Η αλβανική πόλη που άδειασε λόγω του TikTok

Τα βουνά υψώνονταν γύρω μας σαν ένας μεγάλος μαύρος τοίχος. Πέρα από την κοιλάδα, μπορούσαμε να δούμε μια μισοκατασκευασμένη, σκουριασμένη γέφυρα, που αιωρούνταν στον αέρα. Πάνω της βρισκόταν ένα εγκαταλελειμμένο, μαυρισμένο κτίριο που χρησίμευε κατά τη διάρκεια της 45χρονης κομμουνιστικής διακυβέρνησης της Αλβανίας ως κρατική καλοκαιρινή κατασκήνωση για τους εργάτες που έκαναν διακοπές.

Από την πτώση του κομμουνισμού το 1991, το Kukes έχασε περίπου τον μισό πληθυσμό του. Τα τελευταία χρόνια, χιλιάδες νέοι – κυρίως αγόρια και άνδρες – έριξαν τα ζάρια και ταξίδεψαν στην Αγγλία, συχνά με μικρές βάρκες και χωρίς τα κατάλληλα χαρτιά.

Πριν από δεκαπέντε χρόνια, οι άνθρωποι έρχονταν στο Kukes από όλη την περιοχή για την ημέρα της αγοράς, όπου πουλούσαν ζώα και προϊόντα. Κάποτε οι δρόμοι ηχούσαν από τις φωνές τους. Όσοι ζουν στο Kukes εδώ και δεκαετίες το θυμούνται καλά. Σήμερα, είναι πολύ πιο ήσυχα.

Photo: Wikimedia Commons

Η λαμπερή ζωή στο TikTok

Ο 32χρονος Billa επέλεξε να μην φύγει. Βρήκε δουλειά στη γενέτειρά του και έμεινε με την οικογένειά του. Αλλά για ένα άτομο της ηλικίας του, είναι ασυνήθιστο.

Μπορείς να νιώσεις το κενό όπου κι αν πας, λέει. «Όλοι οι γιατροί πηγαίνουν στο εξωτερικό. Τα εστιατόρια ψάχνουν πάντα για μπάρμαν ή σερβιτόρους. Αν θέλεις υδραυλικό, δεν μπορείς να βρεις». Το αυτοκίνητο του Billa χάλασε πρόσφατα. Ευτυχώς, του αρέσει να φτιάχνει τα πράγματα μόνος του – γιατί είναι δύσκολο να βρεις μηχανικό.

Όλο αυτό το διάστημα, μια παράλληλη πραγματικότητα διαδραματίζεται μακριά από το σπίτι του, μια πραγματικότητα που οι κάτοικοι του Kukes βλέπουν φευγαλέα στο TikTok και το Instagram. Οι οθόνες τους δείχνουν μια εξαιρετικά επιμελημένη άποψη για το πώς θα μπορούσε να μοιάζει η ζωή τους αν έφευγαν από αυτό το μέρος: Καλές δουλειές, πολλά χρήματα, ψώνια σε καταστήματα σχεδιαστών και βόλτες στο Λονδίνο με γρήγορα αυτοκίνητα.

Ζόρικα τα πράγματα

Στο Kukes, συγκριτικά, οι καιροί είναι δύσκολοι. Οι μισθοί είναι χαμηλοί, οι τιμές αυξάνονται κάθε εβδομάδα και υπάρχουν συχνές διακοπές ρεύματος. Πολλές οικογένειες με το ζόρι αντέχουν να ζεστάνουν τα σπίτια τους ή να πληρώσουν το ενοίκιο. Για τους νέους που μεγαλώνουν στην πόλη, είναι δύσκολο να τους πείσεις ότι υπάρχει μέλλον εδώ.

«Τρεις ημέρες πριν συναντήσω τον Billa, μια παρέα εφήβων κυνηγούσε μια φάλαγγα φανταχτερών αυτοκινήτων στο δρόμο. Μια Ferrari, ένα Audi και μια Mercedes είχαν μπει στην πόλη, φουλάροντας τις μηχανές τους και κορνάροντας θριαμβευτικά. Τα βίντεο ανέβηκαν στο TikTok, όπου τα είδαν και τα αναδημοσίευσαν δεκάδες χιλιάδες φορές» γράφει η Isobel Cockerell.

Πίσω από το τιμόνι βρίσκονταν οι αστέρες του TikTok, Dijonis Biba και Aleks Vishaj, σε έναν γύρο νίκης στην απομακρυσμένη περιοχή. Είναι τοπικοί ήρωες έφυγαν από την Αλβανία για το Ηνωμένο Βασίλειο πριν από χρόνια, έγιναν influencers με εκατοντάδες χιλιάδες followers και τώρα επέστρεψαν, εξοπλισμένοι με αυτοκίνητα, χρήματα και φήμη.

