Φυλακές: Υπερπληθυσμό, ελλείψεις προσωπικού και άθλιες συνθήκες, διαπιστώνει το Συμβούλιο της Ευρώπης

Απογοητευτικά και ανησυχητικά είναι τα συμπεράσματα της έκθεσης επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης, που δημοσιοποιήθηκε την Πέμπτη, για την αρνητική κατάσταση που επικρατεί στις ελληνικές φυλακές και εν γένει στο σωφρονιστικό μας σύστημα.

Τα δύο κυρίαρχα προβλήματα που διαπίστωσε η επιτροπή CPT είναι αυτά του υπερπληθυσμού και της χρόνιας έλλειψης προσωπικού, τα οποία επέτειναν, όπως επισημαίνει, τις πολλές πρόσθετες ελλείψεις στις φυλακές που επισκέφθηκε.

Αυτές περιλαμβάνουν «πολύ κακές υλικές συνθήκες, έλλειψη υγιεινής, απουσία κατάλληλου προσωπικού, υψηλά επίπεδα βίας και εκφοβισμού μεταξύ των κρατουμένων, καθώς και ανεπαρκής και ακατάλληλη ιατρική περίθαλψη στις φυλακές».

Συγκεκριμένα, μια αντιπροσωπεία της επιτροπής πραγματοποίησε επίσκεψη στην Ελλάδα από τις 8 έως τις 11 Νοεμβρίου 2022 – επίσκεψη που θεωρήθηκε από την Επιτροπή «απαραίτητη υπό τις περιστάσεις», ενώ ήταν η δέκατη ένατη επίσκεψη στη χώρα μας και απ’ ό,τι περιγράφεται σχεδόν κάθε φορά επισημαίνουν τα ίδια προβλήματα, στα οποία δεν δίδεται λύση.

Ο κύριος στόχος της επίσκεψης ήταν να εξετάσει τη μεταχείριση και τις συνθήκες διαβίωσης των ατόμων που κρατούνται στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Κρατουμένων Κορυδαλλού. Η αντιπροσωπεία επισκέφθηκε επίσης την πτέρυγα τρανς στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού και πραγματοποίησε επισκέψεις σε ορισμένους χώρους του Ειδικού Κέντρου Υγείας των Φυλακών Κορυδαλλού και του Ανδρικών Φυλακών.

Τα απογοητευτικά συμπεράσματα της επιτροπής

Η CPT παραμένει ανήσυχη για την άσχημη κατάσταση του ελληνικού σωφρονιστικού συστήματος και την προφανή έλλειψη μέτρων που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση των συστάσεων της Επιτροπής, που περιέχονται σε προηγούμενες εκθέσεις επισκέψεων για τη βελτίωσή της, σημειώνεται στην έκθεση.

Ειδικά για το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Κορυδαλλού, η επιτροπή τονίζει πως «η θεραπεία των ασθενών βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη φαρμακοθεραπεία, χωρίς να προσφέρονται πραγματικές εργοθεραπευτικές δραστηριότητες. Δεν υπήρχε ατομικό σχέδιο θεραπείας και η τήρηση ιατρικού αρχείου ήταν ανεπαρκής».

Και προσθέτει: «Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί δραματικά από την τραγική υποστελέχωση: δεν υπήρχε τακτικός ψυχίατρος και μόνο μία εκπαιδευμένη νοσοκόμα στον χώρο για 170 ασθενείς. Η καθημερινή διαχείριση του νοσοκομείου ανατέθηκε σε μια μικρή ομάδα σωφρονιστικών υπαλλήλων, που δεν είχαν λάβει επίσημη εκπαίδευση σε θέματα ψυχικής υγείας».

Σοβαρές ελλείψεις στις φυλακές

Η κατάσταση στις φυλακές δεν άλλαξε σημαντικά κατά τη διάρκεια των 11 μηνών που μεσολάβησαν μεταξύ των πρόσφατων επισκέψεων της CPT, αναφέρεται επίσης . Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Νοεμβρίου 2022, ο πληθυσμός των φυλακών ανερχόταν σε 10.717 άτομα, για 10.175 θέσεις (δηλαδή, ποσοστό πληρότητας 105%).

