Η αστυνομία βοήθησε συμμορία ναρκωτικών να σκοτώσει 43 μαθητές – Τα γραπτά μηνύματα κρύβουν στοιχεία

Το μυστήριο έχει στοιχειώσει το έθνος για σχεδόν μια δεκαετία. Πώς μπόρεσε μια σχετικά άγνωστη συμμορία ναρκωτικών να πραγματοποιήσει μια από τις χειρότερες φρικαλεότητες στην πρόσφατη ιστορία του Μεξικού, με τη βοήθεια της αστυνομίας και του στρατού που παρακολουθούσαν σε πραγματικό χρόνο τη μαζική απαγωγή;

Ένας τεράστιος θησαυρός από περίπου 23.000 αδημοσίευτα μηνύματα κειμένου, καταθέσεις μαρτύρων και αρχεία ερευνών που απέκτησαν οι New York Times δείχνουν μια απάντηση: Σχεδόν κάθε κυβερνητικός βραχίονας σε αυτό το τμήμα του νότιου Μεξικού εργαζόταν κρυφά για την εγκληματική ομάδα εδώ και μήνες, θέτοντας τον κρατικό μηχανισμό στα χέρια του καρτέλ και ισοπεδώνοντας κάθε εμπόδιο που έμπαινε στο δρόμο του.

Όλοι στο κόλπο

Οι διοικητές της αστυνομίας, οι αστυνομικοί των οποίων άρπαξαν πολλούς από τους φοιτητές εκείνη τη νύχτα του 2014, έπαιρναν άμεσες εντολές από τους εμπόρους ναρκωτικών, όπως δείχνουν τα τηλεφωνικά, γραπτά μηνύματα. Ένας από τους διοικητές έδινε όπλα σε μέλη του καρτέλ, ενώ ένας άλλος κυνηγούσε τους αντιπάλους τους κατ’ εντολή.

Ο στρατός, ο οποίος παρακολουθούσε στενά την απαγωγή, αλλά δεν πήγε ποτέ για βοήθεια των φοιτητών, είχε επίσης δεχτεί δωροδοκίες από τα καρτέλ. Στα γραπτά μηνύματα, τα οποία πιάστηκαν από υποκλοπές, οι διακινητές και οι συνεργάτες τους γκρίνιαζαν για την ατελείωτη απληστία των στρατιωτών, αποκαλώντας τους «πόρνες που τους είχαν στο τσεπάκι».

Ένας υπολοχαγός μάλιστα ενίσχυσε ενόπλους που συνδέονταν με το καρτέλ και, όπως είπε ένας μάρτυρας, βοήθησε την αστυνομία να προσπαθήσει να καλύψει το ρόλο της στο έγκλημα μετά την απαγωγή και τη δολοφονία των φοιτητών.

Photo: YouTube

Το καρτέλ, γνωστό ως Guerreros Unidos

Από καιρό είναι γνωστό ότι οι αστυνομικοί και μια σειρά από κυβερνητικούς αξιωματούχους είτε βοήθησαν το καρτέλ να απαγάγει τους φοιτητές είτε παρακολουθούσαν το έγκλημα και δεν έκαναν τίποτα για να το σταματήσουν.

Αλλά τα μηνύματα κειμένου αποτέλεσαν μια σημαντική ανακάλυψη για τους ερευνητές – προσφέροντας την πιο σαφή εικόνα μέχρι στιγμής για ένα πιθανό κίνητρο για τη σύμπραξη μεταξύ των αρχών και των δολοφόνων.

Αυτό που αποκαλύπτουν είναι συγκλονιστικό: Πέρα από την εξαγορά μεμονωμένων εξυπηρετήσεων, το καρτέλ, γνωστό ως Guerreros Unidos, είχε μετατρέψει ουσιαστικά τους δημόσιους λειτουργούς σε πλήρεις υπαλλήλους. Η υποταγή της κυβέρνησης είναι αυτό που κατέστησε δυνατή τη μαζική δολοφονία 43 φοιτητών, λένε οι ερευνητές. Και η αφοσίωση ήταν βαθιά.

Στους φούρνους αποτέφρωσης

Ένας από τους διασώστες έκτακτης ανάγκης που έσπευσαν στον τόπο της μαζικής απαγωγής εκείνο το βράδυ είχε μια ανεπίσημη δεύτερη δουλειά – τη συλλογή πληροφοριών για το καρτέλ. Για μήνες, οι υποκλοπές τον καταγράφουν να στέλνει λεπτό προς λεπτό ενημερώσεις για κάθε κίνηση των διωκτικών αρχών σε έναν ηγέτη των Guerreros Unidos, τον οποίο αποκαλούσε «αφεντικό».

