Αφγανιστάν: Αυξάνονται ανησυχητικά οι αυτοκτονίες γυναικών για να γλιτώσουν από τους Ταλιμπάν

Μόλις χθες, Κυριακή, έγινε γνωστό ότι απαγορεύεται στις γυναίκες στο Αφγανιστάν η είσοδος σε μεγάλο εθνικό πάρκο της χώρας. Μετά την επάνοδό τους στην εξουσία τον Αύγουστο του 2021, οι Ταλιμπάν δεν έχουν σταματήσει να περιορίζουν τα δικαιώματα των γυναικών, οι οποίες ζουν ουσιαστικά σαν φυλακισμένες.

Ανεπίσημα στοιχεία από δημόσια νοσοκομεία και κλινικές ψυχικής υγείας στο ένα τρίτο των επαρχιών της χώρας, δείχνουν, όπως αναφέρει δημοσίευμα του Guardian, ότι οι αυτοκτονίες γυναικών στο Αφγανιστάν έχουν «αυξηθεί ανησυχητικά».

«Την επόμενη φορά θα σιγουρευτώ ότι θα πεθάνω»

Η Λατίφα ονειρευόταν να σπουδάσει ιατρική αλλά το όνειρό της διαλύθηκε όταν οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν στις γυναίκες να σπουδάζουν. Στη συνέχεια η οικογένειά της κανόνισε να παντρευτεί τον ξάδελφό της, έναν τοξικοεξαρτημένο. Τότε η Λατίφα αισθάνθηκε να της αρπάζουν το μέλλον μέσα από τα χέρια της.

«Είχα δύο επιλογές: ή να παντρευτώ έναν τοξικομανή και να ζήσω μια ζωή μες στη μιζέρια ή να αυτοκτονήσω. Επέλεξα το δεύτερο» συγκλονίζει η 18χρονη.

Όταν η Λατίφα ξύπνησε στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου περιτριγυρισμένη από την οικογένεια και τους γιατρούς, της είπαν ότι ο ξάδελφός της είχε εξαφανιστεί αφού έμαθε για την απόπειρα αυτοκτονίας της. Ανησυχεί όμως ότι μπορεί να επιστρέψει και λέει ότι αν το κάνει θα προσπαθήσει να αυτοκτονήσει ξανά.

«Αν επιστρέψει και η οικογένειά μου προσπαθήσει να με αναγκάσει να τον παντρευτώ ξανά, θα … σιγουρευτώ ότι δεν θα επιβιώσω» λέει η νεαρή κοπέλα.

Οι αρχές των Ταλιμπάν δεν έχουν δημοσιεύσει επίσημα στοιχεία για τις αυτοκτονίες και έχουν απαγορεύσει σε εργαζόμενους στον τομέα της υγείας να μοιράζονται τέτοια στοιχεία. Ωστόσο, γιατροί και νοσοκόμοι συμφώνησαν να μοιραστούν ιδιωτικά τα στοιχεία για έναν χρόνο, από τον Αύγουστο του 2021 έως τον Αύγουστο του 2022, προκειμένου να αναδείξουν την κρίση στη δημόσια υγεία της χώρας. Και τα στοιχεία δείχνουν ότι το Αφγανιστάν έχει γίνει μία από τις ελάχιστες χώρας στον κόσμο όπου αυτοκτονούν περισσότερες γυναίκες από ό,τι άνδρες.

Αν και τα στοιχεία που παρουσιάζονται δεν είναι ολοκληρωμένα, δίνουν μια εικόνα της κατάστασης.

SOS για την αύξηση στις αυτοκτονίες των γυναικών από αξιωματούχους του ΟΗΕ και ακτιβιστές

Αξιωματούχοι του ΟΗΕ και ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν σημάνει συναγερμό για την απότομη αύξηση του αριθμού των γυναικών που επιχειρούν να αυτοκτονήσουν και τη συνδέουν ρητά με τους περιορισμούς των Ταλιμπάν σε κάθε πτυχή της ύπαρξής τους, από την απαγόρευση της εκπαίδευσης μετά το δημοτικό και τον περιορισμό στην εργασία τους, μέχρι την απαγόρευση εισόδου σε πάρκα, λουτρά και άλλους δημόσιους χώρους.

«Το Αφγανιστάν βρίσκεται εν μέσω μιας κρίσης ψυχικής υγείας που προκαλείται από μια κρίση στα δικαιώματα των γυναικών» δήλωσε η Alison Davidian, εκπρόσωπος της χώρας για τις Γυναίκες στον ΟΗΕ. «Γινόμαστε μάρτυρες μιας συγκυρίας, κατά την οποία ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός γυναικών και κοριτσιών προτιμούν να πεθάνουν από το να ζουν υπό τις παρούσες συνθήκες» τονίζει.

«Οι γονείς παραδέχονται μια αυτοκτονία όταν υπάρχει ενδεχόμενο να κατηγορηθούν για φόνο»

Σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο αριθμός των ανδρών που αυτοκτονούν είναι διπλάσιος από αυτόν των γυναικών. Στο Αφγανιστάν, μέχρι το 2019, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν επίσημα στοιχεία, περισσότεροι άνδρες αυτοκτόνησαν.

