«Η μόδα είναι εγγενώς πολιτική»: Η Παλαιστίνια που συνδυάζει το ντιζάιν με τη βιωσιμότητα

Η Yasmeen Mjalli, η ιδρύτρια και δημιουργική διευθύντρια της Nöl Collective, δεν έχει συναντήσει ποτέ τις γυναίκες που υφαίνουν το ύφασμα Majdalawi που χρησιμοποιεί στις συλλογές της. Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη εξαίρεση στις στενές, προσωπικές σχέσεις που έχει καλλιεργήσει με τους προμηθευτές της.

Παρά το γεγονός ότι ζει στη Ραμάλα, μια πόλη που απέχει μόλις 50 μίλια από τη Γάζα, η επικοινωνία με τις γυναίκες που ζουν σε αυτή την πολιορκημένη, παράκτια λωρίδα γίνεται αποκλειστικά μέσω WhatsApp.

Η Γάζα περιγράφεται από ανθρωπιστές ως «υπαίθρια φυλακή» – οι ισραηλινοί νόμοι ορίζουν ότι οι κάτοικοι της Γάζας σπάνια επιτρέπεται να βγουν από την πόλη, ενώ για τους άλλους Παλαιστίνιους, που ζουν στη Δυτική Όχθη είναι ακόμη λιγότερο πιθανό να τους επιτραπεί η είσοδος.

Παράδοση και μόδα –γιατί όχι;

Το ύφασμα Majdalawi, το οποίο υφαίνεται σε αργαλειό προέρχεται από το παλαιστινιακό χωριό al-Majdal Asqalan. Το χωριό κατελήφθη από τις ισραηλινές δυνάμεις το 1948, οι κάτοικοί του έγιναν πρόσφυγες και η πρακτική αιώνων θα είχε εκλείψει αν δεν υπήρχε ένα πρόγραμμα πολιτιστικής διατήρησης που δημιούργησε μια χούφτα τεχνίτες στη Γάζα, τη δεκαετία του ’90.

Αυτή η ύφανση γίνεται σε έναν από τους τοπικούς γυναικείους συνεταιρισμούς με τους οποίους συνεργάζεται η Nöl Collective για να δημιουργήσει βιώσιμα, κομψά ρούχα που συνδυάζουν παραδοσιακά παλαιστινιακά σχέδια με μοντέρνα, σύγχρονα πατρόν, τα οποία δεν θα έμοιαζαν παράταιρα σε μια σκανδιναβική βιτρίνα.

Η Nöl, που στα αραβικά σημαίνει «αργαλειός», γεννήθηκε από τις στάχτες ενός προηγούμενου σχεδίου, το οποίο ιδρύθηκε επίσης από την επιθυμία για συσχέτιση κοινότητας, μετά την εμπειρία της Mjalli σεξουαλικής παρενόχλησης.

Photo: Instagram

«Νot your habibti»

Το 2017, η Yasmeen Mjalli, άρχισε να διοργανώνει εργαστήρια υποστήριξης για γυναίκες που είχαν βιώσει κακοποίηση, καθώς και να πουλάει μπλουζάκια με φεμινιστικά συνθήματα όπως «not your habibti» – habibti σημαίνει «αγάπη μου» – μέσω Instagram. Μετά από μερικά χρόνια, προέκυψε ένα ακανθώδες ερώτημα: Πόσο φεμινιστική θα μπορούσε να είναι η πρωτοβουλία, αν δεν γνώριζαν τίποτα για το ποιος είχε φτιάξει τα μπλουζάκια, από πού προερχόταν το ύφασμα ή πόσο πληρώνονται οι εργάτες ενδυμάτων – το 80% των οποίων είναι γυναίκες;

«Η μόδα είναι εγγενώς πολιτική, είτε παράγεται στην Παλαιστίνη είτε όχι» λέει η Mjalli ενώ βρίσκεται στο Λονδίνο, όπου το lookbook για την τελευταία συλλογή φωτογραφήθηκε από τον Greg C Holland της ομάδας SkatePal, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που υποστηρίζει νέους στην Παλαιστίνη.

