Ένα σχέδιο δράσης για την ψυχή: Πώς να μετουσιώνει κανείς τα προβλήματα σε «όπλα»

Ένωσαν τις δυνάμεις τους ο ψυχίατρος Phil Stutz και ο ψυχοθεραπευτής Barry Michels κι έγραψαν ένα βιβλίο που αποτελεί το απόσταγμα της πορείας και των δυο τους τόσο στη ζωή όσο και στην ψυχοθεραπεία. Πρόκειται για «Τα εργαλεία της ψυχής – Πώς να μετατρέψετε τα προβλήματα σε όπλα για να αλλάξετε τη ζωή σας» που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση της Ηλιοφώτιστης Παπαστεφάνου και επιμέλεια του Κώστα Σίμου.

Το βιβλίο επανήλθε στην επικαιρότητα μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ «Stutz» από το Netflix, λόγω και της ραγδαίας αύξησης της δημοφιλίας του ομώνυμου γιατρού. Η αντισυμβατική του σκέψη εκφράζεται και ενισχύεται περαιτέρω από «Τα εργαλεία της ψυχής», καθώς μαζί με τον συνεργάτη του κατόρθωσαν να συγκροτήσουν σε έναν οδηγό χρηστικό για τον αναγνώστη όλα εκείνα που είχαν διαπιστώσει ότι μπορούσαν να βοηθήσουν τους ασθενείς τους, αλλά πρώτα απ’ όλα είχαν βοηθήσει τους ίδιους.

Οι υπερδυνάμεις που κρύβουμε όλοι μέσα μας

Και οι δυο τους εξιστορούν τη δική τους ιστορία, τι τους ένωσε και τους έφερε στο σημείο να «εφεύρουν» «Τα εργαλεία της ψυχής», ένα βιβλίο συγκινητικό, βαθύ, που ο καθένας μπορεί να αντλήσει όλα εκείνα τα ωφέλιμα που χρειάζεται για να βελτιώσει τη ζωή του. Τι υποστηρίζουν λοιπόν οι συγγραφείς; Ότι όλοι έχουμε μέσα μας ανώτερες δυνάμεις, όχι με την έννοια της θρησκείας ούτε της μεταφυσικής, αλλά με την έννοια των υπερδυνάμεων εκείνων που δεν έχουμε πρόσβαση συνειδητά στη ζωή μας σε καθημερινή βάση. Αυτό άλλωστε θέλουν να αλλάξουν. «Η χρήση των εργαλείων είναι μια δουλειά που δεν τελειώνει ποτέ».

«Έχουν μια κρυφή και απρόσμενη ισχύ, που μας επιτρέπει να κάνουμε πράγματα τα οποία θεωρούμε αδύνατα. Οι περισσότεροι όμως αποκτούμε πρόσβαση σε αυτές τις δυνάμεις μόνο σε επείγουσες καταστάσεις. Τότε ενεργούμε με περισσότερο θάρρος και αποτελεσματικότητα· με τη λήξη όμως του συναγερμού, οι δυνάμεις χάνονται, και εμείς ξεχνάμε ακόμη και την ύπαρξή τους.»

Αυτή τη δύναμη που την ονομάζουν πνευματικότητα και προκύπτει από το βίωμα της ζωής του καθενός και τη νοηματοδότησή της και όχι από μια μηχανιστική θεώρηση του κόσμου, θέλουν να είναι διαθέσιμη στον καθένα μας ανά πάσα στιγμή. Είναι ένα βιβλίο άλλωστε που απευθύνεται στον δημιουργό μέσα μας και όχι στον καταναλωτή. «Οι καταναλωτές προσπαθούν να αντισταθμίσουν την τεμπελιά τους καταβροχθίζοντας νέες πληροφορίες: τηλεόραση, αρχεία ήχου και εικόνας, πλοήγηση στο Διαδίκτυο, γραπτά μηνύματα, e-mail… Η προσπάθεια κατανάλωσης της πνευματικότητας είναι σαν να αγοράζετε πολλά συστήματα GPS για το αυτοκίνητό σας, χωρίς τελικά να μάθετε να χρησιμοποιείτε κανένα από αυτά.

«Ο εχθρός ονομάζεται «καταναλωτισμός». Μας μιλά μέσα από κάθε διαφημιστικό σποτάκι, φυλλάδιο, λογότυπο, πινακίδα στον δρόμο κτλ. Το μήνυμα που κρύβει είναι πάντα το ίδιο: υπάρχει κάτι εκεί έξω που πρέπει οπωσδήποτε να αποκτήσουμε.»

Ο πόνος ως σύμμαχος

Τι τους έκανε να γράψουν το βιβλίο; Η ματαίωση που βίωναν: «Το έργο το είχα ξαναδεί: κάθε φορά που κάποιος ασθενής ζητούσε κάτι άμεσο, ο ψυχοθεραπευτής ανταπαντούσε ζητώντας με τη σειρά του από τον ασθενή να «σκάψει ακόμη πιο βαθιά». Ήταν ένα τερτίπι των ψυχοθεραπευτών για να κρύψουν την αλήθεια από τους ασθενείς τους: σε περιπτώσεις άμεσης ανάγκης, δεν είχαν και πολλά να τους προσφέρουν.» Φροντίζουν και επισημαίνουν ότι το βιβλίο «δεν είναι κάποιο μαγικό χάπι, είναι ένα σχέδιο δράσης».

