Πανεπιστημιακές κατατάξεις στην Κύπρο: τι είναι και γιατί πρέπει να τις λαμβάνουμε υπόψη

Ένας από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στη ζωή ενός ανθρώπου είναι η επιλογή των σπουδών του και φυσικά το πανεπιστήμιο που θα επιλέξει για να έρθει ένα βήμα πιο κοντά στα όνειρά του. Αυτά τα τόσο σημαντικά από κάθε άποψη 4 χρόνια της ζωής του θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία του επαγγελματικά αλλά και κοινωνικά, καθότι θα διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό το πλαίσιο της κοινωνικοποίησης του.

Τα τελευταία χρόνια, η κυπριακή τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει αλλάξει ριζικά, επιτυγχάνοντας μια στροφή στην ποιότητα που τα φέρει στις πρώτες επιλογές τόσο των Κυπρίων όσο και φοιτητών από άλλες χώρες. Αυτή η αξιοσημείωτη ανάπτυξη κέρδισε την προσοχή των διεθνών οργανισμών κατάταξης πανεπιστημίων, οι οποίοι ως φορείς αξιολόγησης συγκρίνουν και στη συνέχεια κατατάσσουν τα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου. Αυτές οι λίστες αποτελούν για τους πολλούς το κύριο εργαλείο για να επιλέξουν πανεπιστήμιο για τις σπουδές τους.

Αλλά τι ακριβώς γίνεται με αυτές τις κατατάξεις αξιολόγησης;

Πρώτα από όλα με αυτό το εργαλείο μπορούν πλέον οι ενδιαφερόμενοι να συγκρίνουν τα κυπριακά πανεπιστήμια μεταξύ τους, μεταξύ των ελληνικών πανεπιστημίων, αλλά και μεταξύ των υπόλοιπων κορυφαίων πανεπιστημίων παγκοσμίως.  Αλλά επειδή οι κατατάξεις είναι πέραν της μίας, τελικά έχει η κατάσταση οδηγηθεί σε ένα μπέρδεμα που ήρθε η ώρα να λυθεί.

Ακούμε για διάφορες κατατάξεις στις οποίες αναφέρονται τα κυπριακά πανεπιστήμια τα τελευταία χρόνια, γεγονός που έχει οδηγήσει στην στρεβλή αντίληψη ότι όλα τα πανεπιστήμια είναι καταταγμένα.

Για αυτό ας ξεκινήσουμε με την αποσαφήνιση του όρου «πανεπιστημιακή κατάταξη».

Οι πανεπιστημιακές κατατάξεις κατατάσσουν τα πανεπιστήμια βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων και μετρήσεων. Η σημασία τους έγκειται στο γεγονός ότι παρέχουν μια αντικειμενική και συγκριτική αξιολόγηση της ποιότητας και της απόδοσης των πανεπιστημίων, αφού παρέχουν πληροφορίες για την ποιότητα της διδασκαλίας, της έρευνας, της επιρροής στην κοινωνία, τη διεθνή προοπτική και άλλους δείκτες απόδοσης. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι επιτρέπει στους φοιτητές, τους ερευνητές και τους εργοδότες να συγκρίνουν ώστε να επιλέξουν τα πανεπιστήμια που ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες τους.

Επιπροσθέτως, οι κατατάξεις προωθούν τον ανταγωνισμό μεταξύ των πανεπιστημίων, δημιουργώντας κίνητρα βελτίωσης που οδηγούν με τη σειρά τους στην καινοτομία και στην εξέλιξη των σπουδών και την έρευνας.