«Αυτή η γενιά είναι πιο ανοιχτή σε αυτή την ιδέα επειδή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κλιματική αλλαγή, αλλά πώς μπορούμε να το πάμε ένα βήμα παραπέρα – πώς διασταυρώνεται με τις γυναίκες, ή με τις συνθήκες εργασίας, ή με τα οικονομικά πλαίσια» λέει. «Ο στόχος είναι οι πελάτες να σκέφτονται για τη μόδα σε ένα διατομεακό πλαίσιο, να συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχουν περισσότερα από ένα στοιχεία σε αυτή».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη nöl collective (@nolcollective)

Τα κεντήματα στο χέρι και η (πονεμένη) ιστορία τους

Τα ίδια τα ρούχα κατασκευάζονται με τη χρήση τοπικών φυσικών βαφών και ολοκληρώνονται με παραδοσιακά σχέδια όπως το tatreez, η αναγνωρισμένη από την Unesco τέχνη του παλαιστινιακού κεντήματος, που ξεκίνησε ως ένας τρόπος για τις γυναίκες να σηματοδοτούν την οικογενειακή τους κατάσταση ή την καταγωγή τους, αλλά έγινε πολιτικό σύμβολο αντίστασης μετά τη Nakba (τη μαζική εκτόπιση και την αποστέρηση των Παλαιστινίων κατά τη διάρκεια του αραβοϊσραηλινού πολέμου) το 1948.

Όταν η παλαιστινιακή σημαία απαγορεύτηκε το 1980, οι γυναίκες άρχισαν να κεντούν τα χρώματα στα φορέματά τους, με πείσμα. Σήμερα, παραμένει σε μεγάλο βαθμό μια γυναικεία τέχνη, που μεταβιβάζεται από μητέρα σε κόρη, παρά τις προσπάθειες εμπορευματοποίησης και οικειοποίησης από Ισραηλινούς σχεδιαστές.

Η τελευταία συλλογή περιλαμβάνει φωτεινές χρωματικές εκρήξεις ανάμεσα σε απαλά πράσινα και ουδέτερα χρώματα: Άνετα βαμβακερά παντελόνια που κατασκευάζονται στον προσφυγικό καταυλισμό Askar, στα περίχωρα της πόλης Ναμπλούς της Δυτικής Όχθης, ζωηρές χειροποίητες μάλλινες τσάντες ώμου που κατασκευάζονται από μητέρες και κόρες στο al Khalil (Χεβρώνα) και κεντημένα στο χέρι μπλουζάκια που κατασκευάζονται σε ένα ηλιακό εργαστήριο στη Βηθλεέμ. Οι τιμές ξεκινούν από περίπου 48 δολάρια.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Vogue (@voguemagazine)

Συνεργάζεται απευθείας με τοπικούς γυναικείους συνεταιρισμούς

Με εξαίρεση τις υφάντρες στη Γάζα, η Mjalli δεν συνεργάζεται με κανέναν, εκτός αν τον έχει συναντήσει προσωπικά και έχει μάθει για τη δουλειά του από πρώτο χέρι. Θεωρεί όλους τους ράφτες, τους παραγωγούς, τις κεντήτριες και τις υφάντρες που δημιουργούν τα ρούχα της Nöl ως φίλους- τρώνε μαζί και ανταλλάσσουν δώρα.

Για τη δημιουργία των ενδυμάτων, η Mjalli συνεργάζεται απευθείας με τοπικούς γυναικείους συνεταιρισμούς, οικογενειακά εργαστήρια ραπτικής και τεχνίτες, διατηρώντας την παραγωγή ελεγχόμενη.

Βασίζεται σε προφορική επικοινωνία για να γνωρίσει τις γυναίκες με τις οποίες συνεργάζεται, ενώ οι σχέσεις σφυρηλατούνται με την πάροδο ετών. Η διαδικασία είναι συνεργατική.

