Στη γερμανική πόλη της Βαϊμάρης, λίγα μόλις βήματα από τη μπαρόκ κατοικία του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε, το καφέ Lavazza μοιάζει αποφασισμένο να παραμείνει προσκολλημένο στο παρελθόν, τότε που τα λεφτά φύτρωναν στα δέντρα και τα πορτοφόλια ήταν γεμάτα μέχρι και την τελευταία μέρα του μήνα.

Το καφέ αυτό, δηλαδή, όπως και πολλά άλλα στη Γερμανία εξακολουθεί να δέχεται αποκλειστικά και μόνο μετρητά.

Μάλιστα, πρόσφατη δημοσκόπηση από την κεντρική τράπεζα της χώρας, τη Bundesbank, απέδειξε ότι δεν πρόκειται για την ιδιοτροπία ορισμένων πολιτών της δεύτερης μεγαλύτερης σε πληθυσμό χώρα της Ευρώπης, αλλά για ξεκάθαρα γερμανική τάση, αφού το 60% των αγορών τους –προϊόντα και υπηρεσίες οι Γερμανοί τις κάνουν με μετρητά.

Γερμανία vs οι άλλοι

Η Γερμανία δεν είναι η μόνη χώρα που ανθίσταται στο παγκόσμια μόδα των πληρωμών χωρίς χρήμα. Στην Αυστρία τα μετρητά είναι τόσο δημοφιλή, που ο καγκελάριος της χώρας έχει δηλώσει ότι θα πρέπει η χώρα τους να είναι συνταγματικό δικαίωμα.

Αντίθετα, σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι πληρωμές με μετρητά αναλογούν σήμερα στο μόλις 6%, ενώ στην Ολλανδία το αντίστοιχο ποσοστό κινείται σε εξίσου χαμηλά επίπεδα και συγκεκριμένα στο 11%.

Σε άλλες μεγάλες οικονομίες ο ρυθμός της σχετικής πτώσης είναι ακόμα μεγαλύτερος, αφού στην Κίνα μόλις το 8% των αγορών του τελευταίου χρόνου έγινε με μετρητά, όταν στην Ινδία από το 2019 έως το 2022, το αντίστοιχο ποσοστό έπεσε από το 91% στο 27%.

Στη Γερμανία, ωστόσο, όπως σημειώνει το Foreign Policy, η εμμονή με την ιδιωτικότητα, η έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στις big tech και ιδιαίτερα την χρηματοποικονομική τεχνολογία, που εδράζεται στην ιστορική και πολιτιστική επιθυμία για έλεγχο, έχουν μεγαλώσει την αγάπη των Γερμανών για το ζεστό χρήμα.

Το σκεπτικό υπέρ των μετρητών

Όπως εξηγεί στο αμερικανικό περιοδικό ο Άρνολντ από μια ομάδα μεσηλίκων Γερμανών, που αποφάσισαν να κάνουν τον γύρο της χώρας τους με το ποδήλατο, η πληρωμή με μετρητά τον βοηθά να ξοδεύει λιγότερα και να έχει καλύτερο έλεγχο των οικονομικών του.

Πρωτίστως κρατά επτασφράγιστο μυστικό το που ακριβώς αποφασίζει να διαθέσει τα χρήματα του, αφού, όπως λέει ο ίδιος, «εάν χρησιμοποιείς κάρτα, η τράπεζα ξέρει τα πάντα για σένα». Σύμφωνα με τον φίλο του, Χάραλντ, αν οι ψηφιακές πληρωμές γίνονταν ο κανόνος, εκείνος θα ένιωθε ότι βρίσκεται συνεχώς υπό παρακολούθηση.

Τη στιγμή όμως που μερικά από τα ευρωπαϊκά κράτη οδεύουν να κάνουν τις συναλλαγές τους χωρίς καθόλου μετρητά, για παράδειγμα η Σουηδία, όπου μόλις το 6% των συναλλαγών γίνεται με χαρτονομίσματα, πώς επηρεάζει τη Γερμανία αυτή η προτίμηση των πολιτών της; Μάλλον, όχι ιδιαίτερα, αντίθετα από ότι θα πίστευαν οι περισσότεροι.

Κατά μέσο όρο οι Γερμανοί έχουν περίπου 100 ευρώ στο πορτοφόλι τους, πολύ περισσότερα από όσα κουβαλούν οι υπόλοιποι πολίτες των ανεπτυγμένων κρατών. Από τότε που παρουσιάστηκε το ευρώ, η Bundesbank έχει εκδώσει περισσότερα μετρητά από κάθε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, και παρότι τα αποθέματα τους έχουν μειωθεί σημαντικά, το 69% των Γερμανών δεν έχει καμιά πρόθεση να σταματήσει να πληρώνει με μετρητά.

Ιστορικό προηγούμενο

Όπως εξηγεί η Ανιέσκα Γκεχρίνγκερ, καθηγήτρια των Εφαρμοσμένων Επιστημών στο πανεπιστήμιο της Κολωνίας, η προτίμηση των Γερμανών για τα μετρητά σχετίζεται με την ασφάλεια που αυτά τους δημιουργούν.

«Εάν έχεις μια συνήθεια να χρησιμοποιείς χαρτονομίσματα ως μέθοδο πληρωμής για πάρα πολλά χρόνια και με αυτόν τον τρόπο ξέρεις τι συμβαίνει στα οικονομικά σου, ενώ τα στοιχεία σου παραμένουν προστατευμένα, δεν υπάρχει κανένας ιδιαίτερος λόγος να αλλάξεις περπατησιά», δηλώνει η ίδια στο Foreign Policy.

Ο υπερπληθωρισμός του 1923, οπότε μια φρατζόλα ψωμί κόστιζε δισεκατομμύρια μάρκα και η απότομη υποτίμηση του νομίσματος μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, που εξαφάνισε το 90% των αποταμιεύσεων του γερμανικού λαού είναι τα δυο συμβάντα που καθόρισαν την αγάπη του για τα μετρητά.

«Αυτές οι αναταραχές θεωρούνται η βάση του λεγόμενου γερμανικού άγχους – του φόβου της απώλειας του ελέγχου», προσθέτει η ίδια.

Το… σφάλμα

Καθώς ο φόβος για την απώλεια των πάντων από τη μία στιγμή στην άλλη μεταφέρθηκε από γενιά  γενιά, η εμπιστοσύνη στο γερμανικό μάρκο ενισχύθηκε και το ευρώ έγινε αποδεκτό ως το ενιαίο νόμισμα, μόνο επειδή η Γερμανία ήταν εκείνη την εποχή μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ, άρα και κομβικής σημασίας για τη λήψη των αποφάσεων της.

Τέλος, σε όλα τα παραπάνω πρέπει να υπολογιστεί η απέχθεια των Γερμανών προς το χρέος, που επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι τόσο η συγκεκριμένη λέξη όσο και η ενοχή πηγάζουν από τη γερμανική λέξη schuld, δηλαδή το σφάλμα.

Headlines