Ένας ιατροδικαστής εκτελούσε επίσης τις εντολές του καρτέλ, στέλνοντας φωτογραφίες πτωμάτων και αποδεικτικών στοιχείων σε τόπους εγκλήματος, όπως δείχνουν τα μηνύματα.

Αφού σκότωσαν μερικούς από τους φοιτητές, οι διακινητές αποτέφρωσαν τα πτώματα σε ένα αποτεφρωτήριο που ανήκε στην οικογένεια του ιατροδικαστή, λένε οι ερευνητές. Σε αδημοσίευτη κατάθεση, ένα μέλος του καρτέλ είπε στις αρχές ότι οι φούρνοι χρησιμοποιούνταν συνήθως «για να εξαφανίζουν ανθρώπους χωρίς ίχνη».

Τα γραπτά μηνύματα μπορεί επίσης να βοηθήσουν να απαντηθεί ένα άλλο ανοιχτό ερώτημα στην υπόθεση: Γιατί οι Guerreros Unidos εκτέλεσαν μια ομάδα 43 φοιτητών που εκπαιδεύονταν για να γίνουν δάσκαλοι και δεν είχαν καμία σχέση με το οργανωμένο έγκλημα;

Photo: YouTube

Μια ανοιχτή υπόθεση

Τους μήνες και τις εβδομάδες πριν από την απαγωγή, όπως δείχνουν οι μαγνητοφωνήσεις, το καρτέλ είχε γίνει όλο και πιο παρανοϊκό, ταλαιπωρούμενο από θανατηφόρες εσωτερικές διαμάχες, προσπαθώντας να υπερασπιστεί την επικράτειά του καθώς οι αντίπαλοι πίεζαν.

Έτσι, όταν δεκάδες νεαροί έφτασαν στην πόλη Ιγκουάλα με επιβατικά λεωφορεία – όχι διαφορετικά από εκείνα που χρησιμοποιούσε το καρτέλ για να μεταφέρει λαθραία ναρκωτικά στις Ηνωμένες Πολιτείες – οι διακινητές πέρασαν τη φάλαγγα τους για εισβολή εχθρών και έδωσαν εντολή για επίθεση, λένε τώρα οι εισαγγελείς.

Εννέα χρόνια μετά την εξαφάνιση των φοιτητών, κανείς δεν έχει καταδικαστεί για το έγκλημα, μετατρέποντας την υπόθεση σε σύμβολο ενός διεφθαρμένου συστήματος που δεν μπορεί να εξιχνιάσει ούτε τις πιο θρασύδειλες πράξεις βαρβαρότητας. Η προηγούμενη κυβέρνηση κατηγορήθηκε ότι ενορχήστρωσε μια σαρωτική συγκάλυψη για να αποκρύψει την εμπλοκή των ομοσπονδιακών δυνάμεων στην απαγωγή, ιδίως του πανίσχυρου στρατού.

Τώρα η έρευνα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Υπό τον πρόεδρο Andrés Manuel López Obrador, οι αρχές διέταξαν τη σύλληψη 20 Μεξικανών στρατιωτών σε σχέση με τις απαγωγές, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από δώδεκα τον Ιούνιο. Οι αδημοσίευτες υποκλοπές ήταν ζωτικής σημασίας για την οικοδόμηση της υπόθεσης.

Τα μηνύματα περιήλθαν στην κατοχή των New York Times

Οι συνομιλίες είχαν υποκλαπεί από την αμερικανική υπηρεσία δίωξης ναρκωτικών το 2014, ενώ διερευνούσε το καρτέλ για διακίνηση ναρκωτικών στα προάστια του Σικάγο. Το Μεξικό αναζητούσε τα γραπτά μηνύματα για χρόνια, αλλά οι Αμερικανοί αξιωματούχοι παρέδωσαν τα 23.000 μόλις πέρυσι, εν μέρει λόγω της παρατεταμένης δυσπιστίας προς τη μεξικανική κυβέρνηση, δήλωσε ένας ερευνητής.

Τα μηνύματα που περιήλθαν στην κατοχή των New York Times δεν καλύπτουν τη νύχτα της εξαφάνισης και βασικές λεπτομέρειες για το τι συνέβη στους φοιτητές είναι ακόμη άγνωστες.