Δείτε το βίντεο με τους Dijonis Biba και Aleks Vishaj

Η φυλάκιση

Ο Vishaj, που ονομάστηκε «βασιλιάς του TikTok» από τις βρετανικές φυλλάδες, φέρεται να καταδικάστηκε για ληστεία στο Ηνωμένο Βασίλειο και να απελάθηκε το 2021. Ο Biba, ένας ράπερ, έγινε πρωτοσέλιδο στον βρετανικό δεξιό Τύπο, την ίδια χρονιά, επειδή δημοσίευσε στο YouTube οδηγίες για το πώς να εισέλθει κανείς στο Ηνωμένο Βασίλειο με πλαστά έγγραφα. Στη συνέχεια η αστυνομία τον βρήκε να εργάζεται σε ένα μυστικό σπίτι με κάνναβη στο Κόβεντρι. Τελικά καταδικάστηκε σε 15 μήνες φυλάκιση.

Το ζευγάρι ταξιδεύει τώρα σε όλο τον κόσμο, ανεβάζοντας βίντεο στο TikTok από τον πολυτελή τρόπο ζωής τους: Κάνουν τζετ σκι στο Ντουμπάι, αράζουν σε πολυώροφα ξενοδοχεία, οδηγούν τη Ferrari τους με τη βελόνα να αγγίζει τα 300 χιλιόμετρα την ώρα (180 μίλια την ώρα) μέσα από τη σήραγγα έξω από το Kukes.

Τα ανίψια του Billa, που είναι επτά και 11 ετών, ήθελαν πολύ να τον γνωρίσουν και να βγάλουν μια selfie όταν ήρθαν στην πόλη, όπως κάθε άλλο παιδί στο Kukes.

Eνάντια σε έναν αλγόριθμο

«Οι νέοι επηρεάζονται τόσο πολύ από αυτά τα μοντέλα και είναι εθισμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι μετανάστες επιστρέφουν για διακοπές, μόνο για λίγες ημέρες, και είναι πραγματικά δύσκολο για εμάς» δήλωσε ο Billa.

Ο Billa ανησυχεί για τα ανίψια του, τα οποία εκτίθενται σε βίντεο πολυτελούς τρόπου ζωής από το Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία έρχονται σε αντίθεση με τις αξίες που προσπαθεί να τους διδάξει. Δεν έχουν πει ακόμη ότι θέλουν να φύγουν από τη χώρα, αλλά φοβάται ότι μπορεί να αρχίσουν να το συζητούν κάποια μέρα. «Μου δείχνουν πώς θέλουν ένα πολύ ακριβό αυτοκίνητο ή μου λένε ότι θέλουν να γίνουν influencers στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μου είναι πραγματικά δύσκολο να ξέρω τι να τους πω» είπε.

Ο Billa αισθάνεται σαν να παλεύει ενάντια σε έναν αλγόριθμο, προσπαθώντας να δείξει στα ανίψια του ότι ο τρόπος ζωής που προωθούν τα βίντεο δεν είναι αληθινός. «Ανησυχώ πολύ γι’ αυτό. Υπάρχει αυτή η έμφαση στα παιδιά και τους εφήβους να πλουτίσουν γρήγορα μεταναστεύοντας. Αυτό καταστρέφει την κοινωνία. Είναι μια πηγή παραπληροφόρησης επειδή δεν είναι η πραγματική ζωή. Είναι απλώς μια ψευδαίσθηση, για να κερδίσουμε συμπάθειες και προσοχή».

Και γνωρίζει ότι τα βίντεο του TikTok που παρακολουθούν καθημερινά τα ανίψια του δεν είναι αντιπροσωπευτικά του πώς είναι πραγματικά η ζωή στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Δεν λένε τη σκοτεινή ιστορία», είπε.

Photo: Wikimedia Commons

Θύματα αιματηρών βεντέτων

Το 2022, ο αριθμός των ατόμων που εγκαταλείπουν την Αλβανία με προορισμό το Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκε δραματικά, όπως και ο αριθμός των ατόμων που ζητούν άσυλο, σε περίπου 16.000, υπερτριπλάσιος από το προηγούμενο έτος. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Μετανάστευσης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ένας λόγος για την αύξηση των αιτήσεων μπορεί να είναι ότι οι Αλβανοί που δεν έχουν το κατάλληλο μεταναστευτικό καθεστώς είναι πιο πιθανό να εντοπιστούν, με αποτέλεσμα να ζητούν άσυλο προκειμένου να καθυστερήσουν την απέλασή τους.

Αλλά οι Αλβανοί που ζητούν άσυλο είναι επίσης συχνά θύματα αιματηρών βεντέτων – μακροχρόνιων διαφορών μεταξύ κοινοτήτων, που συχνά καταλήγουν σε κύκλους εκδίκησης – και φαύλων εκμεταλλευτικών δικτύων εμπορίας ανθρώπων που απειλούν τους ίδιους και τις οικογένειές τους αν επιστρέψουν στην Αλβανία.

