Η κλιματική αλλαγή «διαγράφει» το Λευκό Όρος από το χειμερινό «χάρτη»

Το να δείχνει το θερμόμετρο 33 βαθμούς Κελσίου μήνα Αύγουστο δεν είναι, δα, παράταιρο. Εκτός εάν είσαι στο Σαμονί…

Γνωστή παγκοσμίως για τους παγετώνες της, γενέτειρα της ορειβασίας και από τα παλαιότερα θέρετρα σκι στη Γαλλία, η κοινότητα στο Λευκό Όρος, στις Δυτικές Άλπεις, γίνεται πλέον -όπως και η γύρω περιοχή- σημείο αναφοράς της κλιματικής αλλαγής.

Το κύμα καύσωνα που έπληξε αυτήν την εβδομάδα τη Γαλλία δεν άφησε ανεπηρέαστα τα διάσημα χειμερινά της θέρετρα και τις αλπικές βουνοκορφές.

Όμως το φαινόμενο δεν είναι παροδικό.

Με την υπερθέρμανση του πλανήτη -και με τη θερμοκρασία στην Ευρώπη να αυξάνεται δύο φορές ταχύτερα σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο- το Λευκό Όρος ή γαλλιστί Μον Μπλαν μετρά όλο και πιο βαθιές «πληγές».

Για την ακρίβεια, παρουσιάζει μια εικόνα σταδιακής κατάρρευσης εδώ και περισσότερο από τριάντα χρόνια, με πτώσεις βράχων, ρωγμές στους παγετώνες, λιώσιμο των πάγων και του χιονιού.

Όμως το φαινόμενο τα τελευταία χρόνια επιταχύνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς.

Πέρυσι, έπειτα από έναν ασυνήθιστα ξηρό χειμώνα και ένα καυτό καλοκαίρι, καταγράφηκαν 300 κατολισθήσεις: αριθμός ρεκόρ, σχεδόν τριπλάσιος συγκριτικά με τον μέσο όρο περασμένων ετών.

Φέτος η κατάσταση είναι εξίσου εφιαλτική.

Δημοφιλείς αναβάσεις για ορειβάτες και μονοπάτια που οδηγούν σε καταφύγια έχουν κλείσει, είτε από πτώσεις βράχων, είτε για λόγους ασφαλείας.

Βασική αιτία είναι υπερθέρμανση του πλανήτη, που απειλεί το μόνιμα παγωμένο έδαφος, γνωστό ως πέρμαφροστ.

Συχνά «κληρονομιά» αρχαίων παγετώνων, αφορά σε εδάφη που παραμένουν σε θερμοκρασία υπό του μηδενός για τουλάχιστον δύο χρόνια.

Υπό αυτές τις συνθήκες, το νερό της βροχής ή το χιόνι που διεισδύει στα πετρώματα λειτουργεί ως οιονεί «κόλλα» -«τσιμέντο πάγου» το αποκαλούν πολλοί- κρατώντας έτσι συμπαγείς τους ορεινούς όγκους στις Άλπεις.

Όμως μέσα στην τελευταία δεκαετία, επισημαίνουν ειδικοί, σε ορισμένες από τις κορυφές στο Λευκό Όρος, η θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά 1 έως 1,5 βαθμούς Κελσίου…

Προσαρμογή στα νέα δεδομένα

Το Λευκό Όρος βρίσκεται στα σύνορα 3 κρατών: της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ελβετίας.

Τη Δευτέρα, η ελβετική μετεωρολογική υπηρεσία ανακοίνωσε ότι το υψόμετρο στο οποίο πάγωσε το νερό έφτασε σε νέο υψηλό ρεκόρ τη νύχτα, στα 5.289 μέτρα.

Ήτοι σε υψόμετρο μεγαλύτερo κατά 481 μέτρα από την υψηλότερη κορυφή στο Λευκό Όρος και των Άλπεων -τρίτη ψηλότερη στην Ευρώπη.

Μπροστά στα νέα δεδομένα, περιοχές όπως το Σαμονί προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Το ίδιο και η ορειβατική κοινότητα.

Η περίοδος για τις μικτές διαδρομές -που συνδυάζουν αναρρίχηση και πεζοπορία στο χιόνι και στον πάγο- έχει για παράδειγμα αλλάξει.