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι η φρίκη ξεκίνησε στις 26 Σεπτεμβρίου 2014, όταν δεκάδες φοιτητές από το Αγροτικό Κολέγιο Δασκάλων της Αγιοτσινάπα ταξίδεψαν στην Ιγκουάλα, στην πολιτεία Γκερέρο.

Επιτάχθηκαν πολλά λεωφορεία για να πάνε σε μια πορεία στην Πόλη του Μεξικού, μια παράδοση που οι αρχές είχαν ανεχθεί στο παρελθόν.

Αυτή τη φορά, δεν κατάφεραν ποτέ να περάσουν τα όρια της πόλης

Λίγα λεπτά αφότου οι φοιτητές έφυγαν από το σταθμό λεωφορείων, η αστυνομία τους καταδίωξε, άνοιξε πυρ και τους έσυρε μακριά. Πολλά μέλη του καρτέλ κατέθεσαν ότι τα θύματα παραδόθηκαν στην εγκληματική ομάδα, η οποία τα σκότωσε και πέταξε τα πτώματά τους.

Ο στρατός λάμβανε συνεχείς ενημερώσεις για το έγκλημα καθώς συνέβαινε. Στρατιώτες βρίσκονταν στους δρόμους και ένα τοπικό τάγμα είχε ακόμη και έναν πληροφοριοδότη ενσωματωμένο στους μαθητές, όπως έδειξαν οι έρευνες.

Οι αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών του στρατού άκουγαν επίσης. Κατασκόπευαν ένα αφεντικό του καρτέλ και έναν διοικητή της αστυνομίας, καθώς συζητούσαν πού θα πήγαιναν μερικούς από τους φοιτητές εκείνο το βράδυ, όπως δείχνουν στρατιωτικά έγγραφα.

«Είχαν όλες αυτές τις πληροφορίες, αλλά τις έκρυψαν»

Και λίγες ημέρες μετά την επίθεση, ο στρατός γνώριζε τη θέση δύο υπόπτων που μιλούσαν για την απελευθέρωση φοιτητών, οι οποίοι, σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορεί να ήταν ακόμη ζωντανοί.

Το πώς το ήξερε αυτό ο στρατός είναι πλέον πιο ξεκάθαρο – χρησιμοποιούσε ένα ισχυρό κατασκοπευτικό εργαλείο που κατασκευάζεται στο Ισραήλ, γνωστό ως Pegasus, για να παρακολουθεί τα μέλη της συμμορίας, δήλωσε στους New York Times ένας ερευνητής.

Αλλά ο στρατός δεν μοιράστηκε τις πληροφορίες με τους αξιωματούχους που αναζητούσαν τους μαθητές και δεν υπάρχουν στοιχεία ότι οι ένοπλες δυνάμεις προσπάθησαν να τους σώσουν, σύμφωνα με τους ερευνητές που έχουν περάσει χρόνια ερευνώντας την υπόθεση.

«Είχαν όλες αυτές τις πληροφορίες, αλλά τις έκρυψαν» δήλωσε για τον στρατό η Cristina Bautista Salvador, η μητέρα ενός από τους αγνοούμενους φοιτητές. «Αντί να αναζητήσουν τα παιδιά μας ή να μας πουν την αλήθεια, προστάτευσαν τους εαυτούς τους».

Δείτε το βίντεο

Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε

Ο υπουργός Άμυνας του Μεξικού δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό. Ο πρόεδρος του Μεξικού υποστήριξε ότι οι κατηγορίες εναντίον μιας χούφτας στρατιωτών δεν αποτελούν ένδειξη ευρύτερης διαφθοράς στις τάξεις.

«Δεν μπορείτε να κηλιδώσετε έναν ολόκληρο θεσμό εξαιτίας των πράξεων ενός αξιωματούχου», δήλωσε ο Λόπες Ομπραδόρ τον Ιούλιο.

Οι ερευνητές που προσπαθούν να αποκαλύψουν την πλήρη έκταση της εμπλοκής του στρατού έχουν κολλήσει εδώ και χρόνια.

Ο κορυφαίος αξιωματούχος της κυβέρνησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα έπεσε θύμα κατασκοπίας ενώ ερευνούσε τον ρόλο των ενόπλων δυνάμεων στις μαζικές εξαφανίσεις. Ένας εισαγγελέας που ηγήθηκε της υπόθεσης εναντίον των στρατιωτών εγκατέλειψε τη χώρα από φόβο στα τέλη του περασμένου έτους.

