Κινήσεις επαναπροσέγγισης ΗΠΑ και Τουρκίας

Αρκετός χρόνος έχει ήδη περάσει από το καλοκαίρι του 2016 όταν η κυβέρνηση Ερντογάν αντιμετώπιζε με ιδιαίτερη δυσπιστία τις ΗΠΑ και τις άλλες δυτικές κυβερνήσεις θεωρώντας ότι ακόμη και εάν δεν είχαν ανάμειξη ή ενημέρωση για το πραξικόπημα, σίγουρα ως ένα βαθμό το αντιμετώπισαν και θετικά.

Όμως, καιρός έχει περάσει και από την αμερικανική εκλογική μάχη του 2020 όταν η Τουρκία είδε να απομακρύνεται από τον Λευκό Οίκο ένας πρόεδρος, ο Ντόναλντ Τραμπ, που έδειχνε να μπορεί να βρει δρόμους συνεννόησης με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και να έρχεται ένας πρόεδρος ο Τζο Μπάιντεν, που είχε μιλήσει με σκληρά λόγια για τον Τούρκο πρόεδρο.

Πλέον, όμως, φαίνεται πως τα πράγματα αλλάζουν και πως ακόμη και η επιλογή της Τουρκίας να ακολουθήσει μια δική της τακτική απέναντι στη Ρωσία, χωρίς κυρώσεις και χωρίς ρήξη με το Κρεμλίνο, πλέον δεν αντιμετωπίζεται από τις ΗΠΑ με την ίδια εχθρότητα.

Προφανώς εξακολουθούν να υπάρχουν «αγκάθια» στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις όπως η προμήθεια των ρωσικών πυραυλικών συστοιχιών S-400 και η συνεπακόλουθη ρήξη γύρω από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35, όμως την ίδια στιγμή φαίνεται πώς η αμερικανική διπλωματία εκτιμά ότι η Τουρκία είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί να κινηθεί σε μια κατεύθυνση απομάκρυνσης από τη Δύση. Ας μην ξεχνάμε ότι εντός ΝΑΤΟ έχει τις μεγαλύτερες συμβατικές δυνάμεις μετά τις ίδιες τις ΗΠΑ, ενώ διατηρεί ξεχωριστά στρατηγική θέση.

Σε αυτό συντελεί και το γεγονός ότι και η τουρκική κυβέρνηση ήδη από τα τέλη του 2020 και μπροστά στην επικείμενη εκλογή Μπάιντεν, επέλεξε μια σταδιακή αναπροσαρμογή της εξωτερικής πολιτικής της με τρόπο που να τη φέρνει πιο κοντά στις ΗΠΑ και τη Δύση γενικότερα, ξεκινώντας με βήματα επαναπροσέγγισης με βασικούς συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή όπως το Ισραήλ ή η Αίγυπτος.

Σε αυτό το φόντο έχουν ιδιαίτερη σημασία κάποιες τελευταίες εξελίξεις.

Τα κοινά ναυτικά γυμνάσια

Ξεχωριστή σημασία αποκτούν έτσι τα πρόσφατα κοινά γυμνάσια που έκαναν το τουρκικό και το αμερικανικό ναυτικό. Αρκεί να σκεφτούμε πρόσφατα επισκέφτηκε την Τουρκία σχηματισμός γύρω από αεροπλανοφόρο (aircraft carrier strike group), πιο συγκεκριμένα του USS Gerald R. Ford. Μάλιστα, την περασμένη εβδομάδα ο Αμερικανός πρέσβης στην Τουρκία Τζεφ Φλέικ υποδέχτηκε στο αεροπλανοφόρο τον Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, διευθύνοντα σύμβουλο της τουρκικής εταιρείας μη επανδρωμένων αεροσκαφών Baykar και γαμπρό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε μια επίδειξη που περιλάμβανε και τη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου TCG Anadolu.

Παράλληλα, ένα από τα πλοία που συμμετέχουν στο σχηματισμό του Ford, το καταδρομικό με κατευθυνόμενους πυραύλους USS Normandy συμμετείχε σε κοινές ασκήσεις με πλοία του πολεμικού ναυτικού. Λίγο νωρίτερα τον Αύγουστο, ο Φλέικ και διοικητής του Έκτου Στόλου παρέθεσαν δείπνο προς τιμήν τούρκων αξιωματούχων.