Από τους καλοκαιρινούς μήνες, έχει μετατοπιστεί από τον Μάιο μέχρι τις αρχές Ιουλίου, όταν το έδαφος θεωρείται ακόμη αρκετά σταθερό.

Ορισμένες διαδρομές αποφεύγονται κατά τους θερμούς μήνες.

Παρακολουθείται πλέον στενά η κατάσταση του εδάφους σε χιονοδρομικά κέντρα, ορεινά καταφύγια και σε συναφείς υποδομές.

Οργανώνονται εκστρατείες ενημέρωσης για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις Άλπεις και ευαισθητοποίησης για τη διατήρηση των παγετώνων, που μεταξύ άλλων αποτελούν πηγή νερoύ για τις κοιλάδες.

Το αποτύπωμα του άνθρακα έχει επίσης μπει στην «εξίσωση» από τοπικούς τουριστικούς φορείς.

Η Compagnie des Guides de Chamonix -η παλαιότερη και μεγαλύτερη ένωση οδηγών βουνού στον κόσμο, με έδρα το Σαμονί- έχει ήδη αναλάβει την εφαρμογή ενός σχεδίου δράσης για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ο δήμος στην Άνω Σαβοΐα αποφάσισε επίσης να περιορίσει την ανάπτυξη ακινήτων.

Στα σχέδια είναι και η αποφυγή του φαινομένου η ευρύτερη περιοχή να κατακλύζεται από ανεξέλεγκτες ορδές επισκεπτών.

Όμως με τον τουρισμό -χειμερινό και θερινό- να αποτελεί τη βασική πηγή εσόδων, οι λύσεις δεν φαντάζουν να είναι και πολλές…

Αντίστροφη μέτρηση;

Επιστήμονες, οδηγοί βουνού, σύλλογοι, διασώστες, φύλακες καταφυγίων, ορειβάτες και τοπικοί σύμβουλοι ενώνουν τις δυνάμεις τους για να κατανοήσουν και να αναλύσουν καλύτερα τον νέο κίνδυνο στα βουνά.

Όμως η γενικότερη αίσθηση είναι ότι έχει αρχίσει να μετρά με ταχύτερους ρυθμούς μια αντίστροφη μέτρηση για την άρδην αλλαγή του αλπικού τοπίου.

Στον ορεινό όγκο του Λευκού Όρος, η περίοδος χιονόπτωσης έχει μειωθεί κατά 40 ημέρες σε υψόμετρα κάτω των 2.500 μέτρων από τις αρχές της δεκαετίας του ’70.

Σε λίγο περισσότερο από έναν αιώνα, ο παγετώνας «Θάλασσα του Πάγου» στο Σαμονί -ο μεγαλύτερος στη Γαλλία και τρίτος μεγαλύτερος των Άλπεων- έχει χάσει περισσότερο από το ένα τέταρτο του πάχους και περίπου 2 χιλιόμετρα σε μήκος.

Πλέον λιώνει με πρωτοφανή ταχύτητα και εκφράζονται φόβοι ότι θα μπορούσε ακόμη και να εξαφανιστεί, εάν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα δεν σταθεροποιηθούν πριν από το τέλος του αιώνα.

Ειδικοί προειδοποιούν για έναν φαύλο κύκλο στην υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς οι γκρίζες επιφάνειες που δημιουργεί το λιώσιμο των πάγων στις Άλπεις θα λειτουργήσουν σαν καταλύτης.

«Δεν θα καταρρεύσουν όλα», λέει σε σχετικά καθησυχαστικούς τόνους στην εφημερίδα Liberation: ο Γάλλος παγετωνολόγος Λουδοβίκος Ραβανέλ.

Όμως «το τοπίο θα αλλάξει τις επόμενες δεκαετίες», παρατηρεί.

«Οι Άλπεις θα είναι σίγουρα αγνώριστες μέχρι το 2100».

Κάποιοι μάλιστα εκτιμούν ότι σε ορισμένα σημεία των Άλπεων, όπως στο Σαμονί, η περιοχή για σκι θα είναι διαθέσιμη το πολύ για άλλα 30 χρόνια…