«Παρακώλυση της δικαιοσύνης»

Στη συνέχεια, τον Ιούλιο, μια ξεχωριστή ομάδα διεθνών ερευνητών δήλωσε ότι εγκαταλείπει τη δική της πολυετή έρευνα για το έγκλημα, επικαλούμενη «παρακώλυση της δικαιοσύνης» από τον στρατό του Μεξικού.

Αλλά οι ερευνητές λένε ότι κανένα ποσό παρεμπόδισης δεν μπορεί να κρύψει τη συνωμοσία που αποκαλύφθηκε στις υποκλοπές.

Τα στοιχεία «είναι πολύ ισχυρά, αδιαμφισβήτητα», δήλωσε ο Ομάρ Γκόμεζ Τρέχο, ο Μεξικανός εισαγγελέας που τα έβαλε με τον στρατό και στη συνέχεια κατέφυγε στις Ηνωμένες Πολιτείες αφού οι αντιδράσεις τον έκαναν να φοβάται για την ασφάλειά του. «Επιβεβαιώνουν τον τρόπο λειτουργίας του καρτέλ και τις διασυνδέσεις που είχε με τις αρχές, συμπεριλαμβανομένου του στρατού».

«Το μόνο που θέλουν να κάνουν είναι να παίρνουν και να παίρνουν»

Διαβάζοντας για πρώτη φορά τα γραπτά μηνύματα του καρτέλ πέρυσι, σε μια αίθουσα συνεδριάσεων στα κεντρικά γραφεία της Υπηρεσίας Δίωξης Ναρκωτικών στο Σικάγο, ο Κόμεζ Τρέχο συνειδητοποίησε ότι του είχαν παραδώσει ένα χρυσωρυχείο.

Χρειάστηκαν χρόνια για να πάρουν στα χέρια τους οι Μεξικανοί αξιωματούχοι ορισμένες από τις υποκλοπές, γεγονός που είχε προκαλέσει επικρίσεις στο Μεξικό ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν αποκρύψει κρίσιμες πληροφορίες. Τώρα η D.E.A. (Οργανισμός για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών) είχε επιτέλους δώσει σε αυτόν και την ομάδα του πρόσβαση σε ένα ευρύ σύνολο υποκλοπών που κάλυπταν μήνες επικοινωνιών του καρτέλ.
«Κοιτάζαμε ο ένας τον άλλον» έκπληκτοι, είπε ο Γκόμεζ Τρέχο για τις υποκλοπές. «Θαυμάζεις το γεγονός ότι βλέπεις μια αποκάλυψη».

Μέχρι τότε, η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε κατατάξει τους Guerreros Unidos στις εγκληματικές οργανώσεις «που αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για τα ναρκωτικά στις Ηνωμένες Πολιτείες» και πολλά είχαν γραφτεί για τις προσπάθειες του καρτέλ να διαφθείρει εκλεγμένους αξιωματούχους.

Αλλά εδώ, πια, ήταν οι έμποροι και οι αξιωματούχοι που το παραδέχονταν οι ίδιοι, σε ιδιωτικές συζητήσεις όταν νόμιζαν ότι δεν τους άκουγε κανείς άλλος.

«Ή μήπως πρέπει να τον καθαρίσουμε;»

«Θέλεις να βάλω τον καριόλη, τον δημοτικό σου σύμβουλο στη σειρά» ρώτησε ένα μέλος του καρτέλ έναν τοπικό δήμαρχο που ήταν στη μισθοδοσία του «ή μήπως πρέπει να τον καθαρίσουμε;».

Ο δήμαρχος απάντησε ένα δευτερόλεπτο αργότερα: «Θα τον φέρω εγώ σε σας. Είναι καλός εργάτης».

Η πολιτεία Γκερέρο, όπου δρούσε το καρτέλ, είναι μια από τις φτωχότερες πολιτείες του Μεξικού, αλλά το ορεινό έδαφός της είναι γόνιμο έδαφος για φυτά οπιούχου παπαρούνας γεμάτα με την πρώτη ύλη για την ηρωίνη. Έτσι, ενώ η συμμορία σκόρπιζε τον τρόμο, ήταν επίσης μια σπάνια πηγή επιπλέον μετρητών.

Οι βαρόνοι των ναρκωτικών μιλούσαν συχνά για την εξαγορά αξιωματούχων σε κρυπτογραφημένη γλώσσα, χρησιμοποιώντας παρατσούκλια για τους συνεργάτες και κωδικούς για τα πάντα, από κοκαΐνη και μίζες μέχρι τουφέκια μεγάλου διαμετρήματος.