Οι Ταλιμπάν αρνήθηκαν να σχολιάσουν για την αύξηση στα ποσοστά αυτοκτονιών των γυναικών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, από τις 11 επαρχίες, από τις οποίες αντλήθηκαν πληροφορίες, μόνο σε μία ήταν περισσότεροι οι άνδρες που αυτοκτόνησαν. Η επαρχία αυτή ήταν η Nimruz, το βασικό σημείο εκκίνησης για τις παράνομες διελεύσεις στο Ιράν, που γίνονται στην πλειοψηφία τους από άνδρες. Όσοι αποτυγχάνουν στην προσπάθειά τους να περάσουν τα σύνορα, κάποιες φορές αυτοκτονούν εκεί.

Σε όλες τις άλλες επαρχίες, οι αριθμοί δείχνουν ότι οι γυναίκες που αυτοκτόνησαν ή αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν είναι η πλειονότητα.

Όπως σημειώνει το δημοσίευμα, είναι πιθανόν ακόμα και αυτοί οι αριθμοί που δείχνουν το μέγεθος της κρίσης στη χώρα, να μην αποτυπώνουν την πραγματικότητα, που είναι ίσως πιο ζοφερή καθώς η αυτοκτονία στο Αφγανιστάν θεωρείται ντροπή και συχνά συγκαλύπτεται. Γυναίκες που αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν δεν λαμβάνουν θεραπεία και κάποιες που πεθαίνουν μπορεί να μείνουν άταφες χωρίς να καταγραφεί η αυτοκτονία ως αιτία θανάτου.

Η Roya, 31 ετών βρέθηκε νεκρή στο σπίτι της τον Μάιο του 2022 ούσα σε έναν αναγκαστικό γάμο. Ο αδερφός της δήλωσε ότι είχε μιλήσει στους γονείς της για τη βία που υφίστατο από τον σύζυγό της αλλά εκείνοι την παρότρυναν να μην τον εγκαταλείψει. «Ένα πρωί μάθαμε ότι είχε αυτοκτονήσει» λέει.

Η οικογένεια της Roya είπε στον κόσμο ότι η κόρη τους πέθανε από κάποια ασθένεια επειδή η αυτοκτονία θεωρείται αντιισλαμική.

«Οι συγγενείς παραδέχονται συνήθως μια αυτοκτονία όταν υπάρχει ενδεχόμενο να κατηγορηθεί κάποιο μέλος της οικογένειας για φόνο. Διαφορετικά, συνήθως το κρύβουν» αναφέριε ο Shaharzad Akbar, πρώην πρόεδρος της Ανεξάρτητης Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Αφγανιστάν – μιας οργάνωσης που είχε μπει στο στόχαστρο των Ταλιμπάν και τώρα δραστηριοποιείται στην εξορία.

Χάθηκε και η τελευταία ελπίδα – «Οι γυναίκες δεν έχουν άλλη επιλογή: ή θα υπομείνουν τη βία ή θα αυτοκτονήσουν»

Η κρίση ψυχικής υγείας στο Αφγανιστάν υπήρχε και πριν οι Ταλιμπάν καταλάβουν την εξουσία τον Αύγουστο του 2021. Η καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών και η αύξηση των αναγκαστικών γάμων και την ενδοοικογενειακής βίας επιδείνωσε τη θέση των γυναικών.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, εννιά στις 10 γυναίκες στο Αφγανιστάν υφίστανται κάποιας μορφής ενδοοικογενειακή βία.

«Δεν υπάρχει μηχανισμός αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας. Οι γυναίκες δεν έχουν άλλη επιλογή: ή θα υπομείνουν τη βία ή θα αυτοκτονήσουν» λέει ο Akbar.

Τον Μάιο, ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν, Ρίτσαρντ Μπένετ, δήλωσε ότι «ανησυχεί για τα εκτεταμένα προβλήματα ψυχικής υγείας και τις αναφορές για την αύξηση των αυτοκτονιών στις γυναίκες».

Κάποιοι θεωρούν την αυτοκτονία ως τη μόνη εναπομείνασα πράξη αμφισβήτησης σε μια χώρα όπου οι αρχές επιδιώκουν να απομακρύνουν εντελώς τις γυναίκες από τη δημόσια ζωή.

«Δεν έχουν πολλά περιθώρια να εκφράσουν τη διαμαρτυρία και τις διαφωνίες τους» λέει η Julie Billaud, καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο Geneva Graduate Institute και συγγραφέας του Kabul Carnival, ενός βιβλίου για την πολιτική των φύλων στο μεταπολεμικό Αφγανιστάν. «Η απελπισία εγκαθίσταται στην ψυχή τους. Ίσως η αυτοκτονία να είναι η τελευταία προσπάθεια όσων δεν έχουν άλλη δύναμη να πουν κάτι και να ακουστούν» συγκλονίζει.