Μέχρι το 2022, αλβανικές εγκληματικές συμμορίες στη Βρετανία είχαν τον έλεγχο του παράνομου εμπορίου της χώρας για την καλλιέργεια μαριχουάνας, παίρνοντας τη σκυτάλη από τις βιετναμέζικες συμμορίες που κυριαρχούσαν προηγουμένως στην αγορά. Η διάρκεια της καραντίνας του Ηνωμένου Βασιλείου – με τους ήσυχους δρόμους και τις νέες άδειες επιχειρήσεις και κτίρια – πιθανώς δημιούργησε τις ιδανικές συνθήκες για τη δημιουργία νέων φάρμων κάνναβης σε όλη τη χώρα. Κατά τη διάρκεια του λοκντάουν, αυτές οι συμμορίες επέκτειναν την παραγωγή και χρειάζονταν ένα διαρκώς αυξανόμενο εργατικό δυναμικό για να φροντίζει τα φυτά – καλλιεργώντας τα κάτω από λαμπτήρες υψηλής ισχύος, ποτίζοντάς τα, επεξεργαζόμενα με χημικά και λιπάσματα. Έτσι άρχισαν να στρατολογούν.

Οι λαθρέμποροι συνήθως χρέωναν 18.000 λίρες

Όλοι στο Kukes το θυμούνται: Η τιμή της διέλευσης από την Αλβανία στο Ηνωμένο Βασίλειο με φορτηγό ή μικρό σκάφος έπεσε ξαφνικά όταν άρχισαν να χαλαρώνουν οι περιορισμοί της Covid-19. Πριν από την πανδημία, οι λαθρέμποροι συνήθως χρέωναν 18.000 λίρες (περίπου 22.800 δολάρια) για να περάσουν Αλβανούς από τη Μάγχη. Αλλά πέρυσι, άρχισαν να εμφανίζονται αναρτήσεις στο TikTok που διαφήμιζαν τιμές με προορισμό τη Βρετανία που ξεκινούσαν από 4.000 λίρες περίπου (γύρω στα 5.000 δολάρια).

«Οι άνθρωποι στο Kukes μου είπαν ότι ακόμη και αν δεν ενδιαφέρονταν να μεταφερθούν λαθραία στο εξωτερικό, ο αλγόριθμος του TikTok τους τροφοδοτούσε με λαθραίο περιεχόμενο – έτσι, ενώ παρακολουθούσαν άλλα άσχετα βίντεο, ξαφνικά μια ανώνυμη ανάρτηση που διαφήμιζε φτηνό πέρασμα στο Ηνωμένο Βασίλειο εμφανιζόταν στη ροή «Για εσάς»» γράφει η Isobel Cockerell.

Το TikTok έγινε ένα σημαντικό εργαλείο στρατολόγησης. Βίντεο που διαφήμιζαν «εκπτώσεις της Black Friday» προσέφεραν ειδικές τιμές μετά την παραίτηση του Μπόρις Τζόνσον, λέγοντας στους ανθρώπους να βιαστούν πριν αναλάβει καθήκοντα ο νέος πρωθυπουργός, ή όταν το υπουργείο Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε την πολιτική του για τη μετεγκατάσταση μεταναστών στη Ρουάντα. Ο κόσμος θυμάται μια ανάρτηση που ενθάρρυνε ακόμη και τους Αλβανούς να έρθουν να υποβάλουν τα σέβη τους στη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ όταν πέθανε τον περασμένο Σεπτέμβριο. Υπήρχε μια αίσθηση επείγοντος στις αναρτήσεις, παρακινώντας τους ανθρώπους να μετακομίσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο μπορούσαν ακόμα, για να μην χαθεί η ευκαιρία.

«Φανταζόμουν τα πρώτα μου βήματα στην Αγγλία»

«Τα βίντεο δεν έμπαιναν σε λεπτομέρειες σχετικά με το τι βρισκόταν ακριβώς κάτω από την επιφάνεια. Εγκληματικές συμμορίες προσφέρονταν να πληρώσουν για το πέρασμα των ανθρώπων στη Βρετανία, με τον όρο να δουλέψουν γι’ αυτές όταν φτάσουν. Στη συνέχεια, συνήθως τους ανάγκαζαν να εργάζονται σε φάρμες κάνναβης για να ξεπληρώσουν τα χρήματα που χρωστούσαν, σύμφωνα με τις ομάδες υπεράσπισης της εμπορίας ανθρώπων και τις οικογένειες που συνάντησα στο Kukes» συνεχίζει η Isobel Cockerell.