Έτσι, η ομάδα του Γκόμεζ Τρέχο εξέτασε κάθε λέξη κάθε ανταλλαγής, χρησιμοποιώντας τόνους αρχείων ερευνών για να αναπτύξει ένα είδος Στήλη της Ροζέτας για την αποκρυπτογράφηση της διείσδυσης του καρτέλ στο κράτος.

Photo: YouTube

«Καβουρόσουπα στον στρατό»

Οι διακινητές μιλούσαν για το ότι έφερναν «καβούρια» ή «καβουρόσουπα» στο στρατό – μια αναφορά στα χρήματα, όπως είπε ένα μέλος του καρτέλ στους ερευνητές, επειδή όταν κρατάς τα χέρια σου ψηλά σαν τσιμπίδες καβουριού, μοιάζει σαν να κρατάς ένα φανταστικό σωρό μετρητά.

Κατά καιρούς, οι διακινητές απολάμβαναν την επιρροή τους σε έναν τόσο ισχυρό θεσμό.

«Τι, δεν νομίζεις ότι η ξανθιά έχει τους στρατιώτες στο τσεπάκι;» έγραψε ένα μέλος του καρτέλ, αναφερόμενο σε ένα άλλο μέλος της συμμορίας, λένε οι ερευνητές.

Σε άλλες στιγμές, έδειχναν να δυσανασχετούν με τις απαιτήσεις των στρατιωτών. «Ζήτησαν από τον αδελφό μου να κάνει μια χάρη στον υπολοχαγό», γκρίνιαξε ένας διακινητής.

«Το μόνο που θέλουν να κάνουν είναι να παίρνουν και να παίρνουν» απάντησε ένας διοικητής της αστυνομίας που βοήθησε στη διαχείριση της σχέσης του καρτέλ με τους στρατιώτες.

Τα μέλη του καρτέλ μίλησαν ξεκάθαρα για τη στήριξη στις ένοπλες δυνάμεις για να κρατήσουν τους αντιπάλους τους μακριά από την επικράτειά τους και για τη χρήση των διασυνδέσεών τους με τον στρατό για να ξεφύγουν από προβλήματα με μη συνεργάσιμες αρχές.

Τα «δωράκια ευτυχίας» στον στρατό

Σε ένα μήνυμα, ο διοικητής της αστυνομίας λέει ότι πήγε με έναν αξιωματικό του στρατού και ένα αφεντικό του καρτέλ για να οπλίσει ενόπλους σε μια κοντινή πόλη.

Όταν ρωτήθηκε αν γνώριζε ότι ο αξιωματικός του στρατού έλαβε ένα «δωράκι» από το καρτέλ, ο διοικητής της αστυνομίας απάντησε: «Είναι ευτυχισμένος».

Οι φοιτητές δεν μπορούσαν να γνωρίζουν πόσο βαθιά είχε εισχωρήσει το καρτέλ σε κάθε γωνιά της ζωής στο προπύργιό του στο Γκερέρο, λένε οι ερευνητές.

«Η είσοδος στην Ιγκουάλα ήταν σαν να μπαίνεις στο στόμα του λύκου» δήλωσε ο Carlos Beristain, ένας από τους διεθνείς εμπειρογνώμονες που ερεύνησαν την υπόθεση.

Ένα μέλος του καρτέλ ήταν χασάπης. Ένας τοπικός σιδεράς κατασκεύαζε κρυφές θήκες για την απόκρυψη ηρωίνης και κοκαΐνης μέσα σε λεωφορεία με προορισμό τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μια ομάδα ιδιαίτερα βίαιων αδελφών της συμμορίας στελέχωσε ένα πλυντήριο αυτοκινήτων.

Σύμφωνα με την ένορκη κατάθεσή του, ο ανταποκριτής έκτακτης ανάγκης είπε ότι συστήθηκε στην ομάδα επειδή ένας γνωστός του από το λύκειο έβγαινε με ένα μέλος του καρτέλ. Είπε ότι όταν προσπάθησε να σταματήσει να εργάζεται για την ομάδα, τον απήγαγαν με εντολή ενός δολοφόνου του καρτέλ, τον έδεσαν και τον χτύπησαν μέχρι να υποχωρήσει.

«Από εκείνη την ημέρα και μετά, ενήργησα ως ακούσιος πληροφοριοδότης» είπε, υπηρετώντας ως σημείο αναφοράς για το δίκτυο των τσιλιαδόρων της συμμορίας σε επίπεδο δρόμου. Οι υποκλοπές δείχνουν την έκταση των ευθυνών του. Έστελνε στους ηγέτες του καρτέλ καταιγιστικά μηνύματα που παρακολουθούσαν κάθε κίνηση των διωκτικών αρχών, ακόμη και όταν απλά σταματούσαν «για να αγοράσουν agua frescas».