Πόσα είδη πανεπιστημιακών κατατάξεων υπάρχουν;

Οι πανεπιστημιακές κατατάξεις χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες αξιολόγησης βάσει:

• της συνολικής τους ποιότητας και τα κατατάσσουν σε σύγκριση με τα καλύτερα στον κόσμο,
• των επιδόσεων τους σε επί μέρους ακαδημαϊκά αντικείμενα (Οικονομικά, Μαθηματικά, Κλινική και Υγεία, Ψυχολογία κ.α.) και τα κατατάσσουν σε σύγκριση με την αντίστοιχη απόδοση των καλύτερων πανεπιστημίων στον κόσμο,
• της συνεισφοράς τους στην κοινωνία και όχι το ακαδημαϊκό τους κύρος (όπως είναι οι δράσεις Κοινωνικής Ευθύνης τους).

Λαμβάνοντας υπόψη το παραπάνω, είναι κατανοητό ότι οι πανεπιστημιακές κατατάξεις με τη μεγαλύτερη βαρύτητα είναι οι κατατάξεις της πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, καθώς παρέχουν μία αντικειμενική και αξιόπιστη αξιολόγηση της συνολικής ποιότητας της εκπαίδευσης που παρέχει ένα πανεπιστήμιο σε σύγκριση με τη συνολική ποιότητα εκπαίδευσης που παρέχουν τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο.

Ποιες είναι οι πανεπιστημιακές κατατάξεις που αξιολογούν την ποιότητα;

Οι πιο δημοφιλείς και αξιόπιστες από τις κατατάξεις που εμπίπτουν στην πρώτη κατηγορία, είναι οι εξής:

1. Times Higher Education (THE) World University Rankings (2004): Βασίζεται και αξιολογεί τη συνολική απόδοση των πανεπιστημίων σε 13 κριτήρια, όπως η διδασκαλία, η έρευνα, οι αναφορές, η βιομηχανική γνώση και η διεθνής προοπτική.
2. Academic Ranking of World Universities (ARWU) ή Shanghai Rankings (2003): Βασίζεται αντίστοιχα σε 6 κριτήρια, όπως ο αριθμός των αποφοίτων και των καθηγητών που έχουν κερδίσει βραβεία Nobel, ο αριθμός των ερευνητών που εμπεριέχονται ως παραπομπές στις επιστημονικές εκδόσεις, ο αριθμός των άρθρων που δημοσιεύονται στα περιοδικά Nature και Science κ.α..
3. QS World University Rankings (2004): Βασίζεται και αυτό σε 6 κριτήρια, όπως η ακαδημαϊκή φήμη, η φήμη του εργοδότη, οι ακαδημαϊκές αναφορές ανά καθηγητή, η αναλογία καθηγητών/φοιτητών, η διεθνής διάσταση και οι διεθνείς συνεργασίες.

Η κατάταξη των μεγαλύτερων κυπριακών πανεπιστημίων σε αυτές τις πανεπιστημιακές κατατάξεις για το 2023:

Η πιο δημοφιλής κατάταξη από τις πιο πάνω είναι η Times Higher Education World University Rankings. Η κατάταξη ελληνικών και κυπριακών πανεπιστημίων μαζί στην κατάταξη αυτή:

1. Πανεπιστήμιο Κρήτης (401–500)
2. Πανεπιστήμιο Κύπρου (401–500)
3. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (401–500)
4. Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (501-600)
5. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (501–600)
6. Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (601-800)
7. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (801-1000)
8. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (801-1000)
9. Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (801-1000)
10. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (801-1000)
11. Πανεπιστήμιο Αιγαίου (801-1000)
12. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (801-1000)
13. Πανεπιστήμιο Πατρών (1001–1200)
14. Πολυτεχνείο Κρήτης (1001–1200)
15. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (1201–1500)
16. International Hellenic University (1201–1500)
17. Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (1201–1500)
18. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (1501+)
19. Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (1501+)

Αξιολόγηση Ποιότητας Προσφερόμενης Εκπαίδευσης σε επί μέρους Τομείς

Στη δεύτερη κατηγορία κατατάξεων συναντάμε αυτές που αξιολογούν την ποιότητα της προσφερόμενης εκπαίδευσης σε επί μέρους τομείς.