«Φανταζόμουν ότι τα πρώτα μου βήματα στην Αγγλία θα ήταν τόσο διαφορετικά» δήλωσε ο Ντέιβιντ, 33 ετών, ο οποίος έφυγε για πρώτη φορά από την Αλβανία για τη Βρετανία το 2014, αφού αγωνιζόταν για χρόνια να βρει μια σταθερή δουλειά. Με δυσκολία μπορούσε να συντηρήσει τον γιο του, που ήταν τότε νήπιο, ή τη μητέρα του, η οποία αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας και δεν μπορούσε να πληρώσει τα φάρμακά της. Έκανε με επιτυχία το ταξίδι στη Μάγχη καταχωνιασμένος σε ένα φορτηγό από τη βόρεια Γαλλία.

Ακόμα θυμάται το φοβισμένο πρόσωπο του Πολωνού οδηγού που τον ανακάλυψε να κρύβεται στην καρότσα του φορτηγού, έχοντας ήδη φτάσει στα περίχωρα του Λονδίνου. Ο Ντέιβιντ έφτασε στην πόλη και κοιμήθηκε στον δρόμο για αρκετές εβδομάδες. «Κοίταζα όλους όσους περνούσαν, μερικές φορές αναγνώριζα Αλβανούς στο πλήθος και τους ζητούσα να μου αγοράσουν ψωμί. Δεν μπορούσα να πιστέψω τι μου συνέβαινε».

Photo: Wikimedia Commons

«Ήμουν απελπισμένος»

Έπιασε τον εαυτό του να μισοελπίζει ότι η αστυνομία μπορεί να τον πιάσει και να τον στείλει σπίτι του. «Ήμουν τόσο απελπισμένος. Αλλά ένα άλλο κομμάτι μου έλεγε στον εαυτό μου: «Πέρασες όλους αυτούς τους αγώνες και τώρα θα τα παρατήσεις;»».

Ο Ντέιβιντ βρήκε δουλειά σε ένα πλυντήριο αυτοκινήτων. Πληρωνόταν με 35 λίρες (περίπου 44 δολάρια) την ημέρα. «Μου φάνηκαν πολλά» είπε. «Συγκεντρώθηκα στο να εξοικονομώ χρήματα κάθε στιγμή της ημέρας, με κάθε μπουκιά φαγητού που έτρωγα», λέει, περιγράφοντάς πώς ζούσε για τρεις ή τέσσερις ημέρες με ένα βαζάκι γιαούρτι και ένα πακέτο ψωμί από την αλυσίδα τροφίμων Lidl, ώστε να μπορεί να στέλνει χρήματα στην οικογένειά του.

Στο πλυντήριο αυτοκινήτων, το αφεντικό του τού είπε να χαμογελάει στους πελάτες για να κερδίζει φιλοδωρήματα. «Αυτό δεν είναι κάτι που έχουμε συνηθίσει στην Αλβανία» είπε. «Τους έδινα τα κλειδιά και προσπαθούσα να χαμογελάσω, αλλά ήταν σαν αυτό το ψεύτικο, παγωμένο, σκληρό χαμόγελο».

Όπως ο Ντέιβιντ, πολλοί Αλβανοί ξεκινούν τη ζωή τους στο Ηνωμένο Βασίλειο δουλεύοντας στην παραοικονομία, συχνά σε πλυντήρια αυτοκινήτων ή εργοτάξια όπου πληρώνονται με μετρητά. Ενώ βρίσκονται εκεί, μπορεί να γίνουν στόχος εγκληματικών συμμοριών με προσφορές για πιο επικερδή εργασία στο εμπόριο ναρκωτικών. Τα τελευταία χρόνια, συμμορίες έχουν διοχετεύσει Αλβανούς εργάτες από την άτυπη αγορά εργασίας σε σπίτια καλλιέργειας κάνναβης.

Το «τυχερό εισιτήριο»

Ο Ντέιβιντ ήταν προσεκτικός για να αποφύγει το δέλεαρ των συμμοριών. Στα γαλλικά σύνορα, κάποιος τον αναγνώρισε ως Αλβανό και τον πλησίασε, προσφέροντάς του ένα «τυχερό εισιτήριο» για την Αγγλία με δωρεάν διαμονή όταν έφτανε. Εκείνος ήξερε τι τίμημα θα έπρεπε να πληρώσει – και το έβαλε στα πόδια. «Πρέπει να κάνεις συμφωνίες μαζί τους και να δουλεύεις γι’ αυτούς και μετά σε ρουφάει η εγκληματική ζωή για πάντα» λέει.

Πρόκειται για μια δομή που παγιδεύει τους ανθρώπους σε έναν κύκλο εγκληματικότητας και χρέους: Μόλις φτάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεν έχουν έγγραφα και βρίσκονται στο έλεος των αφεντικών τους, τα οποία απειλούν να τους καταγγείλουν στην αστυνομία ή να τους παραδώσουν στις μεταναστευτικές αρχές αν δεν κάνουν ό,τι τους λένε.