Στο κόλπο και ο ιατροδικαστής

Οι υποκλοπές αποκαλύπτουν επίσης έναν άλλο συνεργάτη: Έναν ιατροδικαστή της πόλης. Στα γραπτά μηνύματα λέει ότι ο αδελφός του συναδέλφου του ήταν εκτελεστής. Ο ιατροδικαστής χρησιμοποιούσε τη σύνδεση για να προειδοποιεί το καρτέλ όταν δολοφόνοι στόχευαν μέλη του.

Συζητούσε για τη λήψη αυτοκινήτων από την ομάδα και δήλωνε την αφοσίωσή του στον αρχηγό της στο Σικάγο -ο οποίος έκτοτε έχει ομολογήσει την ενοχή του για κατηγορίες για ναρκωτικά στις Ηνωμένες Πολιτείες- αποκαλώντας τον «αφεντικό μου».

«Δεν θα σου γυρίσω ποτέ την πλάτη» είπε στον ηγέτη. «Εσείς είστε σαν την οικογένειά μου».

Λιγότερο συνεργάσιμοι αξιωματούχοι δέχτηκαν απειλές θανάτου.

«Μπορεί ο δήμαρχος να μας ανταλλάξει δολάρια;» ρώτησε το αφεντικό του Σικάγο ένα άλλο μέλος του καρτέλ στο Γκερέρο.

«Ναι ξάδερφε, ξέρεις ότι αν δεν θέλει θα τον απειλήσω τον μαλάκα», ήρθε η απάντηση.

Η Guerreros Unidos πλήρωνε μηνιαίως κάποιους αστυνομικούς, είπαν μάρτυρες, ένα είδος προκαταβολής που επέτρεπε στο καρτέλ να καλεί τις αρχές όποτε ήθελε.

«Λες στον εαυτό σου: «Ξέρω ότι διαπράττω ένα έγκλημα»» είπε ένας αστυνομικός, σύμφωνα με ένα αδημοσίευτο μέχρι τώρα πρακτικό της ανάκρισής του από τις αστυνομικές αρχές. Αλλά ήταν αδύνατο να αντισταθεί στις τακτικές πληρωμές των 50 δολαρίων, είπε.

«Λες: «Δεν θα το πάρω, για να μην μπλέξω», αλλά μετά λες: «Όχι, περίμενε»» είπε.

Photo: YouTube

«Μην ανησυχείς, ξάδερφε»

Όταν τα μέλη του καρτέλ έπρεπε να περάσουν από ένα σημείο ελέγχου, να μετακινήσουν όπλα ή να στήσουν ενέδρα στους αντιπάλους τους, απευθύνονταν στην αστυνομία.

«Μην ανησυχείς, ξάδελφε», είπε ένας διοικητής της αστυνομίας σε ένα μήνυμα σε ένα μέλος του καρτέλ, «ξέρεις ότι είμαστε 1.000 τοις εκατό μαζί σου εδώ».

Λίγους μήνες πριν από την απαγωγή των φοιτητών, το καρτέλ έστειλε μια φωτοβολίδα που έδειξε πόσο ανήσυχο ήταν για το ενδεχόμενο να πατήσουν το πόδι τους στην επικράτειά του οι πιθανοί αντίπαλοι.

Ένα κυριακάτικο απόγευμα, οι διακινητές προειδοποίησαν ότι μέλη μιας εχθρικής ομάδας είχαν περάσει από την τοπική αγορά για μεσημεριανό γεύμα. Μέσα σε λίγα λεπτά, το καρτέλ κατάλαβε τι αυτοκίνητο οδηγούσαν, πώς έμοιαζαν και σε ποιον πωλητή τροφίμων βρίσκονταν κοντά.

«Εντοπίστε ένα κόκκινο φορτηγό Nissan, διπλής καμπίνας, θα υπάρχουν δύο άνδρες και μια γυναίκα», έστειλε ένας διακινητής μήνυμα σε έναν διοικητή της αστυνομίας στην Ιγκουάλα. «Οι μονάδες έχουν ειδοποιηθεί και υπάρχει μία μονάδα στα διόδια και στα δύο» απάντησε ο διοικητής με γραπτό μήνυμα.