Οι αφετηρίες τους ήταν διαφορετικές, αλλά εντέλει οι δρόμοι τους συναντήθηκαν: «Εκείνος είχε πάει στην ιατρική σχολή κι εγώ στη νομική, αλλά την πίστη τελικά τη διδαχτήκαμε από τον ίδιο δάσκαλο: τη ζωή.» Τι επιζητούσαν και οι δύο; Την αλλαγή. Και πότε; Σε στιγμές της ζωής τους που ένιωθαν εγκλωβισμένοι και τραυματισμένοι και ανήμποροι να κινηθούν μπροστά. Τι συνέβη εκείνη την ώρα; Πού τους οδήγησε το αδιέξοδό τους; Πώς ξαναβγήκαν στο φως; «Αληθινή αλλαγή σημαίνει αλλαγή συμπεριφοράς, και όχι απλώς νοοτροπίας.»

Η στροφή τους σε ένα εσωτερικό ταξίδι που δεν έχει να κάνει με τις New Age αντιλήψεις ούτε όμως και αμιγώς με την παραδοσιακή ψυχοθεραπεία, συνέβη στις δύσκολες ώρες τους. Από κει, από την αδυναμία, την παράδοση στον πόνο και την απώλεια του ελέγχου που ασκείται εξωτερικά, αναδύθηκαν σιγά σιγά τα νέα τους βήματα: η συμφιλίωση με τη δυσάρεστη πλευρά του καθενός μέσα του, τη Σκιά του δηλαδή και κατά Γιουνγκ. «Η εμπειρία που έχουμε από τον πόνο αλλάζει ανάλογα με το πώς αντιδρούμε σε αυτόν. Όταν κινείστε προς αυτόν, ο πόνος συρρικνώνεται. Όταν απομακρύνεστε από αυτόν, ο πόνος μεγαλώνει. Όταν το βάζετε στα πόδια, ο πόνος σας καταδιώξει σαν τέρας μέσα σε όνειρο. Αν σταθείτε όμως και αναμετρηθείτε με το τέρας, εκείνο θα χαθεί.»

Βοηθώντας τον εαυτόν τους και πετυχαίνοντας τη δική τους μεταμόρφωση οι συγγραφείς μετέδιδαν σιγά σιγά στους θεραπευόμενούς τους σαν κύμα τη δική τους αλλαγή: «Άρχισαν να αναπτύσσουν νέες ικανότητες. Πλέον ήταν ικανοί να εκφράζονται με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση· βίωναν ένα επίπεδο δημιουργικότητας που δεν είχαν ξανανιώσει· άρχισαν να αναδύονται ως ηγέτες. Είχαν αντίκτυπο στον κόσμο γύρω τους- συχνά, μάλιστα, για πρώτη φορά στη ζωή τους.»

Ο Phil Stutz

Ηγέτες, πρώτα του εαυτού μας

Οι άνθρωποι λοιπόν όσο συμφιλιώνονται με τον πόνο, αλλά και αποκτούν πρόσβαση στα στοιχεία εκείνα που τους ενοχλούν στον εαυτόν τους, τότε αρχίζουν, όσο προχωρούν στο εσωτερικό τους ταξίδι, να γίνονται αρχηγοί του εαυτού τους, να δαμάζουν τις σκέψεις τους, τον αρνητισμό τους, την καθήλωση που μπορεί να τους προκαλούν όλα αυτά. «Όταν έχετε αληθινή δύναμη, δεν αισθάνεστε την ανάγκη να αποδείξετε τίποτα σε κανέναν. Έχοντας απαλλαγεί από το βαρίδιο του εγωισμού, είστε ελεύθεροι πλέον να δείτε τον κόσμο και να δημιουργήσετε δρώντας από τις επάλξεις του εαυτού σας. Μπορείτε επίσης να αγγίξετε τις ανώτερες χορδές των ανθρώπων γύρω σας.»

Και τότε, αφού κάποιος κατορθώνει να ελέγξει τον εαυτόν του, μπορεί να συνδεθεί αυθεντικά με τους άλλους, να αντλήσει το καλύτερο που έχουν να δώσουν στον κοινό τόπο της συνάντησής τους, στην κοινωνία ή στον όποιον μικρόκοσμο. «Υπάρχει τρόπος να είναι κανείς δυνατός ηγέτης χωρίς να προκαλεί φόβο και οργή. Η βασισμένη στη Σκιά μας προσωπική αυθεντία μάς επιτρέπει να συντονιζόμαστε με τα συναισθήματα των άλλων. Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ότι τους καταλαβαίνουμε, θέλουν να κάνουν ό,τι τους ζητάμε, ακόμα κι αν δεν συμφωνούν απόλυτα… Ακόμα κι οι μεγάλες επιχειρήσεις αναγνωρίζουν την αξία του να τιμάς τις απόψεις των άλλων, μόνο σε τέτοιες συνθήκες δύναται να ευδοκιμήσεις μακροχρόνια το πνεύμα της αληθινής συνεργασίας.»