«Οι αρχηγοί των συμμοριών χειραγωγούν και εκφοβίζουν τους εργάτες τους, δήλωσε η Anxhela Bruci, συντονίστρια της Αλβανίας στο ίδρυμα κατά της εμπορίας ανθρώπων, Arise, την οποία συνάντησα στα Τίρανα, την αλβανική πρωτεύουσα. «Χρησιμοποιούν την εξαπάτηση, λέγοντας στους ανθρώπους: «Δεν έχεις κανένα έγγραφο, θα σε καταγγείλω στην αστυνομία, έχω αποδείξεις ότι δούλευες εδώ». Υπάρχει αυτός ο φόβος ότι θα πας στη φυλακή και δεν θα ξαναδείς ποτέ την οικογένειά σου»» γράφει η Isobel Cockerell.

Ο εκβιασμός των συμμοριών

Οι συμμορίες λέει η Bruci, θα προβούν επίσης σε προσωπικές απειλές κατά της ασφάλειας των οικογενειών των θυμάτων τους. «Λένε: ‘Θα σκοτώσω την οικογένειά σου. Θα σκοτώσω τον αδελφό σου. Ξέρω πού μένει». Έτσι παγιδεύεσαι, δεν μπορείς να ξεφύγεις».

Περιέγραψε πώς συχνά δεν επιτρέπεται στους εργαζόμενους να εγκαταλείψουν τα σπίτια με κάνναβη στα οποία εργάζονται και δεν τους δίνεται πρόσβαση σε Wi-Fi ή διαδίκτυο. Ορισμένοι λαμβάνουν μισθούς 600-800 λιρών (περίπου 760-1.010 δολάρια) το μήνα. Άλλοι, πρόσθεσε, είναι ουσιαστικά δουλοπάροικοι, οι οποίοι εργάζονται για να αποπληρώσουν τα χρήματα που οφείλουν για τη μετάβασή τους στη Βρετανία. Πρόκειται για μια έντονη διαφορά από τον πολυτελή τρόπο ζωής που τους υποσχέθηκαν.

Όσο για το να πουν στους φίλους και την οικογένειά τους στην πατρίδα τους για την κατάστασή τους, είναι σχεδόν αδύνατο. «Γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνο να μιλήσει κανείς» δήλωσε η Bruci. Αντ’ αυτού, μόλις βγουν στο διαδίκτυο, αισθάνονται υποχρεωμένοι να δημοσιεύσουν μια ιστορία επιτυχίας. «Θέλουν να φαίνονται ως γενναίοι. Εξακολουθούμε να θεωρούμε τον άνδρα ως τον σωτήρα της οικογένειας» δήλωσε η Bruci, η οποία είναι η ίδια Αλβανίδα.

Η Bruci πιστεύει ότι ορισμένοι άνθρωποι που δημοσιεύουν στο TikTok για τη θετική τους εμπειρία να πάνε στο Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσαν να είναι «στρατιώτες» για τους διακινητές. «Κάποιοι από αυτούς είναι και οι ίδιοι θύματα σύγχρονης δουλείας και στη συνέχεια πρέπει να στρατολογήσουν ανθρώπους προκειμένου να ξεφύγουν από τη δική τους κατάσταση εμπορίας ανθρώπων».

Photo: Wikimedia Commons

Πληκτρολογήσετε στο TikTok την λέξη «Angli»

«Όταν έκανα το ρεπορτάζ αυτής της ιστορίας, το καλοκαίρι ήταν προ των πυλών και η ανοιχτή περίοδος για στρατολόγηση είχε αρχίσει. Μια γρήγορη αναζήτηση στα αλβανικά στο TikTok έφερε στο προσκήνιο ένα σωρό νέα βίντεο που διαφήμιζαν διελεύσεις προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Αν πληκτρολογήσετε στο TikTok την λέξη «Angli» – αλβανικά για την «Αγγλία» – τα τρία πρώτα βίντεο που εμφανίζονται αφορούν ανθρώπους που έκαναν το δρόμο τους προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Το ένα ήταν μια ανάρτηση που διαφήμιζε φθηνά περάσματα και τα άλλα δύο ήταν Αλβανοί που κατέγραφαν βίντεο από τα ταξίδια τους στη Μάγχη. Αφού το επισημάναμε αυτό στο TikTok, οι συγκεκριμένες αναρτήσεις αφαιρέθηκαν. Νέες αναρτήσεις, ωστόσο, εξακολουθούν να εμφανίζονται καθημερινά» συνεχίζει η Isobel Cockerell.

Με τη βρετανική κυβέρνηση να έχει επικεντρωθεί στις διελεύσεις με μικρές βάρκες και τα drones να βουίζουν πάνω από τις παραλίες της βόρειας Γαλλίας, το ταξίδι με φορτηγό προωθήθηκε σε μειωμένη τιμή 3.000 λιρών (περίπου 3.800 δολάρια). Και μια νέα πολυτελής επιλογή προσφερόταν επίσης – διέλευση με ταχύπλοο από το Βέλγιο στη Βρετανία που κόστιζε περίπου 10.000 λίρες (περίπου 12.650 δολάρια) ανά άτομο.