«Όταν η ομάδα αποφάσισε ότι κάτι έπρεπε να συμβεί, αυτό συνέβη» δήλωσε ο Beristain. «Η ομάδα είχε τον έλεγχο των διαφόρων αρχών και μπορούσε να τους πει τι έπρεπε να κάνουν».

«Δεν θέλει να είναι το νούμερο 44»

Το βράδυ της Παρασκευής, 26 Σεπτεμβρίου, το καρτέλ εντόπισε κάτι ασυνήθιστο και έστειλε μια προειδοποίηση, σύμφωνα με τους μεξικανούς εισαγγελείς.

Μέλη μιας εχθρικής ομάδας διέσχιζαν την Ιγκουάλα, διανθισμένα με φοιτητές σε κλεμμένα λεωφορεία, είπε ένα αφεντικό του καρτέλ στους ηγέτες της ομάδας. Μόνο που αυτό δεν ήταν αλήθεια. Δεν επέβαιναν αντίπαλοι διακινητές, λένε οι ερευνητές, και εκτός από τα ξύλα και τις πέτρες που κουβαλούσαν για να καταλάβουν τα λεωφορεία, οι φοιτητές ήταν άοπλοι.

Όμως το καρτέλ ήταν σε αναμμένα κάρβουνα εδώ και μήνες.

Ένα από τα κορυφαία αφεντικά του είχε πρόσφατα πνιγεί, ένα άλλο είχε συλληφθεί και τα αδέρφια που είχαν απομείνει επικεφαλής είχαν χάσει την εμπιστοσύνη στις τάξεις τους, όπως δείχνουν οι υποκλοπές. Οι έμποροι ανησυχούσαν για ένα μέλος που είχε αυτομολήσει σε αντίπαλο καρτέλ και για μια δολοφονία που φαινόταν να είναι εσωτερική δουλειά.

«Ο ξάδελφός μου σκοτώθηκε και ήταν δικοί μας άνθρωποι» είπε ο αρχηγός του Σικάγο σε έναν συνεργάτη του.

«Δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε κανέναν, απολύτως κανέναν» είπε η σύζυγος του πνιγμένου αρχηγού του καρτέλ σε μια άλλη ανταλλαγή απόψεων.

Οι εχθροί της ομάδας φάνηκε να σημειώνουν την ευπάθειά της. Τις εβδομάδες πριν από την εξαφάνιση των φοιτητών, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι αντίπαλοι του καρτέλ είχαν «ανασυνταχθεί» – και έρχονταν για τους Guerreros Unidos.

Δείτε το βίντεο 

«Αυτό θα γίνει πιο άσχημο»

Οι υποκλοπές άναβαν με τους διακινητές να φουντώνουν για τις μάχες με όπλα γύρω από την Ιγκουάλα.

«Αυτό θα γίνει πιο άσχημο», δήλωσε ο ηγέτης του Σικάγο στα τέλη Αυγούστου.

Ένα μήνα αργότερα, όταν οι Guerreros Unidos έλαβαν το μήνυμα για τους υποτιθέμενους αντιπάλους τους που όργωναν με λεωφορεία, το δίκτυο των συνεργατών τους ανέλαβε δράση.

Οι δύο διοικητές της αστυνομίας που είχαν ανταλλάξει τακτικά γραπτά μηνύματα με το καρτέλ ηγήθηκαν των πρώτων επιθέσεων εναντίον των φοιτητών εκείνο το βράδυ.Καθώς οι φοιτητές προσπαθούσαν να φύγουν από την Ιγκουάλα με διάφορα λεωφορεία, αστυνομικοί υπό τον έλεγχο των διοικητών απέκλεισαν τους δρόμους και τους πυροβόλησαν, χτυπώντας μερικούς, συμπεριλαμβανομένου ενός που παραμένει σε κώμα. Στη συνέχεια οι φοιτητές φορτώθηκαν σε περιπολικά και εξαφανίστηκαν αμέσως μετά.

Αρκετά χιλιόμετρα μακριά, περισσότεροι αστυνομικοί σταμάτησαν ένα άλλο λεωφορείο με μαθητές, χρησιμοποίησαν δακρυγόνα για να τους κατεβάσουν και στη συνέχεια τους άρπαξαν.

Ήταν κι αυτοί ανάμεσα στους 43 που εξαφανίστηκαν.

