimi, κατείχε αρκετές θέσεις ως πρέσβειρα, συμπεριλαμβανομένης της 23χρονης εργασίας της στον τομέα της εκπαίδευσης. Επιπλέον, το 2019 η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη Σαουδική Αραβία εξέδωσε απόφαση με την οποία διορίστηκε η Al-Moallimi ως Γενική Διευθύντρια Οργανισμών και Διεθνούς Συνεργασίας στην Επιτροπή.

Ωστόσο ο ρόλος της στην υπόθεση πολιτικής ακτιβίστριας που φέρεται να βασανίστηκε είναι κάπως θολός.

Η Al-Moallimi έλαμψε για το θάψιμο αναφορών σχετικά με τα βασανιστήρια της πολιτικής ακτιβίστριας  Loujain Alhathloul.

Η Alhathloul, η οποία φυλακίστηκε διότι υποστήριξε το δικαίωμα των γυναικών να οδηγούν και να είναι ανεξάρτητες από τους άνδρες, κατήγγειλε ότι την έχουν βασανίσει με ηλεκτροσόκ, σεξουαλική κακοποίηση, ενώ τη έχουν απειλήσει με τη ζωή της στη διάρκεια της κράτησής της σε μια μυστική φυλακή, όπως αναφέρει η ΜΚΟ DAWN.

Αναφέρεται ότι αξιωματούχοι ασφαλείας της Σαουδικής Αραβίας την μετέφεραν και εξαφάνισαν βίαια στη φυλακή. Παρά το γεγονός ότι DAWN επικοινώνησε με την Amal al-Moallimi στις 30 Οκτωβρίου 2020, ωστόσο εκείνη δεν απάντησε.

Αλ-Σαχβάν: Η πρέσβης στη Σουηδία

Το 2021, η Inas bint Ahmed Al-Shahwan ορκίστηκε ως η 3η γυναίκα πρεσβευτής της Σαουδικής Αραβίας. Ορκίστηκε πρέσβυς της Σαουδικής Αραβίας στη Σουηδία ενώπιον του βασιλιά Σαλμάν και παρουσία του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Ειδικά τη περίοδο αυτή η θέση της είναι κρίσιμη λόγω των εντάσεων που προκαλούν οι καύσεις κορανίων στην εν λόγω ευρωπαϊκή χώρα.

Η Al-Shahwan εντάχθηκε στο διπλωματικό σώμα στο υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας το 2007, αναλαμβάνοντας ακόμα και σύμβουλος του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών για πολιτικές υποθέσεις.

Είναι επίσης η πρώτη γυναίκα που κατέχει θέση υπεύθυνης τμήματος στο Τμήμα Πολιτικών και Οικονομικών Υποθέσεων του υπουργείου. Σύμφωνα με το Κέντρο Κυβερνητικής Επικοινωνίας (CGC), η Αλ-Σαχβάν χειρίστηκε, κατά τη διάρκεια της 14χρονης θητείας της στο Υπουργείο Εξωτερικών, μια σειρά σημαντικών πολιτικών φακέλων.

Λάμια Μπιντ Ματζίντ αλ Σαούντ: Πρέσβειρα καλής θελήσεως

Η πριγκίπισσα Λάμια είναι κόρη του πρίγκιπα Majed bin Saud, ο οποίος είναι γιος του βασιλιά Saud bin Abdulaziz Al Saud. Το 2020 διορίστηκε Πρέσβειρα Καλής Θέλησης του ΟΗΕ-Habitat.

Το 2001 πήρε πτυχίο στις Δημόσιες Σχέσεις & Μάρκετινγκ από το Misr International University στο Κάιρο. Το 2003 ξεκίνησε μια εκδοτική εταιρεία με το όνομα Sada Al Arab, η οποία εξέδιδε τρία περιοδικά. Το 2010 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της, Children & Blood, το οποίο συζητούσε τις δολοφονίες τιμής και τα δικαιώματα των γυναικών στη Μέση Ανατολή.

Πριν αναλάβει τη γενική γραμματεία του φιλανθρωπικού οργανισμού Alwaleed Philanthropies το 2016 είχε χρηματίσει Executive Manager του Media & Communications εκεί. Υπό την ηγεσία της, το ίδρυμα έδωσε νέες ευκαιρίες για τις γυναίκες στη Σαουδική Αραβία, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης της εκπαίδευσης γυναικών οδηγών και της δυνατότητας απασχόλησης για γυναίκες πτυχιούχους νομικής.

Μιλώντας στο περιοδικό Vogue Arabia, είχε παραδεχτεί: «Δεν νομίζω ότι είχαμε άλλη επιλογή από το να καλύψουμε τη διαφορά [με τον υπόλοιπο κόσμο]», λέει. «Βλέποντας τι συμβαίνει γύρω μας και πώς ο κόσμος λειτουργεί πολύ γρήγορα. Το να αλλάξουμε τα πάντα γρήγορα είναι μια έξυπνη κίνηση, δεδομένου ότι έχουμε μια φυλετική νοοτροπία και είμαστε πολύ δεμένοι με την παράδοση».