«Ο Κέβιν Μόργκαν, επικεφαλής εμπιστοσύνης και ασφάλειας της TikTok για την Αφρική, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, δήλωσε ότι η εταιρεία έχει “μηδενική ανοχή στην παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων» και απαγορεύει μόνιμα τους λογαριασμούς που παρανομούν. Το TikTok μου είπε ότι έχει συντονιστές που μιλούν αλβανικά και εργάζονται για την πλατφόρμα, αλλά δεν διευκρίνισε πόσοι είναι» προχωράει η Isobel Cockerell στην έρευνά της.

Η νέα πολιτική του TikTok

Τον Μάρτιο, το TikTok ανακοίνωσε μια νέα πολιτική στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης μηδενικής ανοχής. Η εταιρεία δήλωσε ότι θα ανακατευθύνει αυτόματα τους χρήστες που έψαχναν για συγκεκριμένες λέξεις-κλειδιά και φράσεις σε ιστότοπους κατά της εμπορίας ανθρώπων. Τον Ιούνιο, η Συνοριακή Δύναμη του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε στους Times ότι πίστευε ότι οι έλεγχοι τoυ TikTok είχαν συμβάλει στη μείωση του αριθμού των μικρών σκαφών που περνούν στη Βρετανία. Ορισμένα βίντεο χρησιμοποιούσαν επίτηδες τυπογραφικά λάθη για να παρακάμψουν τους ελέγχους του TikTok. Μόλις στα μέσα Αυγούστου, μια αναζήτηση στο TikTok έφερε ένα βίντεο με ένα μενού επιλογών για την είσοδο στη Βρετανία – μέσω φορτηγού, αεροπλάνου ή λέμβου.

Στο Kukes, οι κάτοικοι ακολουθούν τη βρετανική μεταναστευτική πολιτική με τον ίδιο ζήλο που ακολουθούν τα βίντεο του TikTok από τη Βρετανία. Ανταλλάσσουν ιστορίες και ανέκδοτα για τους φίλους, τα αδέλφια και τους συζύγους τους. Παρόλο που οι ροές τους στο TikTok σπάνια δείχνουν την πραγματικότητα της ζωής στο Λονδίνο, ορισμένοι νέοι στο Kukes γνωρίζουν ότι δεν είναι όλα όπως φαίνονται.

«Οι συνθήκες είναι πολύ άθλιες, δεν τρώνε πολύ καλά, δεν πλένουν τα ρούχα τους, δεν έχουν πολύ χρόνο για να ζήσουν τη ζωή τους» είπε η Evis Zeneli, 26 ετών, καθώς χάζευε βίντεο στο TikTok που ανέβασαν οι φίλοι της στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία έδειχναν μια συνεχή ροή από ταξίδια για ψώνια σχεδιαστών σε Gucci, Chanel και Louis Vuitton.

Photo: Wikimedia Commons

Άδεια η πόλη, που πήγαν όλοι;

«Το ίδιο ισχύει και για μια 19χρονη γυναίκα που συνάντησα, της οποίας ο πρώην συμμαθητής έφυγε πέρυσι. Αν κρίνω από τις αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η ζωή φαίνεται υπέροχη – όλα τα γρήγορα αυτοκίνητα και οι σωροί από βρετανικά χαρτονομίσματα. Αλλά κατά τη διάρκεια ιδιωτικών συζητήσεων, μιλούν για το πόσο δύσκολη είναι πραγματικά η ζωή του. Τα βίντεο δεν το δείχνουν, μου είπε, αλλά εργάζεται σε ένα σπίτι καλλιέργειας κάνναβης» συνεχίζει η Isobel Cockerell.

«Δεν αισθάνεται πολύ ευτυχισμένος. Επειδή δεν έχει χαρτιά, είναι υποχρεωμένος να εργάζεται με αυτόν τον παράνομο τρόπο. Αλλά λέει ότι η ζωή εξακολουθεί να είναι καλύτερη εκεί παρά εδώ», είπε.

«Είναι σαν να έχουν εξαφανιστεί τα αγόρια» πρόσθεσε. Στο τοπικό της πάρκο, που ήταν κάποτε στέκι για τους εφήβους, βλέπει πλέον μόνο ηλικιωμένους.

«Υπάρχει αυτή η τεράστια σιωπή» συμφώνησε η Albiona Thaçi, 33 ετών, της οποίας ο σύζυγος ταξίδεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν από εννέα μήνες με ένα μικρό σκάφος. Όταν έφυγε, έφερε τις δύο κόρες της στην παραλία για να προσπαθήσει να τους αποσπάσει το μυαλό από το τρομακτικό ταξίδι που είχε κάνει ο πατέρας τους. Διασχίζοντας τη Μάγχη με μια εύθραυστη λέμβο, του έπεσε το τηλέφωνό του στο νερό και δεν είχαν νέα του για μέρες. «Όλα έγιναν μαύρα» είπε η Thaçi. Τελικά, ο σύζυγός της τηλεφώνησε από το Ηνωμένο Βασίλειο, έχοντας φτάσει με ασφάλεια. Αλλά ακόμα δεν ξέρει πότε θα τον ξαναδεί.