Μια τέτοια κατάταξη είναι η Times Higher Education, World University Rankings By Subject, που αξιολογεί την απόδοση και τη φήμη των πανεπιστημίων σε συγκεκριμένες ακαδημαϊκές ειδικότητες.

Αυτό που θα πρέπει να προσέχουν οι μελλοντικοί φοιτητές είναι να ελέγχουν πρωτίστως στο κατά πόσο το αντικείμενο σπουδών τους σκοράρει ψηλά σε αυτήν την αξιολόγηση και στη συνέχεια στο κατά πόσο το πανεπιστήμιο ως φορέας βρίσκεται ψηλά στην πρώτη κατηγορία. Και αν αυτό σας μπερδεύει, ένα παράδειγμα θα σας το κάνει πιο κατανοητό:

Αν ένας/μια φοιτητής/ήτρια, επιθυμεί να ακολουθήσει σπουδές στον τομέα Επιχειρήσεων και Οικονομικών, και θέλει να υποβάλει αίτηση στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που κατατάσσεται πρώτο στον κόσμο στην πανεπιστημιακή κατάταξη Times Higher Education (THE) World University Rankings, ίσως αλλάξει γνώμη όταν ρίξει μια ματιά στην κατάταξη THE World University Rankings by Subject, όπου πρώτο στον συγκεκριμένο τομέα κατατάσσεται το ΜΙΤ, ενώ το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης βρίσκεται δύο θέσεις πιο κάτω.

.

.

Η κατάταξη των κυπριακών πανεπιστημίων στη λίστα Τimes Higher Education, World University Rankings By Subject για το 2023, σε πέντε ενδεικτικά αντικείμενα:

* μαζί με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 ………………..

 ………………..

 ………………..

*μαζί με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

  ………………..

*μαζί με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

** μαζί με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

  ………………..

*μαζί με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

  ………………..

*μαζί με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

  ………………..

*μαζί με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

**μαζί με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πολυτεχνείο Κρήτης.

  ………………..

*μαζί με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

**μαζί με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Πανεπιστήμιο Πάτρας. 

Αξιολόγηση Κοινωνικής Προσφοράς

Τα βασικά εργαλεία που πρέπει να αξιοποιήσει ένας μελλοντικός φοιτητής ή φοιτήτρια είναι οι κατατάξεις στις δύο πρώτες κατηγορίες που αξιολογούν την επί μέρους και συνολική ποιότητα της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης που παρέχουν τα πανεπιστήμια. Η τρίτη κατηγορία αν και δεν ασχολείται με την ποιότητα των σπουδών παρά μόνο με την κοινωνική συνεισφορά των πανεπιστημίων, σίγουρα βελτιώνει το κοινωνικό τους αποτύπωμα και έρχεται συμπληρωματικά να φτιάξει το προφίλ ενός εκπαιδευτικού φορέα.

Ένα παράδειγμα μίας τέτοιας κατάταξης είναι η Times Higher Education, Impact Rankings. Αυτή επικεντρώνεται στην κοινωνική και περιβαλλοντική επίδραση των πανεπιστημίων, καταγράφοντας τη συνεισφορά τους στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Η κατάταξη μετρά τις συντονισμένες προσπάθειες προβολής και ευαισθητοποίησης σχετικά με την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων και κρίσεων, παράλληλα με την προώθηση θετικής επίδρασης και δράσεων στην κοινωνία.

 Οι κατατάξεις ως σύμβουλος

Αυτές οι κατατάξεις μπορούν πράγματι να βοηθήσουν στην καλύτερη δυνατή επιλογή του ιδανικού πανεπιστημίου για τον κάθε έναν και την κάθε μία απόφοιτο. Τα συστήματα αυτά αποτελούν εργαλεία ανάλυσης, παρέχοντας τα σωστά θεμέλια για μία ολοκληρωμένη έρευνα εύρεσης του σωστού εκπαιδευτικού φορέα, γεγονός που καθιστά την επιμόρφωση των φοιτητών φοιτητριών σχετικά με τις πανεπιστημιακές κατατάξεις αναγκαία.