«Είναι μια διαδικασία σχεδιασμού προσανατολισμένη στην παραγωγή. Απλά οι γυναίκες μου λένε: “Αυτό μπορώ να το κάνω”» λέει η Mjalli γελώντας. «Καθοδηγείται από το τι είναι σε θέση να κάνουν και τι θέλουν να κάνουν»».

«Η διαδικασία παραγωγής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πραγματικότητα της ζωής των Παλαιστινίων υπό ισραηλινή κατοχή. Την ημέρα του τηλεφωνήματός μας, τρεις Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν από τις ισραηλινές δυνάμεις κατά τη διάρκεια επιδρομής στην πόλη Ναμπλούς, κοντά σε ένα από τα εργαστήρια ραπτικής με τα οποία συνεργάζεται η Nöl. «Έχω δουλέψει με ράφτες των οποίων οι ανιψιοί είχαν δολοφονηθεί ή με γυναίκες των οποίων οι αρραβωνιαστικοί των θυγατέρων τους είχαν δολοφονηθεί», λέει η Mjalli με ήρεμο ύφος. «Αυτές είναι οι πραγματικότητες που αντιμετωπίζουμε» γράφει η Niloufar Haidari στην Guardian μιλώντας με τη σχεδιάστρια.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη nöl collective (@nolcollective)

Η ζωή κάτω από τους πυροβολισμούς

«Νωρίτερα, η μητέρα της είχε τηλεφωνήσει για να την ενημερώσει ότι το σημείο ελέγχου που σκόπευε να διασχίσει την επόμενη μέρα για να παραλάβει κάποια έτοιμα κομμάτια από το εργαστήριο της Ναμπλούς είχε κλείσει . «Γίνεται ένας πυροβολισμός, αμέσως το σημείο ελέγχου κλείνει, οι μπάρες ανεβαίνουν και ξαφνικά αυτό που θα ήταν μιάμιση ώρα οδήγησης γίνεται τρεις ή τέσσερις ώρες – αν είσαι τυχερός και ανοίξουν ποτέ τα σύνορα” αναστενάζει» συνεχίζει η Niloufar Haidari στην Guardian περιγράφοντας την επικοινωνία τους.

Φυσικά, αυτό μπορεί να αλλάξει την εκτιμώμενη ημερομηνία αποστολής που συχνά μπορεί να επηρεαστεί, ανάλογα με το τι συμβαίνει επί τόπου. «Η βάση των πελατών μας είναι πολύ διαφορετική – δεν είναι μόνο Άραβες, δεν είναι μόνο η παλαιστινιακή διασπορά. Στην πραγματικότητα είναι κυρίως μη Άραβες στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, κάτι που είναι απίστευτο» λέει η Mjalli. «Καταφέραμε να καλλιεργήσουμε μια τόσο μοναδική κοινότητα ανθρώπων».

Για πολλούς, ήταν ένα μάθημα τόσο στην εφοδιαστική της αργής μόδας όσο και στην πραγματικότητα της ζωής στην κατεχόμενη Παλαιστίνη.

Τελικά, η πρόθεση της Mjalli είναι, ίσως παραδόξως, η Nöl Collective να σταματήσει τελικά να κατασκευάζει ρούχα. «Ο στόχος είναι να συνεχίσουμε να αφηγούμαστε ιστορίες περισσότερο από οτιδήποτε άλλο» λέει.

«Νομίζω ότι, μέχρι τώρα, η μόδα και τα ρούχα ήταν το μέσο μέσω του οποίου λέγαμε τις ιστορίες μας για τον παλαιστινιακό λαό, για τη γη, για τη βιωσιμότητα και για το πώς αυτό μοιάζει ειδικά για τους μη δυτικούς ανθρώπους. Οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργαζόμαστε έχουν πολύ μεγαλύτερη υποστήριξη από την κοινότητα που έχουμε δημιουργήσει όσον αφορά τη διαφάνεια και την οικοδόμηση δεσμών. Ας ελπίσουμε ότι μπορούμε να προχωρήσουμε στην αφήγηση ιστοριών σε άλλα μέσα».

Photo: Facebook

*Με στοιχεία από theguardian.com