«Η καρδιά μου, το μυαλό μου, είναι στην Αγγλία»

Στην πολυκατοικία των 12 διαμερισμάτων της, όλοι οι άνδρες έχουν φύγει. «Τώρα έχουμε αυτό το πολύ κοινό αίσθημα. Πριν, χτυπούσαμε ο ένας την πόρτα του άλλου. Τώρα, απλά μπαίνουμε και βγαίνουμε». Οι φίλοι της Thaçi έχουν παρατηρήσει ότι όταν συναντιούνται για καφέ τα πρωινά, εκείνη συχνά δεν συμμετέχει στη συζήτησή τους. «Η καρδιά μου, το μυαλό μου, είναι στην Αγγλία» είπε. Σκοπεύει να ακολουθήσει τον σύζυγό της, αν μπορέσει να βγάλει χαρτιά για εκείνη και τις κόρες τους.

Η απουσία των ανδρών επικρέμεται πάνω από τα πάντα. Στο χωριό Shishtavec, στα βουνά πάνω από το Kukes, πέντε γυναίκες συνωστίζονταν γύρω από την τηλεόραση, ένα απόγευμα. Είναι άνοιξη, αλλά εξακολουθεί να μοιάζει με χειμώνα. Παρακολουθούν στο YouTube ένα βίντεο με δεκάδες άνδρες από το χωριό τους, που όλοι τους χορεύουν έναν παραδοσιακό χορό σε έναν γάμο – στο Λονδίνο.

«Κάνουν τον χορό των ανδρών» είπε η Adelie Molla, 22 ετών. Μόλις είχε μπει στον χώρο από το κρύο, έχοντας μαζέψει νερό από το πηγάδι δίπλα στο τζαμί της πόλης. Οι γυναίκες μου είπαν ότι ο καιρός ήταν ήπιος φέτος. «Ο χειμώνας πήγε στην Αγγλία», γέλασε η μητέρα της Molla, η Yaldeze, 53 ετών, της οποίας ο γιος έφυγε για το Ηνωμένο Βασίλειο πριν από επτά μήνες. Πολλοί άνθρωποι στο χωριό τους έχουν βουλγαρική καταγωγή, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να υποβάλουν αίτηση για ευρωπαϊκά διαβατήρια και να ταξιδέψουν στη Βρετανία με αεροπλάνο, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουν σε μικρές βάρκες.

«Θα είμαι σαν πουλί σε κλουβί»

Όλη η οικογένεια σχεδιάζει να μεταναστεύσει τελικά στη Βρετανία και να επανενωθεί. «Καλώς ή κακώς πρέπει να ακολουθήσω τα παιδιά μου» δήλωσε η Yaldeze, η οποία έχει ζήσει στο χωριό όλη της τη ζωή. Δεν μιλάει ούτε μια λέξη αγγλικά. «Θα είμαι σαν πουλί σε κλουβί».

Γύρω από την πόλη, ορισμένα κτίρια ρημάζουν, ενώ άλλα είναι μισοτελειωμένα, με τα άδεια κουφώματα καλυμμένα με πλαστική μεμβράνη. Μερικά σπίτια μοιάζουν ολοκαίνουργια, αλλά τα παράθυρα είναι σκοτεινά. Η Adelie εξηγεί ότι μόλις οι άνθρωποι πάνε στο Ηνωμένο Βασίλειο, χρησιμοποιούν τα χρήματα που βγάζουν εκεί για να χτίσουν σπίτια στα χωριά τους. Τα σπίτια μένουν άδεια, εκτός από τις περιπτώσεις που οι μετανάστες έρχονται να τα επισκεφτούν. Και όταν επιστρέφουν για να επισκεφθούν τη γενέτειρά τους, οδηγούν για να μπορούν να επιδεικνύουν αυτοκίνητα με βρετανικές πινακίδες – απόδειξη ότι τα κατάφεραν.

«Αυτό το χωριό αδειάζει» είπε η Molla, περιγράφοντας τη βαθιά πλήξη που είχε κυριεύσει τη ζωή της. «Ίσως μετά από πέντε χρόνια, κανείς δεν θα είναι πια εδώ. Όλοι θα είναι στο Λονδίνο».

Δείτε το βίντεο

Οι παλαιότεροι οικισμοί του Kukes χρονολογούνται από τον τέταρτο αιώνα

Τη δεκαετία του 1960, όταν η κομμουνιστική κυβέρνηση της Αλβανίας αποφάσισε να κατασκευάσει ένα υδροηλεκτρικό φράγμα, οι κάτοικοι του Kukes αναγκάστηκαν όλοι να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να μεταφερθούν πιο ψηλά στο βουνό για να χτίσουν μια νέα πόλη, ενώ η αρχαία πόλη πλημμύρισε κάτω από έναν τεράστιο ταμιευτήρα. Και στις αρχές της δεκαετίας του 1970, υπό το κομμουνιστικό καθεστώς του Ενβέρ Χότζα, ένας πολεοδόμος ανέλαβε να κατασκευάσει μια υπόγεια εκδοχή του Kukes, όπου 10.000 άνθρωποι θα μπορούσαν να ζήσουν σε καταφύγια για έξι μήνες σε περίπτωση εισβολής. Ένα τεράστιο δίκτυο σηράγγων βρίσκεται ακόμη και σήμερα κάτω από την πόλη.

«Πραγματικά, υπάρχουν τρία Kukes» λέει ένας ντόπιος. «Το Kukes όπου περπατούσαμε, το υπόγειο Kukes κάτω από τα πόδια μας και το Kukes κάτω από το νερό. Αλλά ακόμη και το σημερινό Kukes είναι μια σκιά του παλιού του εαυτού, μια πόλη θαμμένη στις αναμνήσεις των λίγων κατοίκων που έχουν απομείνει» γράφει η Isobel Cockerell.

«Κάποιοι άνθρωποι είναι τυχεροί και γίνονται πλούσιοι»

Ο Ντέιβιντ απελάθηκε από τη Βρετανία το 2019, αφού η αστυνομία τον σταμάτησε σε σιδηροδρομικό σταθμό του Λονδίνου. Προσπάθησε να επιστρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Δεκέμβριο του 2022, κρυμμένος σε ένα φορτηγό, αλλά δεν μπόρεσε να περάσει τα σύνορα υψηλής τεχνολογίας και ασφάλειας στη βόρεια Γαλλία. Τώρα είναι πίσω στο Kukes και παλεύει να βρει δουλειά.

«Ήθελε να ξέρω ότι ήταν ένας πατριώτης που, αν του δινόταν η ευκαιρία να έχει μια καλή ζωή, θα ζούσε για πάντα στην Αλβανία. Αλλά, πρόσθεσε, «δεν καταλαβαίνετε πόσο μου λείπει η Αγγλία. Μιλάω στα αγγλικά, τραγουδάω στα αγγλικά, μαγειρεύω αγγλικά φαγητά και δεν θέλω η ψυχή μου να φύγει από τη γη χωρίς να πάω άλλη μια φορά στην Αγγλία»» συνεχίζει η Isobel Cockerell.

Ακόμα παρακολουθεί τα βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τους Αλβανούς που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο: «Κάποιοι άνθρωποι είναι τυχεροί και γίνονται πλούσιοι. Αλλά όταν το βλέπεις στο TikTok ή στο Instagram, μπορεί να μην είναι καν αληθινό».

«Αν το TikTok μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάτι καλό»

Ο Besmir Billa, του οποίου τα ανίψια τον ανησυχούν με τις φιλοδοξίες τους στο TikTok, έχει θέσει στον εαυτό του μια πρόκληση.

«Μου έδειξε τον δικό του λογαριασμό στο TikTok, τον οποίο ξεκίνησε το περασμένο καλοκαίρι. Το πλέγμα είναι γεμάτο από βίντεο που παρουσιάζουν την ομορφιά του Kukes: Κλιπ με τους φίλους του να περπατούν μέσα σε βελούδινα πράσινα βουνά, να μαζεύουν λουλούδια και να χαϊδεύουν άγρια άλογα. «Δοκιμάζω τον εαυτό μου για να δω αν το TikTok μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάτι καλό», μου είπε» καταλήγει η Isobel Cockerell.

«Η ιδέα που είχα είναι να εκφράσω κάτι πολύτιμο, όχι κάτι ανόητο. Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι που πραγματικά χρειάζονται οι άνθρωποι» λέει ο Billa. Κατά τη διάρκεια της γιορτής της άνοιξης, μιας εθνικής γιορτής στην Αλβανία, όταν όλη η χώρα ξεχύνεται στους δρόμους για να γιορτάσει το τέλος του χειμώνα, δημοσίευσε ένα βίντεο που έδειχνε νέους ανθρώπους στην πόλη να δίνουν λουλούδια σε ηλικιωμένους κατοίκους.

Στην αρχή, τα ανίψια του «δεν εντυπωσιάστηκαν» από τη σελίδα του θείου τους. Στη συνέχεια, όμως, το μεγαλύτερο αγόρι μέτρησε τον συνολικό αριθμό των προβολών του βίντεο για τη γιορτή της άνοιξης: 40.000 και συνεχίζει να μετράει.

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο codastory.com