Σέιμους Χίνι: Στη ζωή είναι απαραίτητη η απογείωση

[…]

– Η ποίηση είναι ένας δρόμος που οδηγεί τους ανθρώπους στη γνώση;

Η ποίηση είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους εξελίσσεται η γλώσσα, αλλά ταυτόχρονα και η επίγνωση των ανθρώπων.

– Είναι ένας τρόπος να ανακαλύψει κανείς την αλήθεια;

Είναι ένας τρόπος να ανακαλύψεις μια κάποια αλήθεια. Όλοι οι δημιουργοί νομίζω ότι συνωμοτούν για την αποκάλυψη της αλήθειας. Στην ουσία η ποίηση είναι ένα είδος καλλιτεχνικής έκφρασης, είναι μια τέχνη που στηρίζεται στη διανόηση. Αν αντιδρώ λέγοντας ότι συμμετέχω σε μια απλή συνέντευξη για εφημερίδα, είναι γιατί δεν είμαι ικανός να συνοψίσω τη μοίρα της ποίησης μέσα σε μια πρόταση.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 11.5.1997, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

– Αλήθεια, πώς καταλήγει ένας άνθρωπος στην εποχή μας να γίνει ποιητής; Μπορεί για σας να είναι κάτι αυτονόητο, αλλά για όλους εμάς ο ποιητής είναι σαν κάτι ξωτικό και απόμακρο στην εποχή όπου ζούμε.

Για μένα το μόνο που χρειάζεται στην εποχή μας για να γίνει ποιητής κάποιος είναι να εκτιμά την αξία της ποίησης και να έχει όρεξη να γράφει στίχους. Καλώς ή κακώς, η ποίηση είναι μια αποστολή αυτοεπιβαλλόμενη· μια αποστολή που επιβάλλει ο ίδιος ο ποιητής στον εαυτό του.

– Πώς εξηγείται ένα παιδί που γεννιέται σε ένα αγροτικό περιβάλλον, στην κομητεία του Ντέρι, στη Βόρεια Ιρλανδία, να γίνεται ποιητής;

Δεν παίζει κανένα ρόλο η κοινωνιολογική προέλευση. Όπως σας είπα και πριν, σημασία έχει η σωστή εκτίμηση της ποίησης. Η κουλτούρα του τόπου όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα εκτιμά την ποίηση και την τέχνη γενικότερα. Έτσι θεωρούσα πάντα ότι η ποίηση είναι ένα πολύ σπουδαίο κατόρθωμα του ανθρώπινου είδους. Πάντα, από παιδί, μου προκαλούσε δέος η ποίηση. Αυτό φτάνει για να πολλαπλασιάσει τις πιθανότητες σε ένα παιδί να γίνει ποιητής. Πιστεύω ότι η υψηλή εκτίμηση της τέχνης είναι το ζητούμενο.

– Η ποίηση είναι επάγγελμα για σας; Δηλαδή απαντάτε «ποιητής» στην ερώτηση «τι επαγγέλλεσθε»;

Ποτέ δεν κατάλαβα τους ανθρώπους που αντιλαμβάνονται την ποίηση ως επάγγελμα.

– Τι είναι η ποίηση για σας;

Αποστολή ζωής.

[…]

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 11.5.1997, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

– Μπορούμε να αλλάξουμε το πεπρωμένο μας;

Ναι, μέσω της ποίησης. Το πεπρωμένο μας αλλάζει όταν αλλάζουμε την ταχύτητα της ζωής μας. Η ποίηση σού ανοίγει μονοπάτια.

– Για σας στο ταξίδι τι έχει μεγαλύτερη σημασία: να φθάσουμε στον προορισμό μας ή η διαδρομή και μόνο, η διαδικασία που λένε;

Πώς να ξέρεις τον προορισμό σου από πριν; Άλλωστε εκεί βρίσκεται και όλο το νόημα, η συγκίνηση που νιώθεις, το ρίσκο που παίρνεις όταν κάνεις μια επιλογή: στο ότι δεν γνωρίζουμε τον προορισμό μας. Στη ζωή δεν μπορεί να είναι όλα προμελετημένα. Αν δεν ακολουθείς το βασικό σου ένστικτο, σίγουρα θα την πληρώσεις άσχημα κάποια στιγμή και θα υποφέρεις.

– Στον λόγο που εκφωνήσατε στη Σουηδική Ακαδημία την ημέρα της απονομής του Βραβείου Νομπέλ αναφέρατε έναν στίχο σας που έλεγε, αν θυμάμαι καλά: «Να περπατάς στον αέρα, κόντρα στη λογική σου». Τελικώς, η ποίηση είναι σε μόνιμη κόντρα με τη λογική;

Η ποίηση δεν είναι ένα παιχνίδι ενάντια στη λογική. Είναι ένα συμπλήρωμα της λογικής. Σκοπός μου, δηλαδή, με αυτόν τον στίχο δεν είναι να θέσω σε αμφισβήτηση τη λογική. Πιστεύω ότι η ποίηση δημιουργεί μια αίσθηση ελαφρότητας, πλευστότητας. Είναι μια αίσθηση που δεν μπορώ να την εκφράσω εύκολα.

– Μπορείτε να εκφράσετε αυτό που θέλετε να πείτε μέσω μιας εικόνας;

Αν η λογική είναι το στέρεο έδαφος, η ποίηση είναι η εξέδρα εκτοξεύσεως απ’ όπου απογειώνεται κανείς και απομακρύνεται από τη Γη. Αναγνωρίζω στην ποίηση τη δυνατότητα που μου δίνει να περπατώ στο διάστημα.

– Να αεροβατείτε…

Ναι, η ποίηση μού προσέφερε την πολυτέλεια να αεροβατώ. Στη ζωή είναι απαραίτητη η απογείωση. Για μένα η ποίηση είναι η απογείωση που μου δίνει τη δυνατότητα να αεροβατώ. Ανήκω όμως από την άλλη στη διαλεκτική σχολή. Διαθέτω δηλαδή ταυτοχρόνως με την ποιητική μου φλέβα και μια αντι-ποιητική φλέβα.

– Τι εννοείτε;

Ταυτοχρόνως έχω μια φυσική προτίμηση στα αποδεδειγμένα γεγονότα.

*Αποσπάσματα από συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο σπουδαίος ιρλανδός ποιητής Σέιμους Χίνι στην εφημερίδα «Το Βήμα» και είχε δημοσιευτεί στο φύλλο που είχε κυκλοφορήσει στις 11 Μαΐου 1997.

Ο Σέιμους Χίνι (Seamus Heaney), ο οποίος τιμήθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας το 1995, απεβίωσε στο Δουβλίνο στις 30 Αυγούστου 2013, σε ηλικία 74 ετών.