Ωστόσο, η κατανομή των κρατουμένων στο σύνολο των φυλακών, ακόμη και εντός των επιμέρους σωφρονιστικών καταστημάτων, σημαίνει ότι ο υπερπληθυσμός
είναι πολύ σοβαρότερος από ό,τι δείχνει το ποσοστό του 105%, όπως επιβεβαιώνεται από τις μηνιαίες στατιστικές των φυλακών που εκδίδονται από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, τονίζεται.

Συγκεκριμένα, «το νοσοκομείο αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Οι ασθενείς δεν διαθέτουν αποθηκευτικούς χώρους και διατηρούν τα πράγματά τους σε σακούλες. Το νοσοκομείο ήταν γεμάτο κατσαρίδες. Καθώς ο πρώτος όροφος ήταν κλειστός λόγω ανακαίνισης, στον τρίτο, 64 άνθρωποι κρατούνταν σε 40 κελιά. Δεν προσφέρονται αρκετές δραστηριότητες στους ασθενείς, με τους περισσότερους να περνούν τις μέρες τους χωρίς να κάνουν τίποτα εκτός από το να καπνίζουν».

Στην Ειδική Πτέρυγα Γ΄ των Ανδρικών Φυλακών Κορυδαλλού όμως, οι συνθήκες είναι τραγικές, λέει χαρακτηριστικά η επιτροπή.

«Στα κελιά 8 και 9 νερό τρέχει ακόμα από το ταβάνι στο πάτωμα ή πάνω στα άτομα που κοιμούνται σε στρώματα στο πάτωμα, όπως και το 2021. Τα κελιά ήταν βρώμικα, τα στρώματα βρώμικα, μούχλα υπήρχε σε αρκετά κελιά και η υγιεινή ήταν φρικτή», επισημαίνει.

Να σημειωθεί πως οι ελληνικές αρχές απάντησαν στις 15/12/2022 πως η συγκεκριμένη πτέρυγα είχε κλείσει, οι κρατούμενοι είχαν μεταφερθεί σε άλλες περιοχές της φυλακής, και η ανακαίνισή της είχε ξεκινήσει.

Η ελληνική απάντηση στο Συμβούλιο της Ευρώπης

Στις 14 Ιουνίου του 2023, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, από κοινού με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες, έστειλε απάντηση στο Συμβούλιο της Ευρώπης σχετικά με την έκθεση της επιτροπής για τις φυλακές και το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα.

Στην απάντησή του στη CPT, ο γενικός γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής ανέφερε πως για την ένταξη του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κρατουμένων Κορυδαλλού στο ΕΣΥ έχει συσταθεί ειδική ομάδα εργασίας στο υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης και συντάχθηκε προσχέδιο για προεδρικό διάταγμα.

Επίσης, επισημαίνεται από τις ελληνικές αρχές η επικείμενη μετεγκατάσταση των φυλακών Κορυδαλλού στον Ασπρόπυργο:

«Το έργο της μετεγκατάστασης του σωφρονιστικού συγκροτήματος Κορυδαλλού εγκρίθηκε από Κυβερνητική Επιτροπή και εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του Ν. 4799/2021. Τον Αύγουστο του 2022, συνήφθη σύμβαση και υπογράφηκε μεταξύ του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και του ΤΑΙΠΕΔ, που πρόκειται να αναλάβει την υλοποίηση του έργου μέσω σύμπραξης δημόσιου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)».

Οι απαντήσεις της κυβέρνησης, πάντως, δεν φαίνεται να πείθουν την επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία τονίζει πως απαιτείται η λήψη αποφασιστικών μέτρων για τη βελτίωση της κατάστασης υπό το πρίσμα των δικών της συστάσεων.

Από την άποψη αυτή, η CPT «παραμένει ανήσυχη για την άσχημη κατάσταση του ελληνικού σωφρονιστικού συστήματος και την προφανή έλλειψη μέτρων που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση των συστάσεων της Επιτροπής, οι οποίες περιέχονται σε προηγούμενες εκθέσεις επισκέψεων» στην Ελλάδα.