Δεν είναι η πρώτη κίνηση «ναυτικής διπλωματίας» προς την Τουρκία από τις ΗΠΑ. Όταν έγιναν οι καταστροφικοί σεισμοί στην Τουρκία, το Πεντάγωνο διέταξε το αεροπλανοφόρο USS George H. W. Bush, που ήταν στην Μεσόγειο, να κινηθεί προς την Τουρκία ώστε να είναι σε θέση να παράσχει βοήθεια, εάν η Τουρκία το ζητούσε.

Οι κοινές ασκήσεις που περιλάμβαναν τουρκικά F-16 και αμερικανικά F-18 σηματοδότησαν τις μεγαλύτερες κοινές ασκήσεις από το 2016.

Αμερικανοί βουλευτές συζήτησαν το ζήτημα των F-16

Η δεύτερη σημαντική πρόσφατη κίνηση ήταν η επίσκεψη τριών μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ στην Τουρκία και στις περιοχές που ελέγχει η Τουρκία στη Συρία.

Η διακομματική αποστολή περιλάμβανε τον Ρεπουμπλικάνο βουλευτή Τζο Γουίλσον, από την επιτροπή ενόπλων δυνάμεων της Βουλής, τον Δημοκρατικό Ντην Φίλιπς, από την επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της Βουλής και τη Ρεπουμπλικανή Βικτόρια Σπάρτς. Συναντήθηκε μάλιστα με τον επικεφαλής της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, τον Φουάτ Οκτάι, που έχει διατελέσει και αντιπρόεδρος της Τουρκίας. Αντικείμενο της συνάντησης το πώς θα προχωρήσει το σχέδιο της κυβέρνησης Μπάιντεν να πωληθούν στην Τουρκία F-16 και εξοπλισμός αναβάθμισης, συνολικής αξίας 20 δισεκατομμυρίων. Σημειώνουμε ότι επικεφαλής στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ είναι ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ, που αντιτίθεται σθεναρά στην πώληση και των F-16 στην Τουρκία.

Επίσκεψη αμερικανών βουλευτών στις ελεγχόμενες από την Τουρκία περιοχές της Συρίας

Παράλληλα, μια άλλη ομάδα μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων, όλοι Ρεπουμπλικάνοι, ο Φρεντς Χιλ, ο Μπεν Κλάιν και ο Σκοτ Φιτσγκέραλντ μπήκαν στις 27 Αυγούστου στην Συρία από την Τουρκία από το συνοριακό πέρασμα Μπαμπ αλ-Σαλαμά.

Η επίσκεψη ήταν ιδιαίτερα σύντομα, καθώς το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών περιόρισε τη διάρκειά της για λόγους ασφαλείας, είχε όμως τον συμβολισμό ότι ήταν η πρώτη επίσκεψη μελών του Κογκρέσου στη Συρία μετά από αρκετά χρονιά. Ο τόνος των βουλευτών ήταν ότι πρέπει να ενταθεί η πίεση της διεθνούς κοινότητας απέναντι στο καθεστώς Άσαντ που εκτός όλων των άλλων κατηγορείται από τις ΗΠΑ και για την παραγωγή και διακίνηση του ναρκωτικού Captagon.

Όμως, η επίσκεψη είχε ιδιαίτερα ενδιαφέρον και για την Τουρκία καθώς οι τρεις αμερικανοί βουλευτές επισκέφτηκαν ένα τμήμα της Συρίας που ελέγχεται από τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης που με τη σειρά τους εξαρτώνται από την Τουρκία και την παρουσία της σε αυτή την περιοχή που την αντιμετωπίζει ως «ζώνη ασφαλείας».

Αυτό βέβαια, δεν αναιρεί ότι παραμένει πρόβλημα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις ότι οι ΗΠΑ συνεχίσουν να θεωρούν βασικούς συμμάχους τους στη Συρία τους Κούρδους.