Ο ανταποκριτής έκτακτης ανάγκης που πληρώνεται από το καρτέλ είπε ότι έλαβε δύο τηλεφωνήματα εκείνο το βράδυ. Ένας από τους διοικητές της αστυνομίας τον ρώτησε «σε ποιον θα έπρεπε να παραδώσει τα «πακέτα»», αναφερόμενος στους ομήρους. Ένας δολοφόνος του καρτέλ τηλεφώνησε επίσης, ρωτώντας ποιος θα του έφερνε «τα πακέτα», σύμφωνα με την ένορκη κατάθεσή του.

Το τι ακριβώς συνέβη στη συνέχεια παραμένει μυστήριο

Σύμφωνα με ένα μέλος του καρτέλ, η κατάθεση του οποίου έχει γίνει κλειδί στην υπόθεση, κάποιοι από τους φοιτητές οδηγήθηκαν σε ένα σπίτι, σκοτώθηκαν και διαμελίστηκαν. Οι μαχαιριές άφησαν χαρακιές στο πάτωμα, είπε ο μάρτυρας, και τα λείψανα των φοιτητών κάηκαν αργότερα στο κρεματόριο που ανήκε στην οικογένεια του ιατροδικαστή.

Ο στρατός γνώριζε πού μεταφέρονταν τουλάχιστον κάποιοι από τους φοιτητές, επειδή κατασκόπευε μια συνομιλία μεταξύ ενός διοικητή της αστυνομίας και ενός αφεντικού του καρτέλ, καθώς συζητούσαν για το πού θα αποθέσουν τους ομήρους, σύμφωνα με έγγραφα που δημοσιοποίησε η μεξικανική κυβέρνηση.

Άλλα έγγραφα των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών, τα οποία δεν έχουν δημοσιευθεί, δείχνουν ότι ο στρατός γνώριζε τη θέση ενός μέλους του καρτέλ που εμπλέκεται στην απαγωγή λίγες ημέρες μετά την επίθεση.

Πολλοί από τους ηγέτες των Guerreros Unidos στην Ιγκουάλα συνελήφθησαν μετά την επίθεση. Κανείς όμως δεν έχει καταδικαστεί για την εξαφάνιση. Οι κατηγορίες εναντίον δεκάδων υπόπτων έχουν απορριφθεί επειδή δικαστής διαπίστωσε ότι χρησιμοποιήθηκαν βασανιστήρια για την απόκτηση ομολογιών.

Ισχυροί, σκοτεινοί δεσμοί

Η ομάδα κατάφερε να παραμείνει ζωντανή, εν μέρει χάρη στις συζύγους ορισμένων από τους βαρόνους των ναρκωτικών και σε μία από τις μητέρες τους, οι οποίες ανέλαβαν μεγάλο μέρος των καθημερινών εργασιών, σύμφωνα με μια ξεχωριστή σειρά εκατοντάδων αδημοσίευτων ανταλλαγών που έχουν καταγραφεί από μαγνητοφωνημένες συνομιλίες.

Χρόνια μετά τη μαζική εξαφάνιση, η μεξικανική κυβέρνηση συνέχισε να κατασκοπεύει αρκετά άτομα της ομάδας, ακούγοντας τις τηλεφωνικές τους συνομιλίες το 2017.

Οι δεσμοί μεταξύ του καρτέλ και των αρχών παρέμεναν ισχυροί.

Ένας από τους διακινητές που συμμετείχαν στην απαγωγή μίλησε για το πώς μόλις είχε «μεθύσει με τους στρατιώτες» σε ένα τοπικό εστιατόριο, όπως δείχνουν οι μαγνητοφωνήσεις. Ένας διαχειριστής χρημάτων του καρτέλ είπε ότι είχε γίνει φίλος με έναν διοικητή της ομοσπονδιακής αστυνομίας. Ένας δημοτικός σύμβουλος μίλησε για τη διακίνηση ναρκωτικών στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ένα βράδυ, η σύζυγος ενός φυλακισμένου αφεντικού έχασε τα ίχνη ενός φορτίου ναρκωτικών που κατευθυνόταν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σκεπτόμενη ότι ο λαθρέμπορος μπορεί να την είχε κάνει με το απόθεμα, ζήτησε από έναν συνεργάτη της να τον προειδοποιήσει.

«Δεν ξέρει ο οδηγός τι συνέβη στους 43», είπε, αναφερόμενη στους απαχθέντες φοιτητές. «Είμαι σίγουρος ότι δεν θέλει να είναι ο αριθμός 44».

*Ο Alan Feuer συνέβαλε με ρεπορτάζ από τη Νέα Υόρκη και ο Emiliano Rodríguez Mega από την Πόλη του Μεξικού